Tăng cường công tác thanh tra tài chính đối với các đơn vị hành chính sự nghiệp tại tỉnh Bắc Kạn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NÔNG VĂN LỰC

TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC THANH TRA TÀI CHÍNH

ĐỐI VỚI CÁC ĐƠN VỊ HÀNH CHÍNH

SỰ NGHIỆP TẠI TỈNH BẮC KẠN

LUẬN VĂN THẠC SĨ

THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2019

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NÔNG VĂN LỰC

TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC THANH TRA TÀI CHÍNH

ĐỐI VỚI CÁC ĐƠN VỊ HÀNH CHÍNH

SỰ NGHIỆP TẠI TỈNH BẮC KẠN

Ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ

Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ

THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. TRẦN THỊ THÁI HÀ

THÁI NGUYÊN - 2019

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn

được thực hiện nghiêm túc, trung thực và mọi số liệu trong này được trích dẫn

có nguồn gốc rõ ràng.

Tác giả

Nông Văn Lực

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn này, tôi đã

nhận được sự quan tâm, giúp đỡ tận tình từ phía tập thể và cá nhân:

Tôi xin trân trọng bày tỏ lòng biết ơn tới tất cả các thầy, cô giáo trường

Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh Thái Nguyên, Phòng Đào tạo đã giúp

đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với PGS.TS Trần Thị Thái Hà,

người đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt thời gian nghiên cứu đề tài.

Tôi xin chân thành cảm ơn Sở Tài chính tỉnh Bắc Kạn, các đơn vị, các

phòng ban và cán bộ nhân viên đã giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi

trong quá trình nghiên cứu đề tài.

Tác giả

Nông Văn Lực

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i

LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................ii

MỤC LỤC........................................................................................................iii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.......................................................................... vii

DANH MỤC CÁC BẢNG.............................................................................viii

DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG, HÌNH VẼ ....................................................... ix

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1

2. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 3

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu................................................................. 3

3.1. Đối tượng nghiên cứu................................................................................. 3

4. Những đóng góp của luận văn ...................................................................... 4

5. Bố cục của luận văn ...................................................................................... 4

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ

THANH TRA TÀI CHÍNH ĐỐI VỚI CÁC ĐƠN VỊ HÀNH CHÍNH

SỰ NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN CẤP TỈNH.................................................. 5

1.1. Cơ sở lý luận về thanh tra tài chính đối với đơn vị hành chính sự nghiệp ...... 5

1.1.1. Khái niệm thanh tra, thanh tra tài chính.................................................. 5

1.1.2. Đặc trưng của thanh tra tài chính ............................................................ 6

1.1.3. Phân loại.................................................................................................. 8

1.1.4. Mục đích, nguyên tắc của việc thanh tra tài chính.................................. 9

1.1.5. Hình thức và phương pháp thanh tra tài chính...................................... 10

1.1.6. Nội dung cơ bản của công tác thanh tra tài chính đối với đơn vị

hành chính sự nghiệp....................................................................................... 12

1.1.7. Những nhân tố ảnh hưởng đến công tác thanh tra tài chính đối với

đơn vị hành chính sự nghiệp ........................................................................... 25

iv

1.2. Kinh nghiệm thực tiễn về thanh tra tài chính và bài học rút ra cho

tỉnh Bắc Kạn.................................................................................................... 31

1.2.1. Kinh nghiệm thanh tra tài chính đối với đơn vị hành chính sự

nghiệp của một số địa phương trong cả nước ................................................. 31

1.2.2. Những bài học kinh nghiệm có thể vận dụng trong điều kiện hiện

nay ở tỉnh Bắc Kạn.......................................................................................... 33

Chương 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU............................................. 35

2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 35

2.2. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 35

2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin, tài liệu............................................... 35

2.2.2. Phương pháp xử lý thông tin................................................................. 37

2.2.3. Phương pháp phân tích thông tin, số liệu.............................................. 37

2.2.4. Phương pháp tổng hợp, khái quát hóa................................................... 39

2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ................................................................... 39

2.3.1. Chỉ tiêu đánh giá thanh tra việc xây dựng phương án và thực hiện

chế độ tự chủ, tự chịu trách nhiệm về tài chính và thực hiện nhiệm vụ ......... 39

2.3.2. Chỉ tiêu đánh giá thanh tra việc xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ

về tài chính ...................................................................................................... 39

2.3.3. Chỉ tiêu đánh giá thanh tra việc lập và giao dự toán............................. 40

2.3.4. Chỉ tiêu đánh giá thanh tra thực hiện dự toán....................................... 40

2.3.5. Chỉ tiêu đánh giá thanh tra quyết toán dự toán ..................................... 40

2.3.6. Chỉ tiêu đánh giá thanh tra hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ... 40

2.3.7. Chỉ tiêu đánh giá thanh tra thực hiện công khai tài chính .................... 40

2.3.8. Chỉ tiêu đánh giá thanh tra trích lập và sử dụng các quỹ...................... 41

2.3.9. Chỉ tiêu đánh giá thanh tra việc quản lý, sử dụng tài sản cố định ........ 41

2.3.10. Chỉ tiêu đánh giá thanh tra việc chấp hành pháp luật về kế toán........ 41

2.3.11. Nhóm chỉ tiêu đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến thanh tra tài

chính đối với các đơn vị trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn........................................ 41

v

Chương 3. THỰC TRẠNG THANH TRA TÀI CHÍNH ĐỐI VỚI

CÁC ĐƠN VỊ HÀNH CHÍNH SỰ NGHIỆP TẠI TỈNH BẮC KẠN....... 43

3.1. Khái quát về tỉnh Bắc Kạn ....................................................................... 43

3.1.1. Điều kiện tự nhiên................................................................................. 43

3.1.2. Điều kiện kinh tế ................................................................................... 46

3.1.3. Điều kiện xã hội .................................................................................... 47

3.1.4. Khái quát về các đơn vị hành chính sự nghiệp của tỉnh Bắc Kạn ........ 48

3.2. Thực trạng về thanh tra tài chính đối với các đơn vị hành chính sự

nghiệp tỉnh Bắc Kạn........................................................................................ 56

3.2.1. Thực trạng lập kế hoạch thanh tra tài chính đối với các đơn vị

hành chính sự nghiệp tỉnh Bắc Kạn ................................................................ 56

3.2.2. Tổ chức thực hiện thanh tra tài chính đối với các đơn vị hành

chính sự nghiệp tỉnh Bắc Kạn ......................................................................... 57

3.2.3. Xử lý vi phạm thanh tra tài chính đối với các đơn vị hành chính sự

nghiệp tỉnh Bắc Kạn........................................................................................ 78

3.3. Đánh giá các đối tượng thanh tra về công tác thanh tra tài chính đối

với các đơn vị hành chính sự nghiệp ở tỉnh Bắc Kạn ..................................... 79

3.3.1. Đánh giá các đối tượng thanh tra về công tác lập kế hoạch thanh

tra tài chính đối với các đơn vị hành chính sự nghiệp ở tỉnh Bắc Kạn........... 79

3.3.2. Đánh giá các đối tượng thanh tra về thanh tra tài chính đối với các

đơn vị hành chính sự nghiệp ở tỉnh Bắc Kạn.................................................. 80

3.3.3. Đánh giá các đối tượng thanh tra về xử lý vi phạm thanh tra tài

chính đối với các đơn vị hành chính sự nghiệp ở tỉnh Bắc Kạn ..................... 81

3.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác thanh tra tài chính đối với các

đơn vị hành chính sự nghiệp ở tỉnh Bắc Kạn.................................................. 83

3.4.1. Nhân tố khách quan............................................................................... 83

3.4.2. Nhân tố chủ quan .................................................................................. 87

vi

3.5. Đánh giá chung về công tác thanh tra tài chính đối với các đơn vị

hành chính sự nghiệp ở tỉnh Bắc Kạn ............................................................. 91

3.5.1. Những kết quả đạt được ........................................................................ 91

3.5.2. Những hạn chế, tốn tại .......................................................................... 93

3.5.3. Nguyên nhân của hạn chế ..................................................................... 97

Chương 4. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM TĂNG CƯỜNG THANH

TRA TÀI CHÍNH ĐỐI VỚI CÁC ĐƠN VỊ HÀNH CHÍNH SỰ

NGHIỆP TẠI TỈNH BẮC KẠN ................................................................ 101

4.1. Quan điểm, định hướng, mục tiêu tăng cường hoạt động thanh tra tài

chính đối với các đơn vị hành chính sự nghiệp tỉnh Bắc Kạn ...................... 101

4.1.1. Quan điểm, định hướng....................................................................... 101

4.1.2. Mục tiêu............................................................................................... 103

4.2. Các giải pháp tăng cường công tác thanh tra tài chính đối với các

đơn vị hành chính sự nghiệp tỉnh Bắc Kạn................................................... 104

4.2.1. Hoàn thiện hệ thống văn bản pháp lý và cơ chế, chính sách quản lý

của Nhà nước................................................................................................. 105

4.2.2. Tăng cường trao đổi thông tin và bồi dưỡng nghiệp vụ ..................... 107

4.2.3. Tăng cường số lượng và nâng cao chất lượng và phẩm chất người

làm công tác thanh tra tài chính .................................................................... 109

4.2.4. Nâng cao trách nhiệm trong việc phối hợp thực hiện nhiệm vụ

giữa Kiểm toán Nhà nước và Thanh tra trên địa bàn tỉnh............................. 111

4.2.5. Nâng cao hiệu lực của kết luận thanh tra và ý thức tuân thủ, chấp

hành của các cơ quan đơn vị ......................................................................... 112

4.3. Kiến nghị................................................................................................ 114

4.3.1. Đối với thanh tra Chính phủ................................................................ 114

4.3.2. Đối với thanh tra Bộ Tài chính ........................................................... 114

4.3.3. Đối với UBND tỉnh Bắc Kạn.............................................................. 115

4.3.4. Đối với cơ quan Kiểm toán................................................................. 115

KẾT LUẬN.................................................................................................. 116

TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 117

PHỤ LỤC..................................................................................................... 119

vii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

BTC Bộ Tài chính

CNTT Công nghệ thông tin

CTr Chương trình

DNNN Doanh nghiệp nhà nước

ĐVHCSN Đơn vị hành chính sự nghiệp

NĐ-CP Nghị định - Chính phủ

NNL Nguồn nhân lực

NS Ngân sách

NSNN Ngân sách nhà nước

TT Thông tư

TTCP Thanh tra chính phủ

TU Trung ương

UBND Ủy ban nhân dân

viii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Mức ý nghĩa của điểm bình quân ............................................. 37

Bảng 3.1: Hiện trạng sử dụng đất phân theo loại đất và phân theo địa

bàn tại tỉnh Bắc Kạn đến ngày 31/12/2018............................... 45

Bảng 3.2: Tổng sản phẩm trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn giai đoạn 2016-

2018 (tính theo giá so sánh năm 2010)..................................... 46

Bảng 3.3. Biên chế và kinh phí hoạt động của các cơ quan hành chính

ở tỉnh Bắc Kạn giai đoạn 2016-2018........................................ 49

Bảng 3.4. Tình hình thực hiện tự chủ tài chính tại các đơn vị sự

nghiệp công lập ở tỉnh Bắc Kạn giai đoạn 2016-2018 ............. 52

Bảng 3.5. Kế hoạch thanh tra tài chính đối với các đơn vị hành chính

sự nghiệp tỉnh Bắc Kạn giai đoạn 2016-2018 .......................... 56

Bảng 3.6: Kết quả thanh tra việc xây dựng phương án và thực hiện

chế độ tự chủ, tự chịu trách nhiệm về tài chính và thực hiện

nhiệm vụ tại ĐVHCSN tỉnh Bắc Kạn giai đoạn 2016-2018 .... 57

Bảng 3.7: Kết quả thanh tra việc xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ về

tài chính tại ĐVHCSN tỉnh Bắc Kạn giai đoạn 2016-2018...... 59

Bảng 3.8: Kết quả thanh tra lập, giao dự toán tại ĐVHCSN tỉnh Bắc

Kạn giai đoạn 2016-2018.......................................................... 60

Bảng 3.9: Kết quả thanh tra hoạt động thực hiện chi ngân sách tại

ĐVHCSN tỉnh Bắc Kạn giai đoạn 2016-2018.......................... 62

Bảng 3.10: Kết quả thanh tra hoạt động quyết toán chi ngân sách tại

ĐVHCSN tỉnh Bắc Kạn giai đoạn 2016-2018.......................... 65

Bảng 3.11: Kết quả thanh tra hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ

tại ĐVHCSN tỉnh Bắc Kạn giai đoạn 2016-2018 .................... 66

Bảng 3.12: Kết quả thanh tra thực hiện công khai tài chính tại

ĐVHCSN tỉnh Bắc Kạn giai đoạn 2016-2018.......................... 71

ix

Bảng 3.13: Kết quả thanh tra trích lập và sử dụng các quỹ tại

ĐVHCSN tỉnh Bắc Kạn giai đoạn 2016-2018.......................... 74

Bảng 3.14: Kết quả thanh tra quản lý, sử dụng tài sản cố định tại

ĐVHCSN tỉnh Bắc Kạn giai đoạn 2016-2018.......................... 76

Bảng 3.15: Kết quả thanh tra việc chấp hành pháp luật về kế toán tại

ĐVHCSN tỉnh Bắc Kạn giai đoạn 2016-2018.......................... 77

Bảng 3.16. Kết quả thanh tra vi phạm thanh tra tài chính đối với các

đơn vị hành chính sự nghiệp tỉnh Bắc Kạn............................... 78

Bảng 3.17. Kết quả đánh giá về công tác lập kế hoạch thanh tra tài chính

đối với các đơn vị hành chính sự nghiệp ở tỉnh Bắc Kạn ............. 79

Bảng 3.18. Kết quả đánh giá về thực hiện thanh tra tài chính đối với

các đơn vị hành chính sự nghiệp ở tỉnh Bắc Kạn ..................... 80

Bảng 3.19. Kết quả đánh giá về xử lý vi phạm thanh tra tài chính đối

với các đơn vị hành chính sự nghiệp ở tỉnh Bắc Kạn............... 82

Bảng 3.20: Kết quả phối hợp trong hoạt động thanh tra tại ĐVHCSN

tỉnh Bắc Kạn giai đoạn 2016-2018 ........................................... 86

Bảng 3.21: Nguồn nhân lực thực hiện hoạt động Thanh tra tại Sở Tài

chính Bắc Kạn giai đoạn 2016-2018 ........................................ 89

DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG, HÌNH VẼ

Hình 3.1. Bộ máy tổ chức thanh tra tài chính đối với Sở Tài chính

tỉnh Bắc Kạn ............................................................................. 88

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Thanh tra là một chức năng thiết yếu của các cơ quan quản lý Nhà

nước, đồng thời là một công cụ kiểm tra kiểm soát nhằm bảo vệ pháp luật,

tăng cường pháp chế Xã hội chủ nghĩa, tăng cường hiệu lực của bộ máy quản

lý Nhà nước và thực hiện dân chủ xã hội.

Trong giai đoạn phát triển nền kinh tế thị trường hiện nay, với một cơ

chế chính sách quản lý tài chính chưa được chuyển biến kịp thời để đáp ứng

cho yêu cầu quản lý ngân sách nhà nước thì hiện tượng tham ô, tham nhũng,

lãng phí, thất thoát đang diễn ra một cách công khai, trầm trọng, gây nên

những thiệt rất lớn cho đất nước. Tài chính đối với các đơn vị hành chính sự

nghiệp có được từ nguồn thu trong nước và từ nguồn thu do được tài trợ hoặc

đi vay ở nước ngoài. Do vậy, nếu như tệ nạn tham ô, tham nhũng lãng phí,

thất thoát không bị đẩy lùi, thì ngân sách của nhà nước bỏ ra không những

không tạo hiệu quả kinh tế để phát triển đất nước mà còn tạo ra một sự bất tín

nhiệm từ các nước trên thế giới, ảnh hưởng đến vị thế của Việt Nam trên

trường quốc tế, đồng thời làm giảm những nguồn tài trợ của nước phát triển

dành cho Việt Nam, tạo gánh nặng trả nợ cho thế hệ mai sau.

Đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí là một nhiệm vụ trọng

tâm của công tác xây dựng Đảng, nhiệm vụ trực tiếp, thường xuyên của cả

hệ thống chính trị và toàn xã hội. Các cấp ủy và tổ chức Đảng phải nhận

thức sâu sắc tính cấp thiết, lâu dài, phức tạp và khó khăn của cuộc đấu tranh

phòng, chống tham nhũng, lãng phí; có quyết tâm chính trị cao, đấu tranh

kiên quyết, kiên trì, liên tục, có hiệu quả từ Trung ương đến cơ sở, trong

Đảng, Nhà nước và toàn xã hội; có hệ thống giải pháp đồng bộ, cụ thể và có

hiệu lực về tuyên truyền, giáo dục về hành chính, về kinh tế, tài chính và

pháp luật, về thanh tra, kiểm tra và giám sát, về chế độ chính sách đãi ngộ và

kỷ luật Đảng. Chúng ta đặc biệt coi trọng các biện pháp có hiệu quả nhằm

phát huy cao nền dân chủ Xã hội chủ nghĩa; xây dựng sự vững mạnh của

2

toàn bộ hệ thống chính trị, đẩy mạnh đồng bộ cuộc đấu tranh phòng ngừa và

chống tham nhũng, lãng phí, quan liêu, kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi các tệ

nạn này làm lành mạnh tổ chức và bộ máy của chúng ta. Chúng ta nhất

quyết tạo nên một sự chuyển biến rõ rệt và đạt tới chất lượng cao hơn trong

việc thực hiện nhiệm vụ then chốt xây dựng Đảng, làm cho Đảng ta luôn

xứng đáng là đội ngũ tiên phong của giai cấp công nhân.

Trong báo cáo tình hình kinh tế - xã hội 5 năm 2011-2015 và phương

hướng, mục tiêu, nhiệm vụ chủ yếu 2016-2020 được trình bày tại Đại hội đại

biểu Đảng bộ Bắc Kạn, một trong những giải pháp để đạt được các mục tiêu

kinh tế xã hội đến năm 2020 là: “...Nâng cao năng lực và hiệu quả giám sát

tài chính bằng các biện pháp kiểm toán, thanh tra tài chính, chế độ báo cáo

thông tin đảm bảo mọi hoạt động tài chính đều công khai minh bạch...”

Mặc dù trong những năm qua, công tác thanh tra tài chính đối với các

đơn vị hành chính sự nghiệp đã có những thay đổi phù hợp với thực tế; kết

quả thanh tra đã góp phần quan trọng vào việc nâng cao năng lực quản lý tài

chính của các đơn vị. Một số lý do chính gây ra hạn chế như công tác thanh

tra tài chính chưa hiệu quả; việc thực hiện thu chi của các đơn vị hành chính

sự nghiệp còn nhiều vấn đề; cơ chế quản lý kinh tế ngày càng phức tạp cần

phải thực hiện kiểm tra thường xuyên,…bên cạnh đó sự thay đổi về cơ chế

quản lý tài chính, đòi hỏi công tác thanh tra tài chính phải ngày càng hoàn

thiện hơn, phù hợp hơn với yêu cầu quản lý. Việc chấp hành chủ trương của

Trung ương và của tỉnh về thanh tra đầu tư và xây dựng tiến hành còn chậm;

các chính sách, chế độ chưa đồng bộ, chưa được bổ sung, sửa đổi kịp thời;

Công tác bồi dưỡng, đào tạo cán bộ làm công tác thanh tra còn hạn chế đã ảnh

hưởng phần nào đến chất lượng nguồn nhân lực và nhiệm vụ công tác được

giao; Thanh tra công tác quản lý tài chính của các đơn vị hành chính sự

nghiệp còn có sự chồng cheo về đối tượng thanh tra với các cơ quan có chức

năng thanh tra kiểm soát và chưa quan tâm đúng mức; Các đơn vị chưa chấp

hành đầy đủ các kết luận, kiến nghị sau thanh tra.