Sử dụng bản đồ tư duy và 6 chiếc nón tư duy hướng dẫn sinh viên tìm ý tưởng trong quá trình tạo lập văn bản

Phan Thị Quỳnh Như và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 94(06): 63 - 68

63

SỬ DỤNG BẢN ĐỒ TƯ DUY VÀ 6 CHIẾC NÓN TƯ DUY HƯỚNG DẪN

SINH VIÊN TÌM Ý TƯỞNG TRONG QUÁ TRÌNH TẠO LẬP VĂN BẢN

Phan Thị Quỳnh Như

1

, Nguyễn Thị Hồng Nam2*

1

Trường Cao đẳng Sư phạm Kiên Giang

2Khoa Sư phạm, Trường Đại học Cần Thơ

TÓM TẮT

Bài viết này nhằm giới thiệu việc sử dụng Bản đồ tư duy (BĐTD) và sáu chiếc nón tư duy (CNTD)

vào việc rèn kỹ năng tạo lập văn bản cho sinh viên lớp Cao đẳng Tiểu học, Trường Cao đẳng Sư

phạm Kiên Giang. Kết quả thực nghiệm cho thấy việc hướng dẫn sinh viên học tập theo 2 kỹ thuật

BĐTD và 6 CNTD trong việc tìm ý tưởng trước khi viết đã góp phần việc nâng cao kỹ năng tìm ý

tưởng, kỹ năng hợp tác cho người học.

Từ khóa: Bản đồ tư duy, sáu chiếc nón tư duy, tìm ý tưởng, hợp tác

ĐẶT VẤN ĐỀ*

Tạo lập văn bản là một nghệ thuật đòi hỏi

người viết (NV) phải có ý tưởng sáng tạo. Ý

tưởng sáng tạo là sự khởi đầu cho sản phẩm

viết thành công, nói như vậy chúng tôi không

có ý phủ nhận các yếu tố khác tạo nên chất

lượng cho bài viết. Nhưng có thể nói trong

công việc viết văn thì việc tìm ý tưởng trước

khi viết là cực kì quan trọng vì thông qua việc

tìm ý tưởng, NV đã định hướng các ý cần viết

và thể hiện các năng lực tư duy (tư duy logic,

sáng tạo và tư duy phê phán). Kĩ thuật Bản đồ

tư duy (BĐTD) và 6 chiếc nón tư duy (6

CNTD) rất phù hợp với việc giúp NV tìm ý

tưởng trước khi viết. Chúng tôi đã vận dụng

hai kĩ thuật dạy học trên để hướng dẫn sinh

viên (SV) trong quá trình tạo lập văn bản và

đã thu được một số kết quả bước đầu.

BẢN ĐỒ TƯ DUY VÀ SÁU CHIẾC NÓN

TƯ DUY

BĐTD (mindmap) là kĩ thuật do Tony Buzan

phát kiến năm 1960. Vậy Bản đồ tư duy là gì?

“Bản đồ tư duy là phương pháp kết nối mang

tính đồ họa có tác dụng lưu trữ, sắp xếp và

xác lập ưu tiên đối với mỗi loại thông tin

(thường là trên giấy) bằng cách sử dụng từ

hay hình ảnh then chốt hoặc gợi nhớ nhằm

làm “bật lên” những kí ức cụ thể và phát sinh

các ý tưởng mới. Mỗi chi tiết gợi nhớ trong sơ

đồ tư duy là chìa khóa khai mở các sự kiện, ý

tưởng và thông tin, đồng thời khơi nguồn tiềm

năng của bộ não kì diệu” [4; tr.158]. BĐTD

giúp chúng ta thể hiện, tổ chức thông tin dưới

dạng trực quan rõ ràng, hiệu quả.

*

Tel: 0918486086

6 CNTD (six thinking hats) là một kỹ thuật

nhằm tập trung suy nghĩ của mọi người vào

cùng một vấn đề do Edward de Bono đề xuất

năm 1985. Sáu chiếc nón với 6 màu khác

nhau biểu tượng cho các kỹ thuật tư duy khác

nhau. Nón trắng biểu tượng cho việc tìm

kiếm thông tin; nón đỏ thể hiện cảm giác của

con người đối với vấn đề; nón vàng biểu

tượng cho mặt tích cực của vấn đề; nón đen

biểu tượng cho những hạn chế của vấn đề;

nón xanh lá cây biểu tượng cho việc khuyến

khích sự tìm kiếm, sáng tạo, nón xanh dương

biểu tượng cho sự kiểm soát quá trình tư duy.

Olivier Serrat (2009) cho rằng “Nhiều người

thường tư duy về sự vật từ góc độ phân tích,

phê phán, logic mà ít khi nhìn sự vật từ góc

độ tình cảm, trực giác hoặc từ nhìn thấy mặt

hạn chế của vấn đề. Điều này dẫn đến kết quả

là cách nhìn sự vật của họ thiếu sự tưởng

tượng, đánh giá không đúng mức những cản

trở/rào cản đối với sự thay đổi, hoặc không

vạch ra được những kế hoạch để đối phó với

những bất ngờ có thể xảy ra” [5, tr.1]. Như

vậy, kỹ thuật 6 CNTD giúp chúng ta biết cách

tư duy, cách nhìn vấn đề dưới nhiều góc độ,

kỹ năng hợp tác trong nhóm, và đó cũng là

những kỹ năng sống mà người học cần được

phát triển trong nhà trường.

Dưới đây là kết quả thực nghiệm (TN) của

việc kết hợp sử dụng 2 kỹ thuật trên trong quá

trình hướng dẫn SV tìm ý tưởng trong quá

trình tạo lập văn bản.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn