Quy trình lập pháp của Quốc hội Việt Nam - Lý luận và thực tiễn

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP. HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN ANH VŨ

QUY TRÌNH LẬP PHÁP CỦA QUỐC HỘI

VIỆT NAM – LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN

LUẬN VĂN THẠC SỸ LUẬT HỌC

Chuyên ngành Hành chính. Mã số 60.38.20

Người hướng dẫn khoa học:GS-TS Nguyễn Đăng Dung

TP HỒ CHÍ MINH, NĂM 2011

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả

nghiên cứu trong luận văn là trung thực và không sao chép từ bất kỳ công

trình khoa học nào khác.

TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Nguyễn Anh Vũ

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

CNXH: Chủ nghĩa xã hội

BTP: Bộ tư pháp

QH: Quốc hội

UB: Uỷ ban

UBTVQH: Uỷ ban thường vụ Quốc hội

XHCN: Xã hội chủ nghĩa

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

Bảng 1: Trình tự thông qua luật, pháp lệnh tại một kỳ họp (phiên

họp).……………………………………………………………………..14

Bảng 2: Trình tự thông qua luật, pháp lệnh tại hai kỳ họp (phiên

họp)….…………………………………………………………………..15

Bảng 3: Các hoạt động tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật giữa hai kỳ

họp.………………………………………………………………………16

Bảng 4: Thống kê số lượng Luật được ban hành qua các

năm…….….………………………………………………………………36

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU................................................................................................. 1

CHƢƠNG I: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ QUY TRÌNH

LẬP PHÁP.......................................................................................................... 5

1.1. Khái niệm quy trình lập pháp................................................................... 5

1.2. Vai trò của quy trình lập pháp đối với hoạt động lập pháp ................... 7

1.3. Các giai đoạn của quy trình lập pháp....................................................... 8

1.3.1. Lập chương trình xây dựng luật, pháp lệnh ............................................. 11

1.3.2. Soạn thảo luật, pháp lệnh ......................................................................... 12

1.3.3. Thẩm tra dự án luật, pháp lệnh ................................................................ 13

1.3.4. Uỷ ban thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến ...................................... 13

1.3.5. Thảo luận, tiếp thu, chỉnh lý và thông qua dự án luật, pháp lệnh............ 14

1.3.6. Công bố luật, pháp lệnh............................................................................ 17

CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG QUY TRÌNH LẬP PHÁP Ở

VIỆT NAM ......................................................................................................... 18

2.1. Khái quát thực trạng quy trình lập pháp ở Việt Nam qua

các giai đoạn ....................................................................................................... 18

2.1.1. Giai đoạn 1945 – 1980 .............................................................................. 18

2.1.2. Giai đoạn 1980 – 2001 .............................................................................. 21

2.1.3. Giai đoạn 2001 đến nay............................................................................. 26

2.2. Đánh giá chung về việc xây dựng và thực hiện quy trình

lập pháp ở Việt Nam hiện nay .......................................................................... 35

2.2.1. Khái quát thành tựu đạt được .................................................................... 35

2.2.2. Những hạn chế của quy trình lập pháp và nguyên nhân ........................... 37

CHƢƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUY TRÌNH

LẬP PHÁP CỦA QUỐC HỘI VIỆT NAM..................................................... 53

3.1. Nhóm giải pháp liên quan đến công đoạn lập chƣơng trình.................. 54

3.1.1. Sự linh hoạt của chương trình xây dựng luật, pháp lệnh .......................... 54

3.1.2. Đăng tải để lấy ý kiến công chúng về dự kiến chương trình

xây dựng luật, pháp lệnh...................................................................................... 55

3.1.3. Có cơ chế đảm bảo quyền trình dự án luật, pháp lệnh của

đại biểu Quốc hội................................................................................................. 56

3.2. Các giải pháp liên quan đến soạn thảo văn bản....................................... 56

3.2.1. Tách phân tích chính sách thành một giai đoạn độc lập........................... 57

3.2.2. Thành lập cơ quan soạn thảo độc lập........................................................ 58

3.2.3 Quy định chi tiết về đánh giá tác động của dự thảo luật, pháp lệnh.......... 58

3.3. Giải pháp liên quan đến công đoạn thẩm tra........................................... 59

3.4. Các giải pháp về việc cho ý kiến của Uỷ ban thƣờng vụ Quốc hội......... 59

3.4.1. Vai trò “giám đốc thẩm tra” của Uỷ ban thường vụ Quốc hội................. 59

3.4.2. Nâng tầm hình thức cho ý kiến của Uỷ ban thường vụ Quốc hội.............. 60

3.5. Các giải pháp liên quan đến xem xét, thông qua ..................................... 60

3.5.1. Nâng cao vai trò của Hội đồng dân tộc và các uỷ ban trong

các phiên họp toàn thể ......................................................................................... 60

3.5.2. Bỏ quy định về thảo luận dự án luật, pháp lệnh ở phiên họp tổ................ 61

3.5.3. Yêu cầu Quốc hội biểu quyết về các nội dung cơ bản của dự thảo

luật tại lần xem xét thứ nhất ................................................................................ 61

KẾT LUẬN......................................................................................................... 63