Ra quyết định và giải quyết vấn đề

C I S I O N

KKING

! D

JOHN

ADAIR

)3

Q

9

DIEM Q U

R A Q U Y E T D j N H ^

ScMBMP U YET

VAIN

John Adair là lác giá hàng

dầu thè giới vẻ kỹ năng

lãnh đao. Òng lừng kinh

qua các vị tri như Cố vấn

dào tạo lãnh đao tai Học

viện Quân sự 1 loang Gia

Sandhurst, Giám dóc

nghiên cưu tại St George's

House, Giám dóc Hiệp hội

Cong nghiệp, Giao sư

nghiên cưu vè Nâng lực

lành đạo tai Đai học Surrey.

Hiện nay, ong hoạt dong

vơi vai tro cỏ van quoc gia

va quốc té trong linh vực

phát trién kỳ náng lãnh đạo.

Người dịch: THÀNH KHANG - DIỄM QUỲNH

_______ John Adair

TẠO DựNG THÀNH CÔNG

RA QUYẾT ĐỊNH

& GIẢI QUYẾT VẤN ĐỂ

DECISION MAKING

AND PROBLEM SOLVING J

TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUY NHƠN

T H Ư VIỆN

VND • 3TN9

( 3 NHÀ XUẤT BẢN HỔNG ĐỨC

DECISION MAKING AND PROBLEM SOLVING

Copyright ©2016 by John Adair.

Published by arrangement with Kogan Page Limited.

All rights reserved.

Bản quyền bản tiếng Việt © Cồng ty CPVH Văn Lạng, ■ ,

Mọi hinh thức xuất bản, sao chép, phân phối dưới dạng in^

bản điện tử, đặc biệt là việc phật tán qua mạng 1 ne^

sự đồng ý của cống ty cổ phần Văn hóa Văn Lang b ng V n a ,

được xem là vi phạm pháp luật.

MỤC LỤC

Lời nói đ áu ...............................................................................5

1. Trí tuệ trong cồng việc.................................................9

2. Nghệ thuật ra quyết định .......................................... 29

3. Chia sẻ quyết định với người khác.......................... 50

4. Những chiến lược giải quyết ván đ ẻ ........................65

5. Làm thế nào để tạo ra ý tưởng.................................. 79

6. Tư duy sáng tạo...........................................................88

7. Phát triển kỹ năng tư duy 103

LỜI NỐI ĐẤU

C

ó ba dạng tư duy ứng dụng mà tất cả chúng ta đều

cần tới: Ra quyết định, giải quyết vấn để và tư duy

sáng tạo. Chúng chổng chéo lên nhau nhưng có thể

phần biệt được.

Ra quyết định là xác định xem cần thực hiện hành

động nào; nó thường bao gốm việc lựa chọn giữa các

phương án. Mục tiêu của giải quyết vấn đề là một giải

pháp, câu trả lời hay kết luận. Ngược lại, kết quả của tư

duy sáng tạo là những ý tưởng mới.

Bất cứ nhà lãnh đạo nào, chẳng hạn như bạn, khao

khát sự hoàn hảo hiển nhiên đều muốn có được các

quyết định tốt nhát, vấn đé được giải quyết theo cách

tối líu nhất và những ý tưởng, phát minh sáng tạo cần

thiết cho tương lai thành công của doanh nghiệp. Dĩ

nhiên, mọi người trong cùng nhóm hay tổ chức nên

hợp tác với nhau để đáp ứng những yêu cầu thiết yếu

đó. Nhưng chính bạn mới là người thể hiện những kỹ

năng lãnh đạo sáng suốt và kịp thời. Bạn có sẵn lòng

làm việc đó không?

Một bước bạn chắc chắn phải thực hiện để đạt được

điều đỏ là trở thành chuyên gia trong quy trình suy nghĩ

thực tễ, quy trình nển tảng của việc ra quyết định, giải

quyết vấn đề và tư duy sáng tạo. Bạn không thể đảm

bầo kết quả - may mắn hoặc cơ hội đóng vai trò nhất

định trong tất cả các vấn đê' của con người - nhưng ít

nhất có thể đảm bảo mình vận dụng thuần thục quy

trình suy nghĩ thử-và-kiểm-định cho một số mục đích.

Thêm vào đó, hãy quên đi quan niệm rằng việc suy

nghĩ đôi khi làm đẩu óc đau đớn và nặng nể, một kiểu

nhức đầu cần tránh khi có thể. Việc suy nghĩ rất thú vị.

Thú vị ở đầy không có nghĩa là một trò vui, mà là một

hoạt động gắn kết với sở thích và trí tưởng tượng của

một người, có thể liên quan đến những thử thách cũng

như đòi hỏi phải làm việc vất vả.

Như Roy Thompson, một doanh nhân vĩ đại trong

thời đại chúng ta, từng nói, “Nếu tôi phải đưa ra bất

kỳ lời khuyên nào, với tư cách một doanh nhân thành

đạt, thì đó là: một người muốn thành công, họ phải

suy nghĩ, suy nghĩ đến đau đẩu”. Anh nói thêm, “Theo

quan sát của tôi, xung quanh tôi chỉ có vài người thực

sự chuẩn bị thực hiện công việc khó khăn và mệt nhọc

đó”. Bạn có phải là một trong số đó không?

Trọng những trang tiếp theo bạn sẽ khám phá thêm

6 N&b .

các phương pháp thực tiễn để cải thiện kỵ năng trong

khía cạnh quan trọng này. Trong khi đọc sách bạn nên:

• Nắm rõ phương thức hoạt động của tâm trí và các

nguyên tắc suy nghĩ hiệu quả

• Đặt ra khuôn mẫu rõ ràng cho việc ra quyết định

• Chú ý mối quan hệ giữa ra quyết định và giải quyết

vấn để

• Có thể sử dụng mô hình kết hợp cho việc ra quyết

định lẫn giải quyết vấn đê'

• Mài dũa kỹ năng tư duy sáng tạo của bạn

• Luôn ở trong tư thế sẵn sàng cải thiện kỹ năng tư

duy toàn diện

:^Ị.

1. TRÍ TUỆ TRONG CỦNG VIỆC

T

hực ra, suy nghĩ hàng ngày của bạn phụ thuộc vào

yếu tố phức tạp nhất trong phần vũ trụ đã biết: tâm

trí con người. Ngày nay, người ta ít khi thuê và trả tiền

chỉ cho sức mạnh cơ bắp, bạn được tuyển dụng bởi bạn

có đấu óc - và có thể sử dụng nó một cách hiệu quả.

Có hai khía cạnh thuộc tâm trí: thông tin nó có thể

lưu trữ trong bộ nhớ và điểu nó có thể làm. Những gì

chúng ta gọi là kiến thức chuyên môn thường bao gốm

cả hai. Bạn không chỉ có kiến thức về một chủ để mà

còn phải có khả năng áp dụng chúng trong vô số tình

huống không lường trước được.

Việc ứng dụng kiến thức chuyên môn như vậy luôn

gắn liền với hoạt động ra quyết định và giải quyết vấn

để. Chẳng hạn một bác sĩ đang giải quyết vấn đề là khi

họ đang cố gắng chẩn đoán nguyên nhân gây ra chứng

đau chân của bạn. Trên thực tế, ra quyết định và giải

quyết vấn để gắn liền với một số thông tin hoặc kiến

thức cụ thể - những lĩnh vực chuyên môn - mà chúng ta

thấy khó có thể suy nghĩ vể chúng theo cách trừu tượng.

Có bát kỳ kỹ năng nào mang tính di truyền hay có

thể lan truyền trong lĩnh vực này không? Có, tôi tin

rằng có. Chức năng chính của tâm trí là suy nghĩ. Vậy

tạm gác qua một bên chức năng ghi nhớ hoặc lưu trữ

của nó và tập trung vào vai trò chính của não là công

cụ tư duy. Bản chất của tư duy là gì? Có nguyên tắc

phổ quát nào không? Nếu có, làm thế nào bạn có thể

sử dụng những nguyên tắc đó đê mài dũa kỹ năng như

một người tư duy thực tế?

10 <*4,

Bộ nẫo cùa bạn cố đang hoạt động không?

Nển tảng vật chất cho tâm trí hiển nhiên là não bộ,

ngôi nhà chất xám trong đầu bạn. Não của bạn bao gồm

khoảng 10.000 tỉ tế bào, nhiều hơn so với số người có

mặt trên trái đất! Mỗi tế bào trong đó có thể liên kết

ngay lập tức với gần 10.000 tỉ tế bào bên cạnh, mang lại

cho bạn 1+800 mối liên hệ tồn tại.

Năng lượng tiêm ẩn cùa não còn lớn hơn rất nhiểu

so với năng lượng chúng sử dụng. Chưa một ai có khả

năng đạt đến giới hạn của não. M ột nhận định cho rằng

chúng ta chưa sử dụng được hơn 10% năng lượng não

của chúng ta. Vì vậy đừng lo lắng đến việc chúng ta thực

sự mất đi khoảng 400 tế bào não mỗi ngày - trên thực

tế, nếu bạn không vận động đầu óc xuyên suốt cuộc đời

não của bạn sẽ nhanh chóng teo lại. Hoặc là sử dụng nó

hoặc là vứt nó!

Trước khi nói kỹ hơn, tôi đề nghị bạn kiểm tra kỹ

lưỡng xem tất cả 10,000 tỉ tế bào não của bạn được

khởi động và hoạt động ra sao bằng cách thử giải quyết

m ột số cầu hỏi. Thực tế, ba câu hỏi dưới đây chỉ đòi hỏi

khoảng 3,000 tỉ tế bào não, vì vậy chúng không mất quá

nhiều thời gian hay gầy ra nhiều cản trở cho chúng ta!

Trước khi bắt đầu hãy lưu ý rằng ba câu hỏi không

chỉ là câu hỏi: chúng lột tả những nguyên tắc trong

suy nghĩ. Vì vậy tôi không hể trêu đùa bạn. Thứ hai,

tôi sẽ không đưa ra đáp án trong chương này cho hai

11

cầu hỏi đầu tiên, tôi sẽ làm điều đó sau. Điểu này có

vẻ hơi kì cục.

Nhưng tôi có lý do để làm bạn hồi hộp. Tỏi sẽ giải

thích sau, cho câu đố 1 và 2 - giả sử bạn không thể giải

chúng ngay lập tức - đáp án có thể sẽ xuất hiện sau đó.

Câu hói ì: 9 dẩu chẩm tròn

Lấy một miếng giấy lớn hơn trang sách này và vẽ

chín dấu chấm tròn giống như sau:

• • •

Bây giờ hãy nối những dấu chấm tròn bằng bốn

đường thẳng liên tiếp (không nhấc bút ra khỏi mặt

giấy). Bạn có thể hoàn thành câu hỏi này trong vòng

ba phút.

Câu hỏi 2: Sâu que diêm

Đặt sáu que diêm - tốt nhất là loại bằng gỏ - lên bề

mặt phẳng. Bây giờ hãy xắp xếp những que diêm thành 4

hình tam giác đều (3 cạnh bằng nhau). Bạn không được

bẻ gãy que diêm - đầy là quy định duy nhất. Một lần nữa,

bạn có thể hoàn thành câu hỏi này trong vòng ba phút.

Có ít nhất hai cách làm, nhưng tôi muốn cách tốt nhất.