Tài liệu Chương 1 : Tổng quan về phân tích báo cáo tài chính pdf

Bài giảng PTBCTC – GV Lữ Thị Lê Thu Trang 1

CHƯƠNG 1.

TỔNG QUAN VỀ PHÂN TÍCH BÁO CÁO TÀI CHÍNH

(Financial statements analysis – Review)

1.1KHÁI NIỆM,MỤC ĐÍCH, TẦM QUAN TRỌNG của PTBCTC

1.1.1Khai niệm

Phân tích báo cáo tài chính( financial statements analysis)là quá trình sử dụng các

báo cáo tài chính nhằm phân tích và đánh giá tình hình tài chính của doanh nghiệp để có cơ

sở ra những quyết định hợp lý.

Hay nói cách khác phân tích báo cáo tài chính là chỉ rõ những gì đang xảy ra đằng

sau những chỉ tiêu tài chính, khi “người sử dụng” phân tích các báo cáo tài chính.Phân tích

tài chính là một trong nhiều hoạt động phân tích khác của một công ty

Phân tích báo cáo tài chính là một bộ phận trong tiến trình phân tích hoạt động của

doanh nghiệp ( Phân tích tình hình và kết quả sản xuất của doanh nghiệp; phân tích các yếu

tố của quá trình sản xuất; phân tích tình hình tiêu thụ; phân tích tình hình tài chính qua các

báo cáo tài chính)

1.1.2.Đối tượng và mục đích sử dụng thông tin từ BCTC

Đối tượng sử dụng báo cáo tài chính

‐ Bên ngoài DN:Nhà đầu tư,Chủ nợ,Nhà nước

‐ Bên trong DN,Người quản lý,nhân viên

Bài giảng PTBCTC – GV Lữ Thị Lê Thu Trang 2

Phân tích báo cáo tài chính là đáp ứng nhu cầu sử dụng thông tin của nhiều đối tượng

quan tâm đến những khía cạnh khác nhau về tài chính để phục vụ cho các mục đích của

mình. Tùy theo từng đối tượng sử dụng thông tin trên báo cáo tài chính mà đưa ra mục đích

phân tích báo cáo tài chính là khác nhau:

- Đối với nhà quản trị nhằm mục tiêu tạo thành các chu kỳ đánh giá đều đặn về các

hoạt động kinh doanh của công ty trong quá khứ, tiến hành cân đối tài chính chính, khả năng

sinh lời, khả năng thanh toán, khả năng trả nợ và rủi ro tài chính của công ty. Định hướng

các quyết định của ban lãnh đạo công ty như quyết định đầu tư, quyết định tài trợ và quyết

định phân phối chính sách lợi nhuận…Phân tích báo cáo tài chính là cơ sở cho các dự báo

tài chính, kế hoạch đầu tư, lên kế hoạch ngân sách tiền mặt.. là công cụ để kiểm soát các

hoạt động quản lý

Đối với chủ sở hữu thường quan tâm đến lợi nhuận và khả năng trả nợ, sự an toàn của

tiền vốn mà công ty đã bỏ ra. Thông qua phân tích báo cáo tài chính , giúp họ đánh giá hiệu

quả của quá trình sản xuất kinh doanh của công ty, khả năng điều hành hoạt động của nhà

quản trị, từ đó quyết định sử dụng hoặc bãi miễn nhà quản trị cũng như quyết định phân

phối kết quả kinh doanh.

Đối với chủ nợ như ngân hàng, các nhà cho vay, nhà cung cấp mối quan tâm của họ

là hướng vào khả năng trả nợ của công ty. Do đó, họ cần chú ý đến tình hình và khả năng

thanh toán của đơn vị cũng như quan tâm đến lượng vốn chủ sở hữu, khả năng sinh lời để

đánh giá đơn vị có khả năng trả nợ được hay không khi quyết định cho vay, bán chịu sản

phẩm cho đơn vị.

Đối với nhà đầu tư trong tương lai điều mà họ quan tâm là sự an toàn của lượng vốn

đầu tư, kế đó là mực độ sinh lãi, thời gian hoàn vốn. Vì vậy họ cần những thông tin về tài

chính , tình hình hoạt động, kết quả hoạt động kinh doanh, tiềm năng tăng trưởng của công

ty.Điền hình như quan tâm đến lợi nhuận hiện tại,lợi nhuận kỳ vọng cũng như sự ổn định

của lợi nhuậ theo thời gian Họ thường phân tích báo cáo tài chính của đơn vị qua các thời

kỳ để quyết định đầu tư vào đơn vị hay không, đầu tư dưới hình thức nào và đầu tư vào lĩnh

vực nào.

Bài giảng PTBCTC – GV Lữ Thị Lê Thu Trang 3

Đối với cơ quan chức năng như thuế, thông qua báo cáo tài chính, xác định các

khoản nghĩa vụ phải thực hiện với Nhà nước, cơ quan thống kê tổng hợp phân tích tình hình

hình thành số liệu thống kê, chỉ số thống kê…. Qua phân tích tài chính, nhà phân tích sẽ biết

được khả năng sinh lời cũng như tiềm năng phát triển của công ty. Đối với các nhà chủ nợ

mối quan tâm chủ yếu là khả năng trả nợ vì thế họ muốn biết khả năng thanh toán(cho vay

ngắn hạn) và khả năng sinh lợi của công ty.( cho vay dài hạn).

Đối với cơ quan nhà nước như cơ quan thế, thông qua báo cáo tài chính cho thấy

thực trạng về tình hình tài chính của công ty. Trên cơ sở đó cơ quan thế sẽ tính chính xác

mức thuế mà công ty phải nộp, các cơ quan tài chính sẽ có biện pháp quản lý hiệu quả, rõ

ràng và minh bạch hơn.

1.1.3 Tầm quan trọng của phân tích báo cáo tài chính

Phân tích báo cáo tài chính để biết được tình hình tài chính của công ty giữ một vai

trò cực kỳ quan trọng không thể thiếu được trong mọi hoạt động sản xuất kinh doanh, phân

tích báo cáo tài chính cũng có các công cụ và kỹ thuật khác giúp nhà phân tích, nhà quản trị

công ty kiểm tra lại báo cáo tài chính đã qua và hiện hành để có định hướng phát triển hoạt

động kinh doanh trong tương lai. Phân tích báo cáo tài chính nhằm đạt được các mục đích

chủ yếu như sau:

- Cung cấp đầy đủ, kịp thời và trung thực các thông tin về tài chính cho chử sở hữu,

người cho vay, nhà đầu tư, ban lãnh đạo công ty để họ có những quyết định đúng đắn trong

tương lai để đạt hiệu quả cao nhất trong điều kiện hữu hạn về nguồn lực kinh tế. - Phải đánh

giá đúng thực trạng của công ty trong kỳ báo cáo về vốn, tài sản, mật độ , hiệu quả của việc

sử dụng vốn và tài sản hiện có, tìm ra sự tồn tại và nguyên nhân của sự tồn tại đó để có biện

pháp phù hợp trong kỳ dự toán để có chính sách điều chỉnh thích hợp nhằm đạt được mục

tiêu mà công ty đã đặt ra.

- Cung cấp thông tin về tình hình huy động vốn, các hình thức huy động vốn, chính

sách vay nợ, mật độ sử dụng đòn bẩy kinh doanh, đòn bẩy tài chính với mục đích làm gia

tăng lợi nhuận trong tương lai.

Bài giảng PTBCTC – GV Lữ Thị Lê Thu Trang 4

Kết quả phân tích tài chính phục vụ cho những mục đích khác nhau của nhiều đối

tượng sử dụng thông tin trên báo cáo tài chính. Như vậy khi phân tích báo cáo tài chính của

công ty, nhà phân tích phải sử dụng một số lý thuyết và kỹ thuật về phân tích các báo cáo tài

chính của công ty. Thực tế, nhà phân tích đã thấy được các báo cáo tài chính trình bày về

tình hình tài chính của công ty ở một thời điểm như bảng cân đối kế toán hoặc qua một thời

kỳ như báo cáo kết quả kinh doanh hoặc cả hau như báo cáo lợi nhuận giữ lại và báo cáo lưu

chuyển tiền tệ. Tuy nhiên, các báo cáo tài chính này tự thân chúng chỉ cung cấp được dữ

liệu tài chính chứ chưa cung cấp nhiều thông tin tài chính như sự mông đợi từ những người

sử dụng thông tinm muốn có được thông tin, nhà phân tích cần đưa báo cáo tài chính này

vào phân tích. ở Việt nam, chủ yếu là phân tích bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả kinh

doanh và có thể là báo cáo lưu chuyển tiền tệ. Riêng thuyết minh báo cáo tài chính chủ yếu

để người sử dụng thông tin hay những nhà phân tích báo cáo tài chính hiểu rõ hơn về tình

hình tài chính của công ty.

1.1.4 Các hoạt động kinh doanh của DN

Chúng ta nghiên cứu hoạt động kinh doanh ở mọi tổ chức doanh nghiệp, mọi tổ chức

doanh nghiệp đang cố gắng hoạt động kinh doanh với mục đích hướng đến là “ kiếm tiền”.

Vào bất kỳ một ngày nhất định nào, cho dù một doanh nghiệp mới bắt đầu hay đã thành lập

từ lâu, mọi doanh nghiệp đều cung cấp một số hàng hóa hoặc dịch vụ để bán. Doanh nghiệp

phải bỏ tiền ra để sản xuất hay để mua các hàng hóa dịch vụ đó, và doanh nghiệp phải có

sẵn một nguồn tài chính nhất định để làm điều đó. Các mục tiêu đầu tiên là mua hàng hóa

và dịch vụ để bán. Doanh nghiệp muốn cung cấp một số hàng hóa hoặc dịch vụ để bán

doanh nghiệp đó phải bỏ tiền ra để sản xuất hay để mua các loại hàng hóa dịch vụ đó, và

doanh nghiệp phải có sẵn một nguồn tài chính nhất định để làm điều đó. Các mục tiêu đầu

tiên là bán hàng hóa và dịch vụ với số tiền cao hơn chi phí bỏ ra để sản xuất hoặc mua

chúng để hưởng chênh lệch - lợi nhuận.

Bài giảng PTBCTC – GV Lữ Thị Lê Thu Trang 5

Hình 1: Sơ đồ mô tả sơ lược về các quá trình vận động chi phí của 1 doanh nghiệp

Hoạt động doanh nghiệp thể hiện qua 3 hoạt động chủ yếu : Hoạt động kinh doanh;

hoạt động đầu tư;hoạt động tài chính (huy động vốn)

1.2 NỘI DUNG & PHƯƠNG PHÁP SỬ DỤNG KHI PHÂN TÍCH BCTC

1.2.1Nội dung phân tích

1.2.1.1 Phân tích khái quát tình hình tài chính

Trước tiên, nhà phân tích sẽ tiến hành Đọc hiểu khái quát về các nội dung cơ bản

trong các báo cáo tài chính. Phân tích khái quát các báo cáo tài chính của công ty để lấy một

số thông tin cơ bản: Muốn phân tích khái quát trước hết phải phân tích sự thay đổi của bảng

cân đối kế toán( sự biến động về tài sản và nguồn vốn). Sự thay đổi này nói lên sự thay đổi

về quy mô hoạt động của công ty.Cụ thể

- Phân tích nội dung bảng cân đối kế toán , phân tích biến động về tài sản và nguồn

vốn theo chiều ngang và theo chiều dọc

- Phân tích báo cáo kết quả kinh doanh - phân tích thu nhập, chi phí và lợi nhuận

- Phân tích báo cáo lưu chuyển tiền tệ - dòng tiền thu vào và chi ra dựa trên 3 hoạt

động kinh doanh, đầu tư và hoạt động khác

Bài giảng PTBCTC – GV Lữ Thị Lê Thu Trang 6

- Phân tích thuyết minh báo cáo tài chính

Từ đó đưa ra những thông tin khái quát về tình hình tài chính của doanh nghiệp.

Phân tích các tỷ số chủ yếu về tình hình tài chính Phân tích tỷ số tài chính là kỹ thuật

phân tích căn bản và quan trọng nhất của phân tích các báo cáo tài chính. Phân tích các tỷ số

tài chính liên quan đến việc xác định và sử dụng các tỷ số tài chính để đo lường và đánh giá

tình hình và hoạt động tài chính của công ty.

Có nhiều loại tỷ số tài chính khác nhau. Dựa vào cách thức sử dụng số liệu để xác

định, tỷ số tài chính có thể chia thành 3 loại: tỷ số tài chính xác định từ bảng cân đối kế

toán, tỷ số tài chính xác định từ báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và tỷ số tài chính có

liên quan đến cả hai báo cáo vừa nêu.

Dựa vào mục tiêu phân tích, phân tích tài chính có thể chia thành: các tỷ số khả năng

sinh lợi các tỷ số thanh khoản, các tỷ số nợ, tỷ số khả năng hoàn trả lãi vay, các tỷ số hiệu

quả hoạt động, và các tỷ số tăng trưởng .hầu hết các tỷ số tài chính đều có những cái tên mô

tả cho người sử dụng nhận biết được làm thế nào để tính toán các tỷ số ấy hoặc làm thế nào

để có thể hiểu được lượng giá trị của nó.

Nội dung nghiên cứu của các nhóm tỷ số này như sau: Phân tích khái niệm, công

thức tính, ý nghĩa của các tỷ số, đánh giá các tỷ số theo bình quân ngàn hay qua các năm.

- Nhóm tỷ số sinh lợi( Profitability ratios): Biểu hiện khả năng tạo lãi của tài sản và

vốn chủ sở hữu Tỷ suất sinh lợi trên doanh thu ( Net profit margin ratio) Tỷ suất sinh lợi

trên tổng tài sản ( Return on total assets ratio) - ROA Tỷ suất sinh lợi trên vốn cổ phần (

Return on total Equity ratio) - ROE

- Nhóm tỷ số về khả năng thanh khoản (Liquidity ratio): đo lường khả năng thanh

toán của công ty. Tỷ số thanh toán hiện hành - current ratio Tỷ số thanh toán nhanh - Quick

ratio

- Nhóm tỷ số hoạt động ( Activity Ratios): đo lường mức độ hoạt động liên quan đến

tài sản của công ty Số vòng quay khoản phải thu Số vòng quay hàng tồn kho Hiệu suất sử

dụng tài sản cố định Hiệu suất sử dụng toàn bộ tài sản Hiệu suất sử dụng vốn cổ phần

Bài giảng PTBCTC – GV Lữ Thị Lê Thu Trang 7

- Nhóm tỷ số đòn bẩy hay quản lý nợ (financial leverage ratios): cho thấy việc sủ

dụng nợ của công ty có ảnh hưởng như thế nào đến hiệu quả hoạt động kinh doanh Tỷ số nợ

trên tài sản Tỷ số nợ trên vốn cổ phần Tỷ số tổng tài sản trên vốn cổ phần Khả năng thanh

toán lãi vay

- Nhóm tỷ số tăng trưởng và giá trị thị trường: công ty được nhà đầu tư đánh giá như

thế nào ở hiện tại và tiềm năng tăng trưởng trong tương lai. + Tỷ số giá trị trường ( market

value ratio)

- Thu nhập trên mỗi cổ phần - Tỷ lệ chi trả cổ tức - Tỷ số giá trị thị trường trên thu

nhập - Tỷ suất cổ tức

1.2.1.2Tiến trình phân tích báo cáo tài chính

Những yêu cầu căn bản khi tiến hành phân tích BCTC

+ Cần tìm hiểu đối tượng phục vụ cho việc phân tích các tỷ số tài chính

- Đối tượng bên ngoài: chủ nợ ngắn hạn chú trọng các tỷ số thanh khoản, chủ nợ dài

hạn chú trọng các tỷ số cơ cấu tài chính, nhà đầu tư chú trọng khả năng sinh lời vàcác tỷ số

về doanh lợi, cơ quan chính quyền chú trọng kiểm soát, năn ngừa rủi ro.

- Đối tượng bên trong: tổ chức quản trị, bộ phận kế hoạch, bộ phận kiểm soát…nhằm

hoàn trả nợ đến hạn và đem lại lợi nhuận tối đa cho doanh nghiệp.

+ Yêu cầu đối với bảng báo cáo tài chính được sử dụng khi phân tích tỷ số tài

chíTrung thực, đúng biểu mẫu, chính xác và thống nhất số liệu, đúng hạn định.

+ So sánh chỉ tiêu trung bình ngành: là những tiêu chuẩn được đánh giá là tốt cho

những doanh nghiệp cùng loại. Tuy nhiên, trong điều kiện hiện nay, các tỷ số trung bình

ngành chưa được thống kê, thì khi phân tích các nhà phân tích tài chính có thể đưa ra những

tỷ số tài chính mẫu mà được đánh giá tốt hoặc doanh nghiệp hoạt động kinh doanh hiệu quả

với tình hình tài chính lành mạnh, từ đó chọn tỷ số tài chính làm thước đo, tiêu chuẩn tiến

hành so sánh.

+ Để cung cấp thông tin từ việc phân tích tốt cần phải tiến hành nhiều phương pháp phân

tích so sánh khác nhau trong cùng 1 lúc như phân tích tỷ số tài chính theo thời gian.;phân

tích tỷ số so sánh với đối thủ cạnh tranh;phân tích mức độ biến động trong các bảng báo cáo

tài chính.

Bài giảng PTBCTC – GV Lữ Thị Lê Thu Trang 8

Để dễ dàng hơn trong thực hành, tiến trình phân tích báo cáo tài chính có thể tiến

hành theo 10 bước sau đây

Bước 1: Đọc và hiểu BCTC, nghĩa là hiểu các chỉ tiêu đã được trình bày trên báo cáo

tài chính, nếu có thể nhà phân tích hiểu rõ hơn các khoản mục chính trên báo cáo tài chính

được hình thành như thế nào? Việc phản ảnh của kế toán có tuân thủ theo các nguyên tắc và

chuẩn mực kế toán theo quy định hay không?

Bước 2: Vận dụng kỹ thuật so sánh tuyệt đối và tương đối nhằm đánh giá và đưa ra

nhận xét tổng thể về tình hình tài chính và kinh doanh của công ty.

Bước 3: Xác định đúng công thức đo lường theo chỉ tiêu cần phân tích trên báo cáo

tài chính mà nhà phân tích muốn vận dụng để trên cơ sở các chỉ tiêu đã xác định, nhà phân

tích có thể đán giá được tình hình hoạt động kinh doanh và tình hình tài chính của công ty.

Bước 4: Xác định đúng số liệu từ các báo cáo tài chính để lắp vào công thức tính toán

mà nhà phân tích đã chọn

Bước 5: Giải thích ý nghĩa của các tỷ số vừa tính toán và vận dụng vào tình hình thực

tế của công ty để có phần nhận xét và đánh giá phù hợp với tình hình kinh doanh và sức

khỏe tài chính của công ty

Bước 6: Đánh giá tỷ số vừa tính toán ( cao, thấp hay phù hợp) so sánh giữa các kỳ

với nhau và với bình quân ngành để đưa ra những nhận định và đánh giá thực tế tình hình

kinh doanh cũng như tình hình tài chính của công ty.

Bước 7: Rút ra kết luận về tình hình tài chính của công ty sau khi đối chiếu so sánh

và đưa nhận định, tổng hợp các nhận định và đánh giá để đưa ra kết luận về tình hình kinh

doanh và tình hình tài chính của công ty.

Bước 8:Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến tỷ số tài chính, nếu cần thiết phải tập

trung vào phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến từng chỉ tiêu trên báo cáo tài chính hoặc xem

xét các chỉ tiêu nào chiếm tỷ trọng cao cần thiết phải xem xét và tìm ra các nhân tố ảnh

hưởng để xác định những nhân tố này tác động như thế nào đến tình hình tài chính của công

ty.