Tài liệu LUẬN VĂN: Nâng cao vai trò chủ đạo của thành phần kinh tế nhà nước - cụ thể là các doanh

LUẬN VĂN:

Nâng cao vai trò chủ đạo của thành phần

kinh tế nhà nước - cụ thể là các doanh nghiệp

nhà nước trong nền kinh tế quốc dân

Lời mở đầu

Trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta, Đảng ta đã xác định phát

triển kinh tế nhiều thành phần theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Quan điểm đó đã

được thể hiện rất rõ qua nhiều kỳ đại hội của Đảng cộng sản Việt Nam. Tại đại hội đại

biểu toàn quốc lần thứ IX tiếp tục "khẳng định" thực hiện nhất quán chính sách kinh tế

nhiều thành phần theo định hướng xã hội chủ nghĩa.

Nền kinh tế nhiều thành phần theo định hướng xã hội chủ nghĩa là một nền kinh

tế vận hành theo định hướng kinh tế nhà nước thực hiện tốt vai trò chủ đạo và cùng với

kinh tế hợp tác xã trở thành nền tảng định hướng xã hội chủ nghĩa.

Kinh tế nhà nước và thành phần kinh tế nhà nước là hai phạm trù khác nhau.

Khi nói tới kinh tế nhà nước là nối đến những của cải tài sản thuộc sở hữu nhà nước,

còn khi nói tới thành phần kinh tế nhà nước là muốn nói đến quan hệ sản xuất tiêu biểu

cho chế độ đương thời. Trong điều kiện hiện nay thì đó là hệ thống doanh nghiệp nhà

nước. Thành phần kinh tế nhà nước, thực chất là hệ thống các doanh nghiệp nhà nước

với quy mô, cấu trúc sức mạnh riêng.

Trong hơn mười năm qua, Đảng và nhà nước ta đã thực hiện nhiều chủ trương,

biện pháp tích cực nhằm đổi mới và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp Nhà nước. Trong

bối cảnh thế giới có nhiều biến động phức tạp và nền kinh tế, còn nhiều khó khăn gay

gắt, doanh nghiệp Nhà nước đã vượt qua nhiều thử thách, đứng vững, không ngừng

phát triển, góp phần quan trọng vào thành tựu to lớn của sự nghiệp đổi mới và phát

triển đất nước, đưa đất nước ta ra khỏi khủng hoảng kinh tế, chuyển sang thời kỳ đẩy

mạnh công nghiệp hoá - hiện đại hoá theo định hướng XHCN.

Nhưng bên cạnh đó, DNNN cũng còn những mặt hạn chế yếu kém, có mặt rất

nghiêm trọng như: quy mô còn nhỏ, cơ cấu còn nhiều bất hợp lý chưa tập trung vào

những ngành, lĩnh vực then chốt, nhìn chung trình độ công nghệ còn lạc hậu, quản lý

còn yếu kém, kết quả sản xuất kinh doanh chưa tương xứng với các nguồn lực: tài

nguyên thiên nhiên, nguồn lao động cũng như chưa tương xứng với sự hỗ trợ của nhà

nước.

Những hạn chế yếu kém của doanh nghiệp Nhà nước có những nguyên nhân

khách quan. Nhưng chủ yếu là do những nguyên nhân chủ quan; chưa có sự thống nhất

trong nhận thức về vai trò vị trí của kinh tế nhà nước và DNNN, về cơ chế chính sách

còn chưa đồng bộ, còn nhiều điểm chưa phù hợp với kinh tế thị trường định hướng xã

hội chủ nghĩa. Công tác cải cách hành chính chậm, công tác quản lý, công tác đào tạo

cán bộ và đội ngũ người lao động trong các DNNN vẫn còn nhiều bất cập, lãng phí...

Từ thực tại trên đòi hỏi không ngừng đổi mới, nâng cao vai trò chủ đạo của

thành phần kinh tế nhà nước - cụ thể là các doanh nghiệp nhà nước trong nền kinh tế

quốc dân, đáp ứng nhu cầu công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nước.

Phần nội dung

I. Cơ sở lý luận của vấn đề nâng cao vai trò chủ đạo của thành phần kinh tế nhà

nước.

I.1. Các thành phần kinh tế - Tính tất yếu khách quan tồn tại nhiều thành phần

kinh tế

Trong tác phẩm " Bàn về thuế lương thực", Lê Nin đã viết " Danh từ quá độ có

nghĩa là gì ? vận dụng vào kinh tế, có phải nó có nghĩa là trong chế độ hiện nay có

những thành phần, những bộ phận, những mảng của chủ nghĩa tư bản và chủ nghĩa xã

hội không ? Bất cứ ai cũng đều thừa nhận là có".

Luận điểm trên của Lê Nin cho thấy rằng: trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã

hội tất yếu phải tồn tại nhiều thành phần kinh tế.

*Cơ sở lý luận

Sự tồn tại của các thành phần kinh tế hay của cơ cấu kinh tế nhiều thành phần

trong thời kỳ quá độ ở nước ta, trước hết bắt nguồn từ quy luật quan hệ sản xuất phải

phù hợp với tính chất và trình độ phát triển của lực lượng sản xuất. Sản xuất muốn

phát triển thì nhất định phải có sự phù hợp đó. Nếu như tồn tại lực lượng sản xuất khác

nhau về tư liệu sản xuất và do đó tồn tại nhiều quan hệ sản xuất khác nhau về tư liệu

sản xuất và do đó tồn tại nhiều thành phần kinh tế khác nhau. Trong đó luôn có những

quan hệ sở hữu, thành phần kinh tế giữ vai trò chủ đạo của nền kinh tế thống nhất. ở

nước ta khi bước vào thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, điểm xuất phát về lực lượng

sản xuất, phân công lao động xã hội.... còn thấp và không đều giữa các xí nghiệp, giữa

các ngành, vùng, trình độ lao động, năng suất cũng khác nhau. Do đó tất yếu tồn tại

nhiều cách thức kết hợp lực lượng sản xuất với sức lao động, nhưng quy mô, trình độ

sản xuất khác nhau, nhiều quan hệ sản xuất khác nhau, nhiều thành phần kinh tế khác

nhau.

Sự tồn tại của cơ cấu kinh tế nhiều thành phần còn được bắt nguồn từ yêu cầu

của các quy luật kinh tế của sản xuất và trao đổi hàng hoá. Để thúc đẩy sản xuất hàng

hoá phát triển, trước hết phải khôi phục cơ sở tồn tại của nó. Đó là các hình thức sở