Tăng cường công tác quản lý nhà nước về vận tải hành khách bằng xe ô tô trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

––––––––––––––––––––––––––

LƢU VIỆT ANH

TĂNG CƢỜNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC

VỀ VẬN TẢI HÀNH KHÁCH BẰNG XE Ô TÔ

TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH TUYÊN QUANG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2014

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

––––––––––––––––––––––––––

LƢU VIỆT ANH

TĂNG CƢỜNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC

VỀ VẬN TẢI HÀNH KHÁCH BẰNG XE Ô TÔ

TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH TUYÊN QUANG

Chuyên ngành: Quản lý kinh tế

Mã số: 60.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: GS.TS ĐỖ ĐỨC BÌNH

THÁI NGUYÊN - 2014

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,

kết quả đã nêu trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng, trung thực và chƣa đƣợc

dùng để bảo vệ một học vị nào khác. Mọi sự giúp đỡ cho việc hoàn thành luận

văn đều đã đƣợc cảm ơn. Các thông tin, trích dẫn trong luận văn đều đã đƣợc

ghi rõ nguồn gốc./.

Thái Nguyên, ngày tháng 12 năm 2014

Tác giả luận văn

Lƣu Việt Anh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình thực hiện đề tài: "Tăng cƣờng công tác quản lý Nhà nƣớc

về vận tải hành khách bằng xe ô tô trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang", tôi đã nhận

đƣợc sự hƣớng dẫn, giúp đỡ, động viên của nhiều cá nhân và tập thể. Tôi xin đƣợc

bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc nhất tới tất cả các cá nhân và tập thể đã tạo điều kiện giúp

đỡ tôi trong học tập và nghiên cứu.

Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng Quản lý Đào tạo sau Đại

học, c -

Thái Nguyên đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi về mọi mặt trong quá trình học tập và

hoàn thành luận văn này.

Tôi xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ tận tình của giáo viên hƣớng dẫn

GS.TS. Đỗ Đức Bình.

- Đại

học Thái Nguyên.

Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi còn đƣợc sự giúp đỡ và cộng tác của các

đồng chí tại các địa điểm nghiên cứu, tôi xin chân thành cảm ơn các bạn bè, đồng

nghiệp và gia đình đã tạo điều kiện mọi mặt để tôi hoàn thành nghiên cứu này.

Tôi xin bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc đối với mọi sự giúp đỡ quý báu đó.

Thái Nguyên, ngày tháng 12 năm 2014

Tác giả luận văn

Lƣu Việt Anh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................ii

MỤC LỤC................................................................................................................. iii

DANH MỤC THUẬT NGỮ VIẾT TẮT..................................................................vii

DANH MỤC BẢNG............................................................................................... viii

DANH MỤC CÁC HÌNH..........................................................................................ix

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài ..........................................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài ...............................................................................2

3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu...........................................................................2

4. Những đóng góp mới của đề tài..............................................................................3

5. Kết cấu luận văn......................................................................................................3

Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC TRONG HOẠT

ĐỘNG VẬN TẢI HÀNH KHÁCH BẰNG Ô TÔ ..................................................4

1.1. Khái niệm về quản lý nhà nƣớc đối với giao thông vận tải .................................4

1.1.1. Các khái niệm....................................................................................................4

1.1.2. Các nguyên tắc, phƣơng pháp và công cụ quản lý nhà nƣớc............................8

1.2. Khái niệm và các loại hình vận tải hành khách bằng ô tô..................................13

1.2.1. Khái niệm........................................................................................................13

1.2.2. Các loại hình vận tải hành khách ....................................................................14

1.2.3. Các loại hình vận tải hành khách bằng ô tô ....................................................15

1.3. Nội dung quản lý Nhà nƣớc đối với vận tải hành khách bằng ô tô........................15

1.3.1. Nội dung quản lý.............................................................................................15

1.3.2. Yêu cầu cơ bản của quản lý Nhà nƣớc về giao thông vận tải .........................31

1.3.3. Chính sách vận tải ...........................................................................................31

1.3.4. Các yêu cầu của vận tải hành khách ...............................................................33

1.3.5. Đặc điểm vận tải khách bằng ô tô ...................................................................34

1.3.6. Phƣơng pháp đánh giá chất lƣợng vận tải hành khách ...................................35

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

iv

1.4. Các nhân tố ảnh hƣởng đến công tác quản lý vận tải hành khách bằng ô tô .....36

1.4.1. Các nhân tố bên trong .....................................................................................36

1.4.2. Các nhân tố bên ngoài.....................................................................................38

1.5. Kinh nghiệm quản lý nhà nƣớc về vận tải hành khách bằng ô tô của một số

địa phƣơng và bài học cho tỉnh Tuyên Quang ..........................................................39

1.5.1. Kinh nghiệm một số địa phƣơng trong công tác quản lý nhà nƣớc về vận

tải hành khách bằng ô tô............................................................................................39

1.5.2. Bài học kinh nghiệm cho quản lý nhà nƣớc về vận tải hành khách của

tỉnh Tuyên Quang......................................................................................................42

Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.......................................................44

2.1. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................44

2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu....................................................................................44

2.2.1. Phƣơng pháp thu thập thông tin ......................................................................44

2.2.2. Phƣơng pháp xử lý thông tin ...........................................................................45

2.2.3. Phƣơng pháp phân tích thông tin ....................................................................45

2.3. Các chỉ tiêu nghiên cứu .....................................................................................45

Chƣơng 3: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ

VẬN TẢI HÀNH KHÁCH BẰNG Ô TÔ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH

TUYÊN QUANG ......................................................................................... 51

3.1. Khái quát về giao thông vận tải và vận tải hành khách trên địa bàn tỉnh

Tuyên Quang.............................................................................................................51

3.1.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên ...........................................................................51

3.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội ................................................................................52

3.1.3. Đặc điểm kết cấu hạ tầng giao thông ..............................................................54

3.2. Thực trạng hoạt động vận tải hành khách bằng ô tô trên địa bàn tỉnh

Tuyên Quang ............................................................................................................61

3.2.1. Các văn bản pháp quy về quản lý vận tải hành khách ....................................61

3.2.2. Thực trạng hoạt động vận tải hành khách bằng ô tô trên địa bàn tỉnh

Tuyên Quang.............................................................................................................63

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

v

3.2.3. Đánh giá thực trạng công tác quản lý Nhà nƣớc về vận tải hành khách

bằng ô tô trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang..................................................................70

3.2.4. Nhận xét đánh giá chung.................................................................................89

3.3. Các giải pháp mà các cơ quan quản lý nhà nƣớc đã thực hiện nhằm tăng

cƣờng quản lý Nhà nƣớc đối với vận tải hành khách bằng ô tô................................90

3.4. Ƣu điểm, hạn chế bất cập trong công tác quản lý Nhà nƣớc đối với vận tải

hành khách bằng ô tô.................................................................................................91

3.4.1. Ƣu điểm...........................................................................................................91

3.4.2. Hạn chế, bất cập ..............................................................................................91

3.4.3. Nguyên nhân hạn chế, bất cập ........................................................................92

Chƣơng 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM TĂNG

CƢỜNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI VẬN TẢI HÀNH

KHÁCH BẰNG Ô TÔ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH TUYÊN QUANG....................94

4.1. Triển vọng vận tải hành khách băng ô tô trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang

những năm tới ...........................................................................................................94

4.2. Quan điểm và định hƣớng phát triển giao thông vận tải và thực hiện quản

lý Nhà nƣớc đến năm 2020 .......................................................................................94

4.2.1. Quan điểm .......................................................................................................94

4.2.2. Định hƣớng phát triển giao thông vận tải đến năm 2020................................96

4.3. Các giải pháp tăng cƣờng công tác quản lý nhà nƣớc về vận tải hành khách

bằng ô tô trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang..................................................................97

4.3.1. Phân loại nhóm giải pháp tăng cƣờng công tác quản lý nhà nƣớc về vận

tải hành khách bằng ô tô trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang .........................................97

4.3.2. Các giải pháp về quy hoạch, kế hoạch phát triển vận tải hành khách bằng ô tô ....98

4.3.3. Các giải pháp về tăng cƣờng pháp chế..........................................................100

4.3.4. Giải pháp về tổ chức bộ máy, xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý về vận tải

hành khách bằng ô tô...............................................................................................108

4.4. Một số kiến nghị điều kiện để thực hiện các giải pháp....................................109

4.4.1. Đối với Nhà nƣớc..........................................................................................109

4.4.2. Đối với tỉnh ...................................................................................................109

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

vi

4.4.3. Đối với các tổ chức, các nhân kinh doanh vận tải ........................................110

4.4.4. Đối với hành khách .......................................................................................110

KẾT LUẬN............................................................................................................111

TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................113

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

vii

DANH MỤC THUẬT NGỮ VIẾT TẮT

ATGT An toàn giao thông

CNH-HĐH Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa

DN Doanh nghiệp

GDP Tổng sản phẩm quốc nội

GTVT Giao thông vận tải

GTĐB Giao thông đƣờng bộ

GTVT Giao thông vận tải

HĐND Hội đồng nhân dân

HTX Hợp tác xã

KD Kinh doanh

KT-XH Kinh tế - Xã hội

TTĐK Trung tâm đăng kiểm

TTHC Thủ tục hành chính

UBND Ủy ban nhân dân

VTHK Vận tải hành khách

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

viii

DANH MỤC BẢNG

Bảng 1.1: Tiêu chí phân loại bến xe .........................................................................24

Bảng 3.1: Hành chính tỉnh Tuyên Quang ................................................................53

Bảng 3.2: Tổng hợp mạng lƣới giao thông đƣờng bộ trên toàn tỉnh .......................56

Bảng 3.3: So sánh hệ thống giao thông đƣờng bộ Tuyên Quang với cả nƣớc ............58

Bảng 3.4: So sánh mật độ đƣờng bộ của Tuyên Quang với cả nƣớc .......................58

Bảng 3.5: Tổng hợp đơn vị vận tải khách trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang ..............59

Bảng 3.6: Tổng hợp số lƣợng phƣơng tiện qua các năm .........................................59

Bảng 3.7: Tổng hợp số tuyến vận tải khách qua các năm ........................................63

Bảng 3.8: Tổng hợp nhu cầu đi lại, phƣơng tiện vận tải khách tuyến nội tỉnh .......64

Bảng 3.9: Nhu cầu đi lại, phƣơng tiện vận tải khách tuyến liên tỉnh .......................65

Bảng 3.10: Tổng hợp phƣơng tiện vận tải khách hợp đồng qua các năm ...................68

Bảng 3.11: Tổng hợp nhu cầu đi lại, khả năng đáp ứng vận tải bằng taxi ...............68

Bảng 3.12: Hiện trạng hoạt động của bến xe tỉnh Tuyên Quang .............................75

Bảng 3.13: Hiện trạng lƣu lƣợng khách vào Bến đi xe ............................................76

Bảng 3.14: Tình trạng công tác thanh tra, kiểm tra .................................................79

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ix

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 1.1. Mô phỏng quan hệ quản lý .........................................................................5

Hình 1.2. Các nguyên tắc quản lý Nhà nƣớc ...........................................................10

Hình 1.3. Các phƣơng pháp quản lý Nhà nƣớc ........................................................12

Hình 1.4. Các công cụ quản lý Nhà nƣớc ................................................................13

Hình 1.5. Các loại hình đơn vị kinh doanh VTHK bằng ô tô ..................................18

Hình 3.1. Các cơ quan quản lý Nhà nƣớc về VTHK bằng ô tô tại tỉnh Tuyên Quang ......71

Hình 3.2. Mô hình quản lý nhà nƣớc trực tuyến chuyên ngành ...............................71

Hình 3.3. Mô hình tổ chức quản lý vận tải tại tỉnh Tuyên Quang ...........................72

Hình 3.4. Mô hình tổ chức quản lý bến xe khách.....................................................75

Hình 4.1. Các giải pháp tăng cƣờng quản lý Nhà nƣớc về VTHK bằng ô tô trên

địa bàn tỉnh Tuyên Quang .......................................................................98

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Vận tải ô tô là phƣơng thức vận tải phổ biến hiện nay, có mặt ở mọi nơi, từ

thành phố đến nông thôn. Do tính cơ động cao cho nên vận tải ô tô đã phát huy vai

trò quan trọng trong hệ thống vận tải, đáp ứng nhu cầu vận tải đa dạng và ngày càng

tăng lên của xã hội. Thực hiện sự thông thoáng của Luật Doanh nghiệp năm 2005

và Luật Giao thông đƣờng bộ năm 2008, trên thị trƣờng VTHK bằng ô tô, các thành

phần kinh tế với quy mô và trình độ công nghệ sản xuất khác nhau đều có thể tham

gia cung ứng dịch vụ (sản phẩm) vận tải, trở thành loại hình vận tải có tốc độ tăng

trƣởng nhanh nhất trong những năm vừa qua. Các doanh nghiệp kinh doanh VTHK

đã đầu tƣ nhiều phƣơng tiện mới, chất lƣợng tốt thay thế cho các phƣơng tiện cũ,

hỏng, hết niên hạn sử dụng và từng bƣớc nâng cao chất lƣợng phục vụ khách, đáp

ứng nhu cầu đi lại ngày càng cao của nhân dân, đƣợc dƣ luận xã hội hoan nghênh,

đồng tình ủng hộ.

Tuyên Quang là một tỉnh miền núi nằm ở khu vực phía Bắc, do vị trí địa lý

và điều kiện tự nhiên là tỉnh miền núi, đƣờng sắt và hàng không chƣa đƣợc đầu tƣ

xây dựng, mặc dù có hệ thống đƣờng sông nhƣng chƣa đƣợc đầu tƣ cải tạo vì vậy

vận tải thủy chỉ hoạt động đƣợc vào mùa nƣớc, nên vận tải đƣờng bộ là phƣơng

thức vận tải chủ đạo. Trong những năm vừa qua, thực hiện chủ trƣơng xã hội hóa trong

lĩnh vực vận tải đƣờng bộ, các thành phần kinh tế trên địa bàn tỉnh đã không ngừng đầu

tƣ đổi mới phƣơng tiện; tổ chức khai thác nhiều tuyến vận tải đến các vùng miền trong

cả nƣớc đặc biệt với các tỉnh miền Nam và đồng bằng song Hồng…

Tuy nhiên, ở Tuyên Quang cũng nhƣ trên phạm vi cả nƣớc, sự phát triển quá

“nóng” của VTHK bằng ô tô, cùng với mặt trái của cơ chế thị trƣờng đã để lại nhiều

hệ lụy: chạy quá tốc độ cho phép, giành đƣờng, vƣợt ẩu, ATGT không đƣợc kiểm

soát; vi phạm các quy định về vận tải nhƣ chèn ép khách, chở quá tải, sang nhƣợng

khách, xe dù, bến cóc… đã gây ra hậu quả nghiêm trọng và dƣ luận bất bình trong

xã hội. Nguyên nhân của những tồn tại nêu trên là do công tác quản lý Nhà nƣớc về

vận tải và trật tự ATGT của các cấp còn nhiều thiếu sót, các cơ quan chức năng và