Quản trị nợ xấu tại ngân hàng thương mại cổ phần Kỹ thương Việt Nam: Luận văn thạc sĩ tài chính ngân hàng / Phan Thanh Diệu ; Trần Dục Thức người hướng dẫn khoa học

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

PHAN THANH DIỆU

QUẢN TRỊ NỢ XẤU TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI

CỔ PHẦN KỸ THƢƠNG VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2016

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

PHAN THANH DIỆU

QUẢN TRỊ NỢ XẤU TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI

CỔ PHẦN KỸ THƢƠNG VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng

Mã số: 60 34 02 01

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. TRẦN DỤC THỨC

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2016

i

TÓM TẮT LUẬN VĂN

Vấn đề về nợ xấu không phải là mới nhƣng việc quản trị nợ xấu vẫn không hề đơn

giản, có ý nghĩa và rất quan trọng đối với các ngân hàng nói chung và đối với ngân

hàng thƣơng mại cổ phần Kỹ Thƣơng Việt Nam nói riêng. Nhận thức đƣợc tầm quan

trọng của việc quản trị nợ xấu, tác giả xác định mục tiêu, phạm vi, phƣơng pháp nghiên

cứu của mình, các khoảng trống tri thức trong lĩnh vực nghiên cứu của đề tài... các nội

dung này đƣợc trình bày cụ thể tại chƣơng một của luận văn.

Triển khai theo trên mục tiêu đã xác định, tại chƣơng hai tác giả nghiên cứu về hệ

thống cơ sở lý luận xoay quanh việc quản trị nợ xấu nhƣ: khái niệm về quản trị nợ xấu,

nội dung quản trị nợ xấu, các nguyên tắc căn bản trong quản trị nợ xấu cũng nhƣ các

nhân tố ảnh hƣởng đến hoạt động quản trị nợ xấu. Chƣơng hai giúp ngƣời đọc có cái

nhìn tổng quát nhất về vấn đề quản trị nợ xấu, là nền tảng để vận dụng nghiên cứu, đề

xuất ở các chƣơng tiếp theo.

Tiếp theo chƣơng hai về nền tảng lý luận, tác giả thực hiện đánh giá công tác quản trị

nợ xấu tại Ngân hàng TMCP Kỹ Thƣơng Việt Nam hiện nay tại chƣơng ba, qua đó

nhận định những thành công và hạn chế trong công tác quản trị nợ xấu tại ngân hàng.

Với các hạn chế còn tồn tại, tác giả phân tích nguyên nhân dẫn đến các tồn tại đó để

thấy đƣợc điểm yếu của hệ thống quản trị nợ xấu hiện tại của ngân hàng. Đây là cơ sở

đề tác giả đề xuất các giải pháp cho Ngân hàng TMCP Kỹ Thƣơng Việt Nam, đƣa ra

các kiến nghị cho Ngân hàng nhà nƣớc Việt Nam và Chính phủ ở chƣơng bốn nhằm

nâng cao kết quả quản trị nợ xấu của Ngân hàng TMCP Kỹ Thƣơng Việt Nam nói

riêng và hệ thống ngân hàng thƣơng mại Việt Nam nói chung.

ii

LỜI CAM ĐOAN

Luận văn này chƣa từng đƣợc trình nộp để lấy học vị thạc sỹ tại bất cứ một trƣờng đại

học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tác giả, kết quả nghiên cứu là

trung thực, trong đó không có các nội dung đã đƣợc công bố trƣớc đây hoặc các nội

dung do ngƣời khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn đƣợc dẫn nguồn đầy đủ trong

luận văn.

Thành phố Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2016

Ngƣời viết

Phan Thanh Diệu

iii

LỜI CÁM ƠN

Qua quá trình học tập tại Trƣờng Đại học Ngân hàng Tp.HCM, tôi đã nhận đƣợc sự chỉ

dạy tận tình của quý Thầy Cô. Quý Thầy Cô đã truyền đạt cho tôi nhiều cơ sở lý luận

cũng nhƣ kiến thức thực tế hữu ích giúp tôi nâng cao trình độ nhận thức của bản thân,

mang đến cho tôi những giá trị quan trọng trong học tập và cả cuộc sống.

Tôi xin gửi lời cám ơn chân thành đến tất cả các Thầy Cô của Trƣờng Đại Ngân hàng

Tp.HCM, xin cám ơn Thầy Trần Dục Thức (TS) đã tận tình hƣớng dẫn để tôi có thể

hoàn thành bài nghiên cứu của mình.

Xin cảm ơn Ban lãnh đạo Ngân hàng TMCP Kỹ Thƣơng Việt Nam đã tạo mọi điều

kiện thuận lợi để tôi cho tôi để thực hiện đề tài này.

Trân trọng!

iv

MỤC LỤC

TÓM TẮT LUẬN VĂN-------------------------------------------------------------------------I

LỜI CAM ĐOAN -------------------------------------------------------------------------------II

LỜI CÁM ƠN---------------------------------------------------------------------------------- III

MỤC LỤC ---------------------------------------------------------------------------------------IV

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT-------------------------------------------------------------- VIII

A. TỪ VIẾT TẮT TIẾNG ANH ------------------------------------------------------- VIII

B. TỪ VIẾT TẮT TIẾNG VIỆT----------------------------------------------------------IX

DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG, BIỂU ĐỒ --------------------------------------------------XI

CHƢƠNG I: GIỚI THIỆU-------------------------------------------------------------------- 1

1.1. Sự cần thiết của đề tài---------------------------------------------------------------- 1

1.1.1. Đặt vấn đề -------------------------------------------------------------------------- 1

1.1.2. Tính cấp thiết của đề tài ---------------------------------------------------------- 1

1.2. Mục tiêu của đề tài ------------------------------------------------------------------- 2

1.2.1. Mục tiêu tổng quát----------------------------------------------------------------- 2

1.2.2. Mục tiêu cụ thể--------------------------------------------------------------------- 2

1.3. Câu hỏi nghiên cứu ------------------------------------------------------------------- 3

1.4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu -------------------------------------------------- 3

1.5. Phƣơng pháp nghiên cứu ------------------------------------------------------------ 3

1.6. Nội dung nghiên cứu ----------------------------------------------------------------- 4

1.7. Đóng góp của đề tài ------------------------------------------------------------------ 4

1.8. Tổng quan lĩnh vực nghiên cứu----------------------------------------------------- 4

CHƢƠNG II: CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN TRỊ NỢ XẤU TRONG HOẠT ĐỘNG

KINH DOANH CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI----------------------------------- 6

2.1. NỢ XẤU----------------------------------------------------------------------------------- 6

2.1.1. Khái niệm về nợ xấu -------------------------------------------------------------- 6

2.1.2. Nguyên nhân phát sinh nợ xấu ---------------------------------------------------- 8

v

2.1.2.1. Nhóm nguyên nhân khách quan --------------------------------------------- 8

2.1.2.2. Nhóm nguyên nhân chủ quan ----------------------------------------------- 11

2.1.3. Các tác động của nợ xấu ---------------------------------------------------------- 14

2.1.4. Các chỉ tiêu đánh giá nợ xấu------------------------------------------------------ 15

2.2. QUẢN TRỊ NỢ XẤU TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI---------------------- 16

2.2.1. Khái niệm về quản trị nợ xấu----------------------------------------------------- 16

2.2.2. Nội dung của quản trị nợ xấu----------------------------------------------------- 18

2.2.2.1. Nhận dạng nợ xấu------------------------------------------------------------- 18

2.2.2.2. Phân tích nợ xấu--------------------------------------------------------------- 19

2.2.2.3. Đo lƣờng nợ xấu -------------------------------------------------------------- 19

2.2.2.4. Kiểm soát nợ xấu-------------------------------------------------------------- 20

2.2.2.5. Tài trợ nợ xấu------------------------------------------------------------------ 20

2.2.3. Các nguyên tắc căn bản trong quản trị nợ xấu của các NHTM -------------- 21

2.3. KINH NGHIỆM QUẢN TRỊ NỢ XẤU CỦA MỘT SỐ NGÂN HÀNG VÀ BÀI

HỌC KINH NGHIỆM CHO CÁC NHTM VIỆT NAM -------------------------------- 22

2.3.1. Kinh nghiệm quản trị nợ xấu các nƣớc ở Châu Âu, Châu Mỹ --------------- 22

2.3.2. Kinh nghiệm quản trị nợ xấu của một số nƣớc Châu Á----------------------- 24

2.3.3. Bài học kinh nghiệm cho các NHTM Việt Nam------------------------------- 25

TÓM TẮT CHƢƠNG II---------------------------------------------------------------------- 27

CHƢƠNG III. THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ NỢ XẤU TẠI NGÂN HÀNG

THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN KỸ THƢƠNG VIỆT NAM TRONG GIAI ĐOẠN

2011-2015----------------------------------------------------------------------------------------- 28

3.1. TỔNG QUAN VỀ NGÂN HÀNG TMCP KỸ THƢƠNG VIỆT NAM ----- 28

3.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của NHTMCP Kỹ Thƣơng Việt Nam--- 28

3.1.2. Cơ cấu tổ chức -------------------------------------------------------------------- 29

3.1.3. Tổng quan về tài chính của ngân hàng TMCP Kỹ Thƣơng Việt Nam trong

giai đoạn 2011-2015----------------------------------------------------------------------- 30

3.2. THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ NỢ XẤU TẠI NGÂN HÀNG TMCP KỸ

THƢƠNG VIỆT NAM TRONG GIAI ĐOẠN 2011-2015----------------------------- 34

3.2.1. Nội dung quản trị nợ xấu tại Techcombank----------------------------------- 34

3.2.1.1. Nhận biết và phân loại nợ xấu -------------------------------------------- 34

3.2.1.2. Phân tích nợ xấu --------------------------------------------------------------- 36

3.2.1.3. Đo lƣờng nợ xấu --------------------------------------------------------------- 37

3.2.1.4. Kiểm soát nợ xấu ----------------------------------------------------------- 40

3.2.1.5. Xử lý nợ xấu----------------------------------------------------------------- 49

3.2.2. Kết quả quản lý nợ xấu của ngân hàng TMCP Kỹ Thƣơng Việt Nam trong

giai đoạn 2011-2015----------------------------------------------------------------------- 52

vi

3.2.3. Đánh giá về công tác quản lý nợ xấu tại ngân hàng TMCP Kỹ Thƣơng

Việt Nam------------------------------------------------------------------------------------ 60

3.2.3.1. Thành công ------------------------------------------------------------------ 60

3.2.3.2. Hạn chế----------------------------------------------------------------------- 61

3.2.3.3. Nguyên nhân của hạn chế ------------------------------------------------- 62

TÓM TẮT CHƢƠNG III--------------------------------------------------------------------- 66

CHƢƠNG IV: MỘT SỐ GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM NÂNG CAO KẾT

QUẢ QUẢN TRỊ NỢ XẤU TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN KỸ

THƢƠNG VIỆT NAM------------------------------------------------------------------------ 67

4.1. ĐỊNH HƢỚNG QUẢN TRỊ NỢ XẤU TRONG THỜI GIAN TỚI ------------- 67

4.1.1. Định hƣớng quản trị nợ xấu hệ thống ngân hàng Việt Nam------------------ 67

4.1.1.1. Định hƣớng chung trong hoạt động quản trị rủi ro tín dụng ------------ 67

4.1.1.2. Định hƣớng riêng trong hoạt động quản trị nợ xấu ---------------------- 68

4.1.2. Định hƣớng quản trị nợ xấu của ngân hàng TMCP Kỹ Thƣơng Việt Nam 69

4.1.2.1. Định hƣớng phát triển của ngân hàng TMCP Kỹ Thƣơng ViệtNam --- 69

4.1.2.2. Định hƣớng về quản trị nợ xấu tại ngân hàng TMCP Kỹ Thƣơng Việt

Nam--------------------------------------------------------------------------------------- 70

4.2. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO KẾT QUẢ QUẢN TRỊ NỢ XẤU

TẠI NGÂN HÀNG TMCP KỸ THƢƠNG VIỆT NAM-------------------------------- 71

4.2.1. Nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực, bao gồm cả trình độ chuyên môn lẫn

đạo đức nghề nghiệp ---------------------------------------------------------------------- 71

4.2.2. Tăng cƣờng việc kiểm tra, giám sát --------------------------------------------- 73

4.2.3. Đầu tƣ hệ thống công nghệ thông tin-------------------------------------------- 75

4.2.4. Nâng cao năng lực quản trị, điều hành của ban lãnh đạo --------------------- 76

4.2.5. Nâng cao quy mô vốn chủ sở hữu của ngân hàng ----------------------------- 77

4.2.6. Một số giải pháp để tăng cƣờng kết quả xử lý nợ xấu của ngân hàng ------ 78

4.3. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ------------------------------------------------------------------ 80

4.3.1. Kiến nghị với Ngân hàng nhà nƣớc---------------------------------------------- 80

4.3.2. Kiến nghị với Chính phủ ---------------------------------------------------------- 84

TÓM TẮT CHƢƠNG IV--------------------------------------------------------------------- 86

TÀI LIỆU THAM KHẢO -------------------------------------------------------------------- 87

PHỤ LỤC ---------------------------------------------------------------------------------------- 91

PHỤ LỤC 1: TỔNG QUAN LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU ----------------------------- 91

1. Tình hình nghiên cứu ở nƣớc ngoài----------------------------------------------------- 91

vii

2. Tình hình nghiên cứu trong nƣớc-------------------------------------------------------- 95

PHỤ LỤC 2: TIÊU CHÍ PHÂN LOẠI NỢ XẤU CỦA MỘT SỐ TỔ CHỨC --- 101

PHỤ LỤC 3: TÓM TẮT 17 NGUYÊN TẮC QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG

THEO BASEL II ----------------------------------------------------------------------------- 106

PHỤ LỤC 4: PHƢƠNG PHÁP ĐO LƢỜNG MỨC ĐỘ TỔN THẤT CỦA

KHOẢN CẤP TÍN DỤNG THEO BASEL II ------------------------------------------ 113

viii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

A. Từ viết tắt tiếng Anh

Từ viết tắt Tên đầy đủ tiếng Anh Nghĩa của từ

A-IRB

Advanced Internal

Ratings Based

Phƣơng pháp xếp hạng nội bộ nâng cao

AMC

Asset Management

Company

Công ty TNHH MTV Quản lý nợ và

khai thác tài sản Techcombank

BB Business Banking Khối khách hàng doanh nghiệp

CAGR

Compounded Annual

Growth Rate

Tốc độ tăng trƣởng kép

CAR Capital Adequacy Ratio Tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu

CMB

Commercial Banking Phân khúc Commercial Banking trực

thuộc Khối doanh nghiệp lớn

CnL

Corm and Legal Khối Khối Tuân thủ, Quản trị rủi ro hoạt

động và Pháp chế

CRB

Coporate Banking Phân khúc Coporate Banking trực thuộc

Khối doanh nghiệp lớn

ECB

The European Central

Bank

Ngân hàng Trung Ƣơng Châu Âu

EWS Early Warning System Hệ thống cảnh báo sớm

FDI Foreign Direct Investment Đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài

FI Finance Institution Định chế tài chính

HUB HUB Đơn vị quản lý nợ chuyên trách

ix

IMF

The International

Monetary Fund

Quỹ tiền tệ quốc tế

LGD Loss Given Default Mức độ tổn thất do nợ quá hạn

MSME

Micro Small and Medium

Enterprise

Phân khúc thuộc Khối khách hàng

doanh nghiệp

NIM Net Interest Margin Lợi nhuận biên ròng

PD Probability of Default Xác suất vỡ nợ

RP Risk Premium Phần bù rủi ro tín dụng

SME

Small and Medium

Enterprise

Phân khúc thuộc Khối khách hàng

doanh nghiệp

SnD Sales and Distribution Khối Bán hàng và kênh phân phối

Techcombank

Viet Nam Technological

and Commercial Joint

Stock Bank

Ngân hàng TMCP Kỹ Thƣơng Việt

Nam

USME

Upper Small and Medium

Enterprise

Phân khúc thuộc Khối khách hàng

doanh nghiệp

WB World Bank Ngân hàng thế giới

B. Từ viết tắt tiếng Việt

Từ viết tắt Nghĩa của từ

DPRR Dự phòng rủi ro

ĐVKD Đơn vị kinh doanh

HĐQT Hội đồng quản trị

x

KHDN Khách hàng doanh nghiệp

KHDN NVV Khách hàng doanh nghiệp nhỏ và vừa

NHTM Ngân hàng thƣơng mại

RRTD Rủi ro tín dụng

TMCP Thƣơng mại cổ phần

TSBĐ Tài sản bảo đảm

TSCĐ Tài sản cố định

TTCK Thị trƣờng chứng khoán

xi

DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG, BIỂU ĐỒ

1. Sơ đồ

Sơ đồ 2.1. Các nguyên nhân gây ra nợ xấu

Sơ đồ 3.1: Cơ cấu tổ chức của Techcombank

Sơ đồ 3.2: Mô hình khung quản trị rủi ro toàn diện tại Techcombank

Sơ đồ 3.3: Cấu trúc quản trị rủi ro tại Techcombank

Sơ đồ 3.4: Quy trình xử lý nợ có vấn đề tại Techcombank

2. Bảng

Bảng 3.1: Bảng xếp hạng tín dụng nội bộ của TCB

Bảng 3.2: Nguyên tắc kiểm soát ba tuyến phòng thủ của Techcombank

Bảng 3.3: Phân loại nợ vay tại Techcombank từ năm 2011-2015

Bảng 3.4: Dƣ nợ cho vay theo ngành nghề tại Techcombank từ 2012-2015

Bảng 3.5: Giá trị LGD tối thiểu đối với các khoản phải đòi có tài sản đảm bảo

3. Biểu đồ

Biểu đồ 3.1: Doanh thu và lợi nhuận trƣớc thuế của Techcombank từ 2011-2015

Biểu đồ 3.2: Dƣ nợ cho vay và huy động của Techcombank từ 2011-2015

Biểu đồ 3.3: Tổng tài sản, vốn chủ sở hữu, vốn điều lệ của Techcombank từ 2011-

2015

Biểu đồ 3.4: Tỷ suất sinh lời (ROA, ROE) và tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu (CAR) của

Techcombank từ 2011-2015

Biểu đồ 3.5: Tỷ lệ nợ xấu tại Techcombank từ năm 2011-2015

Biểu đồ 3.6: Dƣ nợ cho vay cá nhân, doanh nghiệp và số dƣ nợ xấu tại Techcombank

từ năm 2011-2015

Biểu đồ 3.7: Tốc độ tăng trƣởng nợ xấu, tăng trƣởng dƣ nợ cho vay doanh nghiệp và

cá nhân tại Techcombank từ năm 2011-2015

Biểu đồ 3.8: Dƣ nợ cho vay theo kỳ hạn tại Techcombank từ năm 2011-2015