Tài liệu Chương 6: TIA PHÓNG XẠ docx

Chương 6: TIA PHÓNG XẠ

Tia alpha là hạt mang điện tích dương, dễ dàng bị chặn lại bởi tờ giấy hoặc da người. Nếu

hấp thụ vào cơ thể qua đường hô hấp hay đường tiêu hoá, những chất phát tia alpha sẽ

gây tác hại cho cơ thể.

6.1 Có những loại tia phóng xạ nào?

Có các loại tia phóng xạ như sau:

Tia alpha là hạt mang điện tích dương, dễ dàng bị chặn lại bởi tờ giấy hoặc da người. Nếu

hấp thụ vào cơ thể qua đường hô hấp hay đường tiêu hoá, những chất phát tia alpha sẽ

gây tác hại cho cơ thể.

Tia beta là các điện tử, sức xuyên thấu của nó mạnh hơn so với tia alpha nhưng có thể bị

chặn lại bằng tấm kính mỏng hoặc tấm kim loại. Sẽ nguy hiểm nếu hấp thụ vào cơ thể

những chất phát ra tia beta.

Tia gamma và tia X tương tự sóng radio và tia sáng, nhưng là sóng điện từ có bước sóng

ngắn. Vì sức xuyên thấu của nó rất lớn nên chỉ có thể chặn lại bằng vật liệu có nguyên tử

lượng lớn như chì hoặc bêtông, nước.

Nơtron là hạt không mang điện tích nên có sức xuyên thấu rất lớn. Tuy không gây ion

hóa trực tiếp nhưng khi tương tác với nguyên tử, chúng có thể sinh ra tia alpha, beta, các

tia gamma, tia X. Có thể chặn tia nơtron bằng lớp nước dày, paraphin hay tấm bêtông

dày.

Tia phóng xạ ion hoá phát ra từ chất phóng xạ sẽ giảm dần theo thời gian vì các nguyên

tử của chúng dần dần bị biến đổi thành các nguyên tử ổn định khác. Thời gian mà hoạt độ

phát tia phóng xạ giảm xuống một nửa được gọi là chu kỳ bán rã. Chu kỳ bán rã của các

chất phóng xạ khác nhau nhiều, có loại chưa đầy 1 giây và cũng có loại lên tới vài triệu

năm.

6.2 Có những loại tia phóng xạ tự nhiên nào? Tia phóng xạ tự nhiên có khác nhau theo

khu vực hay không?

Mỗi người trung bình trong một năm nhận khoảng 1, 1mSv tia phóng xạ tự nhiên (nếu

gộp cả 1, 3mSv nhận từ Radon trong không khí thì con số này trở thành 2,4mSv). Trong

đó, khoảng 0, 38mSv là từ không gian như các tia vũ trụ, khoảng 0, 46mSv từ đất, ngoài

ra còn có khoảng 0.24mSv được phát ra từ cơ thể thông qua đồ ăn uống hàng ngày.

Dù phải nhận một lượng tia phóng xạ tự nhiên như vậy nhưng sinh vật vẫn sống bình

thường. Chính vì vậy chúng ta có thể hiểu là nếu ở mức độ này thì sẽ không có vấn đề gì.

Hơn nữa, mức độ của tia phóng xạ tự nhiên cũng khác nhau tuỳ theo khu vực. Có những

nơi ở Trung Quốc hay Ấn Độ, giá trị này lên tới khoảng 10mSv một năm. Vậy thì phải

chăng những người sống ở khu vực có mức độ phóng xạ tự nhiên cao như thế sẽ bị ung

thư? Và phải chăng là tuổi thọ trung bình sẽ ngắn? Kết quả những cuộc điều tra từ trước

tới nay cho thấy những hiện tượng như thế không hề xuất hiện.

Do vậy, có thể hiểu rằng, ở mức độ gấp 10 lần của phông phóng xạ tự nhiên trung bình

cũng không có ảnh hưởng xấu nào đến sức khoẻ con người.

Tiện thể chúng ta hãy cùng xem xét về tia phóng xạ liên quan tới y tế và những lượng tia

phóng xạ khác. Kiểm tra dạ dày bằng chụp tia X sẽ nhận 0,6mSv/lần, kiểm tra chụp tia X

cắt lớp vùng ngực sẽ nhận 6,9mSv/lần, du lịch đi bằng máy bay khứ hồi New York -

Tokyo sẽ nhận 0,19mSv.