Tài liệu LUẬN VĂN: Thị trường chứng khoán và vai trò của hệ thống ngân hàng thương mại trong thị

LUẬN VĂN:

Thị trường chứng khoán và vai trò của hệ

thống ngân hàng thương mại trong thị

trường chứng khoán

Lời mở đầu

Công nghiệp hoá là bước phát triển tất yếu mà mỗi dân tộc, mỗi đất nước phải trải

qua. Để công nghiệp hoá với tốc độ nhanh cần có cơ chế, chính sách và biện pháp huy

động được nhiều vốn nhất và sử dụng vốn hiệu quả. Một trong những biện pháp, đã được

nhiều nước phát triển sử dụng có hiệu quả, nhằm huy động mọi nguồn vốn nhàn rỗi trong

nước vào đầu tư, thu hút vốn đầu tư từ nước ngoài, đó là thị trường chứng khoán. Thị

trường chứng khoán là một định chế tài chính đặc trưng của cơ chế thị trường. Chỉ có nền

kinh tế theo cơ chế thị trường thì mới có thị trường chứng khoán đúng nghĩa. Cũng như

hầu hết các nước có nền kinh tế được vận hành theo cơ chế thị trường, xu hướng hình

thành thị trường chứng khoán ở Việt Nam cũng là một tất yếu khách quan.

Ngày 20 tháng 7 năm 2000, Trung tâm giao dịch chứng khoán (TTGDCK) thành

phố Hồ Chí Minh và cũng là TTGDCK đầu tiên của Việt Nam đã chính thức được thành

lập. Như vậy, từ nay, nền kinh tế Việt Nam đã có thêm một kênh huy động vốn mới. Đây

là một sự kiện đáng ghi nhớ và có ý nghĩa quan trọng trong đời sống kinh tế - xã hội của

nước ta.

Theo kinh nghiệm của các nước, những điều kiện cần thiết để thiết lập và tổ chức

vận hành có hiệu quả một thị trường chứng khoán được đặt ra rất khắt khe, liên quan tới

nhiều lĩnh vực như môi trường pháp lý, chế độ tài chính kế toán, kiểm toán, trình độ cán

bộ quản lý, sự hiểu biết của công chúng… và đặc biệt là vai trò của hệ thống ngân hàng.

Hệ thống ngân hàng có một vai trò đặc biệt quan trọng đối với sự tồn tại và phát triển của

thị trường chứng khoán. Không một nước nào trên thế giới có một thị trường chứng khoán

phát triển mà lại không có một hệ thống ngân hàng vững mạnh.

Chính vì lý do đó và do một số hạn chế nhất định nên tôi đã đi đến lựa chọn đề tài:

“Thị trường chứng khoán và vai trò của hệ thống ngân hàng thương mại trong thị

trường chứng khoán”

A. Thị trường chứng khoán và vai trò của thị trường chứng khoán trong nền kinh

tế quốc dân

Trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá, vốn là một vấn đề được đặt lên

hàng đầu. Tiềm năng kinh tế của ta có, lực lượng lao động của ta dồi dào, vậy làm sao có

vốn để đầu tư khai thác, thực hiện các dự án nhằm công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất

nước? Một trong những hướng quan trọng để giải quyết vấn đề về vốn là huy động các

nguồn vốn. Trên thực tế, có hai loại nguồn vốn cơ bản có thể khai thác, đó là nguồn vốn

trong nước và nguồn vốn nước ngoài, trong đó, huy động nguồn vốn trong nước được coi

là phương hướng chủ yếu, có vai trò quyết định. Vốn nước ngoài có thể trong thời gian đầu

chiếm tỷ trọng lớn trong vốn đầu tư nhưng cũng chỉ đóng vai trò quan trọng. Nói đến vấn

đề huy động vốn trong nước là nói đến vai trò của hệ thống tài chính. Vai trò đó được thể

hiện trong việc vốn được chuyển từ nơi thừa vốn nhưng không có cơ hội đầu tư đến nơi

thiếu vốn và có nhu cầu đầu tư. Quá trình này có thể được thực hiện một cách trực tiếp từ

người có vốn đến người có nhu cầu vay bằng việc người đi vay bán cho người có vốn

những chứng khoán (hay còn gọi là những công cụ tài chính, đó là những trái quyền,

quyền được hưởng, đối với thu nhập hoặc tài sản tương lai của người vay). Những chứng

khoán này có thể được mua đi bán lại. Thị trường mà ở đó diễn ra việc mua bán các chứng

khoán này (bao gồm cổ phiếu và trái phiếu) gọi là thị trường chứng khoán (TTCK). Như

vậy, TTCK là một định chế tài chính thông qua các công cụ cổ phiếu, trái phiếu, với nhiều

loại khác nhau, cho phép các doanh nghiệp, các tổ chức tài chính, tín dụng, và Chính phủ,

chính quyền địa phương huy động tối đa vốn nhàn rỗi trong dân, dựa vào đầu tư phát triển.

Từ lâu các nhà doanh nghiệp lớn của thế giới đã khẳng định: không thể triển khai các dự

án tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất nếu không tập hợp được những nguồn vốn lẻ tẻ trong dân

chúng thành một nguồn vốn khổng lồ mà người tập hợp có toàn quyền sử dụng cho những

mục tiêu trung và dài hạn. TTCK có vai trò đó, cái mà ngành ngân hàng với phương thức

kinh doanh “ăn chắc” không thể làm được. TTCK là “bà đỡ” cho các dự án kinh doanh

tiến bộ nhất đi vào cuộc sống, là biện pháp chủ yếu của việc giải phóng năng lực sản xuất,

cái mà hàng thế kỷ nay đã được kiểm nghiệm và được khẳng định trong hầu hết các công

ty kinh doanh thành đạt nhất của thế giới.

Chính vì vậy, trong quá trình đổi mới và phát triển kinh tế ở nước ta, việc thành lập

và phát triển TTCK là một mắt xích quan trọng trong tổng thể các vấn đề đổi mới cơ chế

kinh tế. Nhận thức được vấn đề này, ngày 20 tháng 7 năm 2000, Trung tâm Giao dịch

chứng khoán (TTGDCK) và cũng là TTGDCK đầu tiên của Việt Nam đã được chính thức

khai trương. Nó đánh dấu sự ra đời của TTCK Việt Nam, bước phát triển mới và hoàn

thiện thêm đối với mô hình kinh tế thị trường (KTTT) ở nước ta. Bởi lẽ, từ nay, nền kinh tế

Việt Nam đã có thêm một kênh, một công cụ và cũng chính là một định chế tài chính quan

trọng, cùng với hệ thống ngân hàng và các tổ chức tài chính khác tham gia vào hoạt động

tạo nguồn vốn đầu tư trung và dài hạn, phục vụ nhu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất

nước. TTCK không phải là sản phẩm cao cấp, hay sản phẩm đặc biệt nào của Chủ nghĩa tư

bản, mà nó chỉ là một bộ phận không thể thiếu của KTTT, đó là một hình thức phát triển

cao nhất trong hệ thống tài chính của nền KTTT. Ngày nay, vai trò của TTCK đã được

khẳng định là cần thiết đối với bất kỳ chế độ xã hội nào có nền sản xuất hàng hoá - kinh tế

thị trường.

1. TTCK khuyến khích dân chúng tiết kiệm và thu hút mọi nguồn vốn nhàn rỗi và

đầu tư