Tăng cường hiệu lực quản lí nhà nước trong công tác đảm bảo trật tự an toàn giao thông trên địa bàn tỉnh Yên Bái

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

VŨ PHÚ CƯỜNG

TĂNG CƯỜNG HIỆU LỰC QUẢN LÍ NHÀ NƯỚC TRONG

CÔNG TÁC ĐẢM BẢO TRẬT TỰ AN TOÀN GIAO THÔNG

TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH YÊN BÁI

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2020

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

VŨ PHÚ CƯỜNG

TĂNG CƯỜNG HIỆU LỰC QUẢN LÍ NHÀ NƯỚC TRONG

CÔNG TÁC ĐẢM BẢO TRẬT TỰ AN TOÀN GIAO THÔNG

TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH YÊN BÁI

NGÀNH: QUẢN LÍ KINH TẾ

Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Đỗ Anh Tài

THÁI NGUYÊN - 2020

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan những thông tin, số liệu được sử dụng trong chuyên

đề này là xác thực đã nêu trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng, trung thực và

chưa được dùng để bảo vệ một học vị nào khác. Đây là công trình nghiên cứu

của riêng tôi, vì vậy mọi đánh giá, nhận xét được đưa ra dựa trên quan điểm

cá nhân tôi. Mọi sự giúp đỡ cho việc hoàn thành luận văn đều đã được cảm

ơn. Các thông tin, trích dẫn trong luận văn đều đã được ghi rõ nguồn gốc./.

Thái Nguyên, ngày … tháng .... năm 2020

Tác giả luận văn

Vũ Phú Cường

ii

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc và chân thành cảm ơn thầy PGS.

TS. Đỗ Anh Tài, cùng các thầy cô trong khoa đã chỉ bảo, hướng dẫn và giúp

đỡ tôi rất tận tình trong suốt thời gian thực hiện và hoàn thành luận văn.

Tôi xin chân thành cảm ơn Trường Đại học Thái Nguyên, Trường Đại

học kinh tế và quản trị kinh doanh, Công an tỉnh Yên Bái đã tạo điều kiện và

giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện luận văn.

Tôi xin chân thành cảm ơn các đồng nghiệp và bạn bè đã có những ý

kiến đóng góp hết sức quí báu cho luận văn của tôi.

Cuối cùng tôi xin cảm ơn các thành viên trong đại gia đình đã động

viên, ủng hộ, chia sẻ và là chỗ dựa tinh thần giúp tôi tập trung nghiên cứu và

hoàn thành bản luận văn của mình.

Thái Nguyên, ngày … tháng .... năm 2020

Tác giả luận văn

Vũ Phú Cường

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................i

LỜI CẢM ƠN..................................................................................................ii

MỤC LỤC.......................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ..........................................................vii

DANH MỤC CÁC BẢNG ...........................................................................viii

DANH MỤC BIỂU ĐỒ..................................................................................ix

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1

2. Tổng quan nghiên cứu hiệu lực QLNN về trật tự ATGT ........................ 2

3. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 4

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu................................................................. 4

5. Những đóng góp của luận văn ...................................................................... 5

6. Kết cấu của luận văn ..................................................................................... 5

Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÍ TRONG

CÔNG TÁC ĐẢM BẢO TRẬT TỰ AN TOÀN GIAO THÔNG............... 6

1.1. Cơ sở lý luận về công tác đảm bảo trật tự an toàn giao thông................... 6

1.1.1. Khái niệm quản lí nhà nước về công tác đảm bảo trật tự an toàn giao

thông .......................................................................................................... 6

1.1.2. Vai trò của quản lý nhà nước về trật tự ATGT................................ 17

1.1.3. Nguyên tắc quản lý nhà nước về trật tự ATGT ............................... 20

1.1.4. Nội dung công tác quản lý trật tự an toàn giao thông...................... 22

1.1.5. Nội dung hiệu lực quản lý nhà nước về trật tự ATGT..................... 23

1.2. Cơ sở thực tiễn về hiệu lực QLNN về trật tự ATGT............................... 31

1.2.1. Hà Nội............................................................................................ 32

1.2.2. Phú Thọ.......................................................................................... 33

1.2.3. Thái Nguyên................................................................................... 35

1.2.4. Tuyên Quang .................................................................................. 36

iv

1.2.5. Bài học kinh nghiệm về công tác đảm bảo an toàn trật tự giao thông

trên địa bàn tỉnh Yên Bái.......................................................................... 37

1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu lực QLNN trong công tác đảm bảo trật

tự ATGT trên địa bàn tỉnh Yên Bái .......................................................... 38

1.3.1. Tổ chức bộ máy các cơ quan thực hiện công tác đảm bảo trật tự

ATGT....................................................................................................... 38

1.3.2. Đội ngũ cán bộ thực hiện công tác đảm bảo trật tự ATGT.............. 38

1.3.3. Tài chính và cơ sở vật chất, kỹ thuật .............................................. 39

1.3.4. Sự tham gia và ủng hộ của người dân đối với công tác đảm bảo trật

tự ATGT .................................................................................................. 39

1.3.5. Những yếu tố tác động khác ........................................................... 40

1.4. Kết luận chương ....................................................................................... 41

Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................ 43

2.1. Câu hỏi nghiên cứu/giả thiết .................................................................... 43

2.2. Cách tiếp cận ............................................................................................ 43

2.3. Lựa chọn địa điểm nghiên cứu................................................................. 43

2.4. Phương pháp thu thập thông tin ............................................................... 43

2.5. Phương pháp tổng hợp và xử lý thông tin................................................ 45

2.6. Phương pháp phân tích thông tin ............................................................. 47

2.7. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ................................................................... 48

Chương 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÍ NHÀ NƯỚC TRONG CÔNG

TÁC ĐẢM BẢO TRẬT TỰ AN TOÀN GIAO THÔNG TRÊN ĐỊA BÀN

TỈNH YÊN BÁI............................................................................................. 49

3.1. Đặc điểm cơ bản của tỉnh Yên Bái........................................................... 49

3.1.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên - kinh tế xã hội .................................. 49

3.1.2. Tổ chức bộ máy quản lý Nhà nước trong công tác đảm bảo trật tự

ATGT trên địa bàn tỉnh Yên Bái .............................................................. 53

3.1.3. Đặc điểm tình hình giao thông Yên Bái.......................................... 58

v

3.1.4. Những thuận lợi và khó khăn.......................................................... 60

3.2. Thực trạng tình hình quản lí nhà nước trong công tác đảm bảo trật tự

ATGT trên địa bàn tỉnh Yên Bái..................................................................... 62

3.2.1. Thực trạng tình hình quản lí nhà nước trong công tác đảm bảo trật tự

ATGT trên cả nước .................................................................................. 62

3.2.2. Thực trạng tình hình quản lí nhà nước trong công tác đảm bảo trật tự

ATGT trên địa bàn tỉnh Yên Bái .............................................................. 67

3.3. Các yếu tố ảnh hưởng tới quản lí nhà nước trong công tác đảm bảo trật tự

ATGT trên địa bàn tỉnh Yên Bái..................................................................... 83

3.3.1. Thể chế QLNN về trật tự ATGT..................................................... 83

3.3.2. Tổ chức bộ máy QLNN về trật tự ATGT........................................ 84

3.3.3. Đội ngũ cán bộ, công chức thực hiện QLNN về trật tự ATGT........ 84

3.3.4. Nguồn lực vật chất và công nghệ đảm bảo QLNN về trật tự ATGT 84

3.4. Đánh giá tình hình thực hiện quản lí nhà nước trong công tác đảm bảo trật

tự ATGT trên địa bàn tỉnh Yên Bái ................................................................ 85

3.4.1. Ưu điểm ......................................................................................... 85

3.4.2. Những tồn tại, yếu kém .................................................................. 86

Chương 4: QUAN ĐIỂM, GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG HIỆU LỰC

QUẢN LÍ NHÀ NƯỚC TRONG CÔNG TÁC ĐẢM BẢO TRẬT TỰ AN

TOÀN GIAO THÔNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH YÊN BÁI....................... 88

4.1. Quan điểm, định hướng tăng cường hiệu lực quản lí nhà nước trong công

tác đảm bảo trật tự an toàn giao thông trên địa bàn tỉnh Yên Bái .................. 88

4.1.1. Quan điểm...................................................................................... 88

4.1.2. Định hướng .................................................................................... 89

4.2. Một số giải pháp tăng cường hiệu lực QLNN trong công tác đảm bảo trật

tự ATGT trên địa bàn tỉnh Yên Bái ................................................................ 96

4.2.1. Tiếp tục xây dựng, sửa đổi, bổ sung và hoàn thiện hệ thống văn bản

pháp luật về đảm bảo trật tự ATGT.......................................................... 96

vi

4.2.2. Hoàn thiện các biện pháp ngăn chặn hành vi vi phạm giao thông

bằng việc quy định các chế tài phải đủ độ răn đe...................................... 98

4.2.3. Tổ chức thực hiện pháp luật về trật tự ATGT ............................... 100

4.2.4. Nâng cao chất lượng đầu tư xây dựng, quản lý bảo trì và khai thác

kết cấu hạ tầng giao thông...................................................................... 106

4.2.5. Nâng cao chất lượng an toàn phương tiện giao thông ................... 109

4.2.6. Siết chặt quản lý chất lượng đào tạo, sát hạch, cấp giấy phép lái xe

cho người điều khiển phương tiện giao thông cơ giới đường bộ, phương

tiện giao thông đường thủy..................................................................... 111

4.2.7. Tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra, tuần tra, kiểm soát và xử lý

vi phạm trật tự ATGT............................................................................. 112

4.2.8. Tiếp tục kiện toàn tổ chức bộ máy, nâng cao chất lượng đội ngũ cán

bộ, công chức và các điều kiện đảm bảo................................................. 116

KẾT LUẬN.................................................................................................. 120

TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 122

PHỤ LỤC..................................................................................................... 124

PHIẾU KHẢO SÁT.................................................................................... 126

vii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

ATGT : An toàn giao thông

CSGT : Cảnh sát giao thông

GPLX : Giấy phép lái xe

GTVT : Giao thông vận tải

HTGT : Hạ tầng giao thông

QLNN : Quản lí nhà nước

TNGT : Tai nạn giao thông

UBND : Ủy ban nhân dân

XHCN : Xã hội chủ nghĩa

viii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1: Bảng thống kê công tác thanh tra, kiểm tra, tuần tra kiểm soát và xử

lý vi phạm trật tự ATGT tại tỉnh Yên Bái trong thời gian từ năm

2015 đến 6 tháng đầu năm 2019 ..................................................... 66

Bảng 3.2: Bảng nguyên nhân hạn chế về hiểu biết pháp luật và ý thức chấp

hành pháp luật (đơn vị tính: %) ...................................................... 74

Bảng 3.3: Giải pháp QLNN về trật tự ATGT ................................................. 80

ix

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 3.1: Nguyên nhân gây ra tai nạn giao thông đường bộ ..................... 63

Biểu đồ 3.2: Hành vi vi phạm của người tham gia giao thông ....................... 64

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Ngay từ khi bắt đầu công cuộc đổi mới, phát triển nền kinh tế đất

nước theo kinh tế thị trường định hướng XHCN, Đảng Cộng sản Việt Nam

đã chủ trương phải ưu tiên đầu tư phát triển GTVT. Hơn 30 năm thực hiện

công cuộc đổi mới, cùng với những thành tựu to lớn, toàn diện về kinh tế -

xã hội, lĩnh vực giao thông vận tải và bảo đảm trật tự ATGT đã có bước phát

triển đáng kể. Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách,

đặc biệt là Quốc hội đã ban hành nhiều đạo luật quan trọng như Luật giao

thông đường bộ (2001), Luật giao thông đường thuỷ nội địa (2004), Luật

đường sắt (2005), Luật hàng không dân dụng Việt Nam (2006); đồng thời

liên tục sửa đổi, bổ sung, thay thế để phù hợp với tình hình thực tiễn của

giao thông Việt Nam hiện nay. Các đạo luật này cùng với hàng loạt các văn

bản quy phạm pháp luật khác về giao thông vận tải đang phát huy tác dụng

trong cuộc sống. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu quan trọng đã đạt

được trong lĩnh vực GTVT thì tình hình trật tự ATGT vẫn đang gây lo ngại

cho xã hội, nhất là giao thông đường bộ và đường thuỷ nội địa đang diễn

biến ngày một phức tạp, mất trật tự, mức độ bảo đảm an toàn thấp, vi phạm

pháp luật giao thông và tai nạn giao thông có nguy cơ gia tăng. Tình trạng

phát triển hệ thống hạ tầng giao thông không cân đối giữa đường bộ, đường

sắt, đường thuỷ nội địa và đường hàng không cũng như việc thiếu chiến lược

dài hạn và quy hoạch chưa đồng bộ hệ thống giao thông vận tải trong tổng

thể chiến lược phát triển kinh tế – xã hội đã tạo ra những khó khăn trong tổ

chức giao thông. Điển hình là tình trạng đan xen của các loại đường bộ; sự

giao cắt giữa đường bộ và đường sắt; sự pha tạp giữa nhiều loại phương tiện

cùng sử dụng chung một tuyến, làn, luồng giao thông; sự phát triển tự phát

không kiểm soát nổi các loại phương tiện giao thông thuỷ, bộ; cùng với ý

thức chấp hành pháp luật của người tham gia giao thông còn thấp, đã làm

2

cho tình hình trật tự ATGT của nước ta diễn biến phức tạp, gia tăng nguy cơ

mất an toàn và hệ quả là không kiềm chế được TNGT.

Trong bối cảnh tình hình giao thông chung của cả nước, Yên Bái là tỉnh

miền núi thuộc vùng Tây Bắc, nằm ở vị trí nối tiếp giữa trung du và miền núi

phía Bắc, đóng giữ vai trò quan trọng trong hệ thống giao thông khu vực.

Toàn tỉnh có 7.462 km giao thông đường bộ, có 02 tuyến giao thông đường

thủy chính với chiều dài 198km, tuyến đường sắt Hà Nội - Lào Cai - Trung

Quốc chạy qua với chiều dài 83 km gồm 10 ga qua địa phận 20 xã, phường,

thị trấn. Trong những năm gần đây, phương tiện giao thông cơ giới đường bộ

có tốc độ gia tăng cao; tính đến thời điểm 15/9/2015, tổng số phương tiện hiện

đang quản lí: ô tô 10.910 chiếc; mô tô, xe máy 327.304 chiếc. Mật độ phương

tiện giao thông cơ giới đường bộ so với hệ thống đường bộ là 45,3 phương

tiện/km. Tình hình giao thông trong thời gian 01/01/2011 đến 15/9/2015 tại

địa bàn tỉnh Yên Bái tương đối nhức nhối với tổng số vụ tai nạn là 1.160, chết

307 người, bị thương 1.480 người. Nhận thức được tầm quan trọng của việc

nâng cao hiệu quả đảm bảo an toàn giao thông để tạo động lực phát triển bền

vững của xã hội, học viên cũng đã và đang công tác tại Công an tỉnh Yên, do

vậy học viên đã lựa chọn đề tài “Tăng cường hiệu lực quản lí nhà nước trong

công tác đảm bảo trật tự an toàn giao thông trên địa bàn tỉnh Yên Bái” làm

đề tài nghiên cứu.

2. Tổng quan nghiên cứu hiệu lực QLNN về trật tự ATGT

Hiện nay, vấn đề QLNN về trật tự ATGT đang được sự quan tâm của

giới nghiên cứu cũng như các nhà lãnh đạo, quản lý nhưng nghiên cứu hiệu

lực QLNN về trật tự ATGT nói chung có tương đối ít tài liệu. Có thể khái

quát các công trình nghiên cứu về phương diện lý luận và thực tiễn liên quan

đến đề tài như sau:

Bộ sách “Khoa học Công an Việt Nam”, tập 2 về “Quản lý nhà nước về

an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội”, Nhà xuất bản Công an nhân dân, Hà

3

Nội năm 2015 do Đại tướng, GS.TS. Trần Đại Quang và Trung tướng, GS.TS.

Nguyễn Xuân Yêm, Giám đốc Học viện Cảnh sát nhân dân làm Tổng chủ biên.

Cuốn sách về “Trật tự, an toàn giao thông đường bộ - Thực trạng và

giải pháp”, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội năm 2003 của các tác

giả: TS. Trần Văn Luyện, Kỹ sư Trần Sơn, Cử nhân Nguyễn Văn Chính.

Cuốn sách “Trật tự, an toàn giao thông đường bộ trên địa bàn 5 thành

phố trực thuộc Trung ương - Thực trạng và giải pháp”, Nhà xuất bản Công an

nhân dân, Hà Nội năm 2014 của tập thể tác giả: Đại tá, PGS,TS. Phạm Đình

Xinh; Thượng tá, ThS. Phùng Xuân Hào; Thiếu tá, TS. Lê Huy Trí; Đại úy,

TS. Nguyễn Thành Trung; Đại úy, ThS. Đặng Đức Minh; Trung úy, ThS.

Nguyễn Đức Khiêm; Trung úy, ThS. Nguyễn Thế Anh và cán bộ Trung tâm

Nghiên cứu ATGT, Học viện Cảnh sát nhân dân.

Cuốn sách: “Sách trắng về trật tự, an toàn giao thông đường bộ năm

2016 - 2017” do Trung tâm Nghiên cứu An toàn giao thông - Học viện Cảnh

sát nhân dân biên soạn và xuất bản năm 2016.

Ngoài ra, còn một số bài viết đăng trên các Tạp chí Quản lý nhà nước

liên quan đến QLNN về trật tự ATGT...

Các công trình nghiên cứu này bước đầu góp phần làm sáng tỏ về

phương diện lý luận của QLNN về trật tự ATGT, bước đầu nghiên cứu, khảo

sát thực trạng QLNN về trật tự ATGT ở một số địa phương hoặc ở một số

lĩnh vực cụ thể như ATGT đường bộ. Các kết quả nghiên cứu trên có ý nghĩa

rất quan trọng đối với việc xây dựng, hoàn thiện thể chế quản lý trên lĩnh vực

ATGT ở nước ta hiện nay.

Như vậy, chưa có công trình, đề tài nghiên cứu nào nghiên cứu một

cách có hệ thống vấn đề tăng cường hiệu lực QLNN về trật tự ATGT trên địa

bàn tỉnh Yên Bái trong giai đoạn hiện nay. Từ những thành quả của các

nghiên cứu trên, tác giả luận văn sẽ vận dụng để làm cơ sở lý luận và áp dụng

thực tiễn để giải quyết những yêu cầu đặt ra của đề tài.