Tăng Cường Công Tác Quản Lý Nhà Nước Về Đất Đai Trên Địa Bàn Huyện Gia Viễn Tỉnh Ninh Bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

NGUYỄN HỮU BÁCH

TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC

VỀ ĐẤT ĐAI TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN GIA VIỄN,

TỈNH NINH BÌNH

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

MÃ NGÀNH: 8310110

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

TS. NGUYỄN THỊ HẢI NINH

Hà Nội, 2021

i

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan, đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,

kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong

bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác.

Nếu nội dung nghiên cứu của tôi trùng lặp với bất kỳ công trình nghiên

cứu nào đã công bố, tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm và tuân thủ kết luận

đánh giá luận văn của Hội đồng khoa học.

Hà Nội, ngày ... tháng 11 năm 2021

Người cam đoan

Nguyễn Hữu Bách

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, tôi đã nhận

được sự hướng dẫn, chỉ bảo tận tình của các thầy cô giáo, sự giúp đỡ, động viên của

bạn bè, đồng nghiệp và gia đình.

Để hoàn thành luận văn, cho phép tôi được bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn

sâu sắc đến TS. Nguyễn Thị Hải Ninh đã tận tình hướng dẫn, dành nhiều công sức,

thời gian và tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo

Sau Đại học, Khoa Kinh tế và Quản trị kinh doanh - Trường Đại học Lâm nghiệp

đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, thực hiện đề tài và hoàn thành

luận văn.

Tôi xin chân thành cảm ơn tập thể lãnh đạo, cán bộ công chức, viên chức

huyện Gia Viễn đã giúp đỡ và tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình thực hiện

đề tài.

Tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, người thân, bạn bè, đồng nghiệp đã tạo

mọi điều kiện thuận lợi và giúp đỡ tôi về mọi mặt, động viên khuyến khích tôi hoàn

thành luận văn.

Tôi xin trân trọng cảm ơn!

Hà Nội, ngày ... tháng 11 năm 2021

Học viên

Nguyễn Hữu Bách

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i

LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ ii

MỤC LỤC................................................................................................................. iii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT......................................................................................v

DANH MỤC CÁC BẢNG........................................................................................ vi

DANH MỤC CÁC HÌNH VÀ SƠ ĐỒ .................................................................... vii

MỞ ĐẦU.....................................................................................................................1

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CÔNG TÁC QUẢN LÝ NHÀ

NƯỚC VỀ ĐẤT ĐAI Ở CẤP HUYỆN....................................................................5

1.1. Cơ sở lý luận về công tác quản lý nhà nước về đất đai ở cấp huyện................5

1.1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò và nguyên tắc quản lý nhà nước về đất đai.5

1.1.2. Nội dung công tác quản lý Nhà nước về đất đai........................................9

1.1.3. Chủ thể quản lý Nhà nước về đất đai cấp huyện .....................................22

1.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý nhà nước về đất đai ở cấp huyện 23

1.2. Cơ sở thực tiễn công tác quản lý nhà nước về đất đai....................................24

1.2.1. Kinh nghiệm của một số địa phương trong nước.....................................24

1.2.2. Bài học kinh nghiệm công tác quản lý nhà nước về đất đai cho huyện Gia

Viễn, tỉnh Ninh Bình...........................................................................................28

Chương 2. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.........29

2.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình..............29

2.1.1. Điều kiện tự nhiên ....................................................................................29

2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội .........................................................................35

2.1.3. Đánh giá chung về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội có ảnh hưởng đến

công tác quản lý nhà nước về đất đai trên địa bàn huyện Gia Viễn..................45

2.2. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................47

2.2.1. Phương pháp chọn điểm nghiên cứu........................................................47

2.2.2. Phương pháp thu thập tài liệu, số liệu.....................................................47

2.2.3. Phương pháp xử lý và phân tích số liệu...................................................49

2.2.4. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu sử dụng trong luận văn ......................49

iv

Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ..................................50

3.1. Thực trạng công tác quản lý Nhà nước về đất đai trên đại bàn huyện Gia

Viễn, tỉnh Ninh Bình .............................................................................................50

3.1.1. Bộ máy quản lý Nhà nước về đất đai .......................................................50

3.1.2. Thực trạng công tác quản lý Nhà nước về đất đai...................................52

3.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý nhà nước về đất đai trên địa bàn

huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình............................................................................70

3.2.1. Đội ngũ cán bộ, công chức quản lý đất đai .............................................70

3.2.2. Hệ thống luật pháp về đất đai..................................................................71

3.2.3. Công tác tuyên truyền, phổ biến văn bản pháp luật ................................74

3.2.4. Nhận thức của người dân.........................................................................75

3.3. Đánh giá chung về công tác quản lý nhà nước về đất đai trên địa bàn huyện

Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình.......................................................................................77

3.3.1. Những mặt đạt được.................................................................................77

3.3.2. Những hạn chế trong quản lý, sử dụng đất đai........................................78

3.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế trong quản lý, sử dụng đất đai ...........80

3.4. Giải pháp tăng cường quản lý nhà nước về đất đai trên địa bàn huyện trên địa

bàn huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình .....................................................................82

3.4.1. Định hướng và mục tiêu công tác quản lý nhà nước về đất đai trên địa

bàn huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình ..................................................................82

3.4.2. Một số giải pháp tăng cường công tác quản lý nhà nước về đất đai trên

địa bàn huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình ............................................................85

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ...................................................................................92

TÀI LIỆU THAM KHẢO.........................................................................................95

PHỤ LỤC

v

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt Viết đầy đủ

CC Cơ cấu

GCN Giấy chứng nhận

GCNQSDĐ Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất

GPMB Giải phóng mặt bằng

GTSX Giá trị sản xuất

HĐND Hội đồng nhân dân

KTTT Kinh tế thị trường

KHSDĐ Kế hoạch sử dụng đất

NN Nông nghiệp

PTBQ Phát triển bình quân

QLNN Quản lý nhà nước

QSD Quyền sử dụng

QSDĐ Quyền sử dụng đất

SDĐ Sử dụng đất

SL Số lượng

TBQ Tiền bình quân

TC - KH Tài chính kế hoạch

TNMT Tài nguyên môi trường

UBND Ủy ban nhân dân

vi

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Dân số của huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình ............................................36

Bảng 2.2. Giá trị sản xuất và cơ cấu ngành kinh tế của huyện Gia Viễn..................42

Bảng 2.3. Hiện trạng cơ cấu từng loại đất huyện Gia Viễn năm 2020 .....................43

Bảng 2.4. Thống kê số lượng mẫu điều tra ...............................................................48

Bảng 3.1. Tổng hợp kết quả thu hồi đất, bồi thường, giải phóng mặt bằng huyện Gia

Viễn ...........................................................................................................................56

Bảng 3.2. Ý kiến của người dân về công tác thu hồi đất, bồi thường, giải phóng mặt

bằng ...........................................................................................................................56

Bảng 3.3. Tình hình cấp giấy chứng nhận sử dụng đất ở huyện Gia Viễn ...............58

Bảng 3.4. Tổng hợp đánh giá của người dân về công tác cấp Giấy chứng nhận quyền

sử dụng đất ................................................................................................................59

Bảng 3.5. Tình hình chuyển nhượng quyền sử dụng đất huyện Gia Viễn................60

Bảng 3.6. Kết quả thống kê bản đồ địa chính của huyện Gia Viễn ..........................63

Bảng 3.7. Biến động đất đai theo mục đích sử dụng của huyện Gia Viễn................65

Bảng 3.8. Số lượt tiếp dân và đơn thư theo năm trên địa bàn huyện Gia Viễn ........67

Bảng 3.9. Kết quả giải quyết tranh chấp đất đai tại UBND huyện Gia Viễn ...........68

Bảng 3.10. Kết quả giải quyết khiếu nại, tố cáo, tranh chấp đất đai trên địa bàn

huyện Gia Viễn .........................................................................................................69

Bảng 3.11. Trình độ cán bộ địa chính huyện Gia Viễn năm 2020............................70

Bảng 3.12. Đánh giá của người dân về trình độ quản lý, trình độ chuyên môn của

cán bộ quản lý đất đai, cán bộ địa chính địa phương................................................71

Bảng 3.13. Mức độ phức tạp của hệ thống văn bản pháp luật đất đai hiện nay........74

Bảng 3.14. Đánh giá của người dân về công tác tuyên truyền, phổ biến văn bản

pháp luật ....................................................................................................................75

Bảng 3.15. Đánh giá thái độ, ý thức của người dân khi có thanh tra, kiểm tra.........76

vii

DANH MỤC CÁC HÌNH VÀ SƠ ĐỒ

Hình 3.1. Bản đồ hành chính huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình ................................30

Sơ đồ 3.1. Sơ đồ bộ máy quản lý Nhà nước về đất đai của huyện Gia Viễn............51

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Đất đai là tài nguyên vô cùng quý giá, là tư liệu sản xuất đặc biệt, là nguồn

nội lực và nguồn vốn to lớn của đất nước. Đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà

nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý. Đất đai thường xuyên chịu sự tác

động của các yếu tố tự nhiên và con người. Dưới tác động của các hoạt động sử

dụng đất tác động mạnh cả về mặt tích cực và tiêu cực đến đất đai. Quản lý chặt chẽ

đất đai, quy hoạch phân bổ hợp lý tài nguyên đất là một trong những biện pháp

mang tính hiệu quả kinh tế cao trong việc phát triển kinh tế xã hội. Kết hợp hài hòa

giữa khai thác, sử dụng đất với bảo vệ đất và hệ sinh thái chung sẽ tạo sự phát triển

ổn định và lâu dài. Đúng quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất và đúng mục đích sử

dụng đất sẽ tiết kiệm, có hiệu quả, bảo vệ môi trường và không làm tổn hại đến lợi

ích chính đáng của người sử dụng đất xung quanh.

Chính vì vậy, nhiều năm qua Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm đến đất

đai, đề ra nhiều chủ trương, chính sách, pháp luật nhằm quản lý, sử dụng đất đúng

mục đích, hiệu quả, tiết kiệm.

Quản lý nhà nước về đất đai tốt hay xấu có tác động rất lớn đến nhiều lĩnh

vực, nhiều mặt của kinh tế - xã hội, nhất là trong giai đoạn phát triển nền kinh tế thị

trường như: việc thu hút đầu tư (phụ thuộc vào các quy định của nhà nước, quyền

và nghĩa vụ của các nhà đầu tư, giá đất, tiến độ giải phóng mặt bằng, thủ tục hành

chính…); sự ổn định chính trị - xã hội (liên quan đến thu nhập, việc làm của người

nông dân, tình hình khiếu kiện, tranh chấp đất đai…). Vì vậy, làm tốt công tác quản

lý nhà nước về đất đai có ý nghĩa hết sức quan trọng.

Sau khi Luật đất đai năm 2013 có hiệu lực thi hành, việc QLNN về đất đai ở

huyện Gia Viễn có nhiều chuyển biến tích cực, đi vào nề nếp. Tuy nhiên trong quá

trình vận hành, công tác QLNN về đất đai trên địa bàn huyện Gia Viễn ngày càng

phức tạp hơn. Trong một thời gian, công tác quản lý đất đai chưa chặt chẽ đã để lại

những hậu quả như tình trạng tùy tiện chuyển đổi đất nông nghiệp, lấn chiếm đất

đai, chuyển nhượng bất hợp pháp, giao đất không đúng thẩm quyền, để hoang hóa

2

quỹ đất… Ngoài ra, còn một số tồn tại hạn chế như: Quy hoạch, kế hoạch sử dụng

đất hàng năm cấp huyện được lập và phê duyệt muộn so với quy định; hệ thống hồ

sơ địa chính, dữ liệu địa chính có độ chính xác thấp, thông tin thiếu đầy đủ do việc

cập nhật, chỉnh lý biến động chưa kịp thời, hầu hết các xã đều sử dụng bản đồ địa

chính đã cũ, lỗi thời được thành lập từ năm 1994; việc khiếu nại, khiếu kiện liên

quan đến bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất vẫn còn xảy ra;

việc thực hiện giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất theo

quy định của Luật Đất đai 2013 còn lúng túng.

Vì vậy, yêu cầu quản lý quỹ đất chặt chẽ, tiết kiệm, hiệu quả và bền vững trở

thành vấn đề cấp bách của Đảng bộ, chính quyền huyện Gia Viễn và của tỉnh Ninh

Bình. Việc đưa ra định hướng, đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường, hoàn

thiện hơn công tác quản lý đất đai phù hợp với tình hình thực tế của địa phương

trong thời gian tới là vấn đề cấp thiết.

Xuất phát từ thực tế trên, em tiến hành nghiên cứu đề tài: “Tăng cường công

tác quản lý Nhà nước về đất đai trên địa bàn huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình”.

2. Mục tiêu nghiên cứu

2.1. Mục tiêu tổng quát

Đánh giá thực trạng công tác quản lý nhà nước về đất đai trên đại bàn huyện

Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình, từ đó đề xuất giải pháp góp phần tăng cường công tác

quản lý Nhà nước về đất đai trên địa bàn huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình.

2.2. Mục tiêu cụ thể

- Góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về công tác quản lý Nhà

nước về đất đai ở cấp huyện.

- Đánh giá thực trạng công tác quản lý Nhà nước về đất đai trên địa bàn

huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình.

- Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý Nhà nước về đất đai

trên địa bàn huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình.

- Đề xuất một số giải pháp góp phần tăng cường công tác quản lý Nhà nước

về đất đai trên địa bàn huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình.

3

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu

Tình hình công tác quản lý Nhà nước về đất đai trên địa bàn huyện Gia Viễn,

tỉnh Ninh Bình.

3.2. Phạm vi nghiên cứu

- Phạm vi không gian: Đề tài nghiên cứu trên địa bàn huyện Gia Viễn, tỉnh

Ninh Bình.

- Phạm vi thời gian: Đề tài thu thập tài liệu, số liệu thứ cấp từ năm 2018 -

2020; Thu thập số liệu sơ cấp năm 2021.

- Phạm vi về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu 8 trong 15 nội dung về

công tác quản lý nhà nước về đất đai trên địa bàn huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình.

+ Ban hành văn bản quy phạm pháp luật về quản lý, sử dụng đất đai và tổ

chức thực hiện các văn bản đó.

+ Quản lý việc giao đất, cho thuê đất, thu hồi đất, chuyển mục đích sử

dụng đất.

+ Quản lý việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi thu hồi đất đai.

+ Đăng ký đất đai, lập và quản lý hồ sơ địa chính, cấp Giấy chứng nhận

quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất.

+ Quản lý tài chính về đất đai và giá đất.

+ Khảo sát đo đạc, lập bản đồ địa chính, bản đồ hiện trạng sử dụng đất và

bản đồ quy hoạch sử dụng đất.

+ Thanh tra, kiểm tra, giám sát, theo dõi, đánh giá việc chấp hành quy định

của pháp luật về đất đai và xử lý vi phạm pháp luật về đất đai.

+ Giải quyết tranh chấp về đất đai, giải quyết khiếu nại, tố cáo trong quản lý

và sử dụng đất đai.

4. Nội dung nghiên cứu

- Cơ sở lý luận và thực tiễn về công tác quản lý Nhà nước về đất đai ở cấp huyện.

- Thực trạng công tác quản lý Nhà nước về đất đai trên địa bàn huyện Gia

Viễn, tỉnh Ninh Bình.

- Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý Nhà nước về đất đai trên địa

bàn huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình.