Quản lý thiết bị dạy học ở các trường Trung học Cơ sở thành phố Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

––––––––––––––––––––

LÃNH THỊ MAI HỒNG

Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ

THÀNH PHỐ UÔNG BÍ, TỈNH QUẢNG NINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2014

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

––––––––––––––––––––

LÃNH THỊ MAI HỒNG

THIẾT BỊ DẠY HỌC

Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ

THÀNH PHỐ UÔNG BÍ, TỈNH QUẢNG NINH

Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Cán bộ hƣớng dẫn khoa học: GS.TSKH. Nguyễn Văn Hộ

THÁI NGUYÊN - 2014

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết

quả nghiên cứu là trung thực và chƣa đƣợc công bố trong bất kỳ công trình

nào khác.

Tác giả luận văn

Lãnh Thị Mai Hồng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

LỜI CẢM ƠN

Với tình cảm chân thành, em xin bày tỏ lòng biết ơn và sự kính trọng tới

Lãnh đạo trƣờng Đại học sƣ phạm- Đại học Thái Nguyên, các Thầy giáo, Cô

giáo đã tham gia giảng dạy và cung cấp những kiến thức cơ bản, sâu sắc, tạo

điều kiện giúp đỡ em trong quá trình học tập và nghiên cứu tại nhà trƣờng.

Đặc biệt, với tấm lòng thành kính, em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến

Giáo sƣ, Tiến sĩ Nguyễn Văn Hộ, ngƣời đã trực tiếp hƣớng dẫn khoa học và tận tình

giúp đỡ em trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn.

Em cũng xin gửi lời cảm ơn Lãnh đạo UBND, Phòng GD&ĐT, cán bộ

quản lý và giáo viên các trƣờng THCS thành phố Uông Bí cùng bạn bè, ngƣời

thân đã tạo điều kiện cả về thời gian, vật chất, tinh thần cho em trong suốt quá

trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn.

Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, mặc dù bản

thân em đã luôn cố gắng nhƣng chắc chắn không tránh khỏi những khiếm

khuyết. Kính mong đƣợc sự góp ý, chỉ dẫn của các Thầy, các Cô và các bạn

đồng nghiệp.

Em xin trân trọng cảm ơn!

Quảng Ninh, ngày 16 tháng 10 năm 2014

Tác giả

Lãnh Thị Mai Hồng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN .......................................................................................................ii

MỤC LỤC............................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT..................................................................... iv

DANH MỤC CÁC BẢNG ..................................................................................... v

MỞ ĐẦU............................................................................................................. 1

1. Lí do chọn đề tài .............................................................................................. 1

2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 3

3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu.................................................................... 3

4. Giả thuyết khoa học........................................................................................... 3

5. Nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................................ 3

6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu............................................................................. 4

7. Phƣơng pháp nghiên cứu ................................................................................... 4

8. Cấu trúc luận văn............................................................................................... 5

Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở

TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ .................................................................... 6

1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề............................................................................ 6

1.2. Các khái niệm cơ bản ................................................................................... 9

1.2.1. Khái niệm quản lý, quản lý giáo dục và quản lý nhà trƣờng .................... 9

1.2.2. Biện pháp quản lý .................................................................................... 16

1.2.3. Thiết bị dạy học, phân loại thiết bị dạy học ............................................ 16

1.2.4. Quản lý thiết bị dạy học........................................................................... 21

1.2.5. Biện pháp quản lý thiết bị dạy học .......................................................... 22

1.3. Nguyên tắc sử dụng thiết bị dạy học .......................................................... 23

1.3.1. Nguyên tắc sử dụng thiết bị dạy học phù hợp thời điểm......................... 24

1.3.2. Nguyên tắc sử dụng thiết bị dạy học phù hợp địa điểm.......................... 24

1.3.3. Nguyên tắc sử dụng thiết bị dạy học đúng mức độ yêu cầu.................... 25

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

1.4. Yêu cầu cơ bản về dạy học của trƣờng trung học cơ sở trong giai đoạn

hiện nay.............................................................................................................. 26

1.4.1. Yêu cầu về mục tiêu giáo dục THCS ...................................................... 26

1.4.2. Yêu cầu về đổi mới chƣơng trình giáo dục THCS.................................. 26

1.5. Quản lý thiết bị dạy học trong trƣờng THCS............................................. 28

1.5.1. Vai trò của quản lý thiết bị dạy học......................................................... 29

1.5.2. Nội dung quản lý thiết bị dạy học ........................................................... 29

1.5.3. Những yếu tố tác động đến hiệu quả quản lý thiết bị dạy học ở

trƣờng THCS .................................................................................................... 34

Kết luận chƣơng 1.............................................................................................. 36

Chƣơng 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở CÁC

TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ UÔNG BÍ, TỈNH

QUẢNG NINH................................................................................................. 38

2.1. Khái quát tình hình kinh tế, văn hoá- xã hội thành phố Uông Bí, tỉnh

Quảng Ninh........................................................................................................ 38

2.1.1. Đặc điểm địa lý, kinh tế, văn hóa - xã hội thành phố Uông Bí ............... 38

2.1.2. Giáo dục cấp trung học cơ sở thành phố Uông Bí .................................. 39

2.2. Quản lý thiết bị dạy học ở các trƣờng THCS thành phố Uông Bí, tỉnh

Quảng Ninh........................................................................................................ 41

2.2.1. Giới thiệu điều tra.................................................................................... 41

2.2.2. Kết quả điều tra........................................................................................ 42

Kết luận chƣơng 2.............................................................................................. 69

Chƣơng 3: MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở

CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ UÔNG BÍ,

TỈNH QUẢNG NINH...................................................................................... 70

3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp .............................................................. 70

3.2. Các biện pháp quản lý thiết bị dạy học của hiệu trƣởng các trƣờng

trung học cơ sở thành phố Uông Bí................................................................... 71

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

3.2.1. Tuyên truyền, nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên,

nhân viên và học sinh về tầm quan trọng của thiết bị dạy học trong việc đổi

mới phƣơng pháp và nâng cao chất lƣợng dạy học........................................... 71

3.2.2. Nâng cao chất lƣợng huy động đầu tƣ mua sắm, trang bị thiết bị dạy học.. 73

3.2.3. Đổi mới việc thực hiện công tác quản lý của Hiệu trƣởng trong lĩnh

vực quản lý thiết bị dạy học............................................................................... 75

3.2.4. Tăng cƣờng bồi dƣỡng cho cán bộ quản lý, giáo viên về kỹ năng,

nghiệp vụ khai thác, sử dụng hiệu quả thiết bị dạy học .................................... 78

3.2.5. Tăng cƣờng thanh tra, kiểm tra, đánh giá, khen thƣởng và kỷ luật

việc quản lý sử dụng thiết bị dạy học của cán bộ, giáo viên và học sinh.......... 80

3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp quản lý thiết bị dạy học .......................... 84

3.4. Khảo nghiệm tính hợp lý và khả thi của các biện pháp quản lý phƣơng

tiện dạy học đã đề xuất ...................................................................................... 86

3.4.1. Mục tiêu khảo nghiệm............................................................................. 87

3.4.2. Chọn đối tƣợng xin ý kiến....................................................................... 87

3.4.3. Nội dung khảo nghiệm ............................................................................ 87

3.4.4. Tổ chức lấy ý kiến về tính khả thi, hợp lý các biện pháp đề xuất và

thu thập số liệu................................................................................................... 88

3.4.5. Xử lý kết quả ........................................................................................... 88

Kết luận chƣơng 3.............................................................................................. 94

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 95

1. Kết luận.......................................................................................................... 95

2. Khuyến nghị................................................................................................... 96

TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 99

PHỤ LỤC

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Viết tắt Viết đầy đủ

CBQL Cán bộ quản lý

CSVC Cơ sở vật chất

GV Giáo viên

GD&ĐT Giáo dục và đào tạo

TBDH Thiết bị dạy học

THCS Trung học cơ sở

THPT Trung học phổ thông

HS Học sinh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1: Quy mô mạng lƣới trƣờng, lớp, HS cấp THCS ................................ 39

Bảng 2.2: Số ngƣời tham gia phỏng vấn của các trƣờng .................................. 41

Bảng 2.3: Thống kê số lƣợng và chất lƣợng TBDH ở các nhà trƣờng ............ 44

Bảng 2.4: Kết quả trả lời phiếu khảo sát của cán bộ quản lí ............................. 47

Bảng 2.5: Kết quả khảo sát giáo viên về nội dung sử dụng TBDH........................ 50

Bảng 2.6: Kết quả khảo sát học sinh về nội dung sử dụng TBDH.................... 52

Bảng 2.7: Tuyên truyền, nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên

và học sinh về tầm quan trọng của thiết bị dạy học trong việc đổi

mới phƣơng pháp và nâng cao chất lƣợng ........................................ 57

Bảng 2.8: Huy động các lực lƣợng giáo dục đầu tƣ, mua sắm, thiết bị dạy

học của Hiệu trƣờng .......................................................................... 59

Bảng 2.9: Đổi mới quản lý TBDH của hiệu trƣởng các nhà trƣờng ................. 61

Bảng 2.10: Bồi dƣỡng năng lực giáo viên quản lí, sử dụng, khai thác thiết

bị dạy học .......................................................................................... 63

Bảng 2.11: Thanh tra, kiểm tra, đánh giá, khen thƣởng và kỷ luật việc quản

lí sử dụng thiết bị dạy học của cán bộ quản lý, giáo viên, nhân

viên và học sinh................................................................................. 65

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài

Sự nghiệp Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) của nƣớc ta luôn đƣợc Đảng và

Nhà nƣớc quan tâm, nhất là sau Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI, Đảng ta đã

xác định: Trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc, cùng với

khoa học và công nghệ, GD&ĐT là quốc sách hàng đầu. Nghị quyết Hội nghị

lần thứ 2 Ban chấp hành Trung ƣơng Đảng khóa VIII đã nêu rõ: “Đổi mới

mạnh mẽ phƣơng pháp giáo dục đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều,

rèn luyện nếp tƣ duy của ngƣời học, từng bƣớc áp dụng phƣơng pháp tiên tiến,

hiện đại và phƣơng tiện hiện đại vào quá trình dạy học” và “Tiếp tục đổi mới

phƣơng pháp GD&ĐT, tăng cƣờng cơ sở vật chất và từng bƣớc hiện đại hóa

nhà trƣờng, lớp học, sân chơi, bãi tập, máy tính nối mạng Internet, thiết bị học

tập và giảng dạy hiện đại, thƣ viện, ký túc xá...” và “Đổi mới phƣơng pháp dạy

học, phát huy tƣ duy sáng tạo và năng lực tự đào tạo của ngƣời học, coi trọng

thực hành, thực nghiệm, ngoại khoá, làm chủ kiến thức, tránh nhồi nhét, học

vẹt, học chay, sử dụng một phần vốn vay và viện trợ của nƣớc ngoài để xây

dựng cơ sở vật chất cho GD&ĐT”.

Trong những năm qua ngành GD&ĐT đã tiến hành những điều chỉnh

cần thiết, đồng thời thực hiện chủ trƣơng đổi mới giáo dục, trƣớc hết là đổi mới

giáo dục phổ thông. Phƣơng pháp dạy học là một trong những thành tố của quá

trình dạy học, trong đó thiết bị dạy học là điều kiện của phƣơng pháp dạy học.

Thiết bị dạy học học góp phần giúp cho giáo viên thực hiện có hiệu quả quá

trình dạy học, là điểm tựa cho học sinh hình thành tri thức và kỹ năng thực

hành một cách nhanh chóng và bền vững. Thiết bị dạy học góp phần quan trọng

trong việc đổi mới phƣơng pháp dạy học đồng thời trong quá trình sử dụng

thiết bị dạy học sẽ khơi dậy, thúc đẩy và phát huy khả năng tự làm phƣơng tiện,

đồ dùng dạy học và khả năng sáng tạo của giáo viên và học sinh. Vì thế đổi mới

phƣơng pháp dạy học ở các trƣờng phổ thông bắt buộc phải đổi mới việc quản

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

lý thiết bị dạy học, chấm dứt tình trạng trƣờng lớp nghèo nàn, thiếu những thiết

bị dạy học tối thiểu, bằng mọi cách xây dựng và tăng cƣờng cơ sở vật chất

trƣờng học thành một hệ thống hữu hiệu, một yếu tố quan trọng nhằm đổi mới

phƣơng pháp, đƣa việc dạy học đến tầm chất lƣợng mới, đáp ứng đòi hỏi trƣớc

mắt và lâu dài của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nƣớc.

Trong điều kiện hiện nay của đất nƣớc, việc chuẩn hoá, hiện đại hoá

trƣờng lớp, thiết bị dạy học là việc làm khó khăn. Để thiết thực đổi mới phƣơng

pháp dạy học, trƣớc mắt các nhà trƣờng phải sử dụng có hiệu quả cơ sở vật chất

và thiết bị dạy học hiện có và huy động các nguồn lực để tăng cƣờng thiết bị

dạy học. Trong quản lý đổi mới chƣơng trình trung học cơ sở, hiệu trƣởng cần

thể hiện rõ vai trò quản lý mục tiêu, nội dung, phƣơng pháp, phƣơng tiện và

kiểm tra đánh giá trong giáo dục một cách đồng bộ.

Cùng với ngành GD&ĐT tỉnh Quảng Ninh và cả nƣớc, các trƣờng Trung

học cơ sở (THCS) thành phố Uông Bí đã có nhiều cố gắng trong quản lý thiết bị

dạy học, bƣớc đầu đạt đƣợc một số kết quả và bài học kinh nghiệm về nhận

thức cũng nhƣ thực tế để tiếp tục quản lý trong thời gian tới. Sự cố gắng của

các nhà trƣờng trong việc trang bị, sử dụng và bảo quản thiết bị dạy học đƣợc

tăng cƣờng có hiệu quả những năm vừa qua. Tuy nhiên, thiết bị dạy học thiếu

đồng bộ, khó lắp ráp, hệ thống phòng chức năng chƣa có, thiếu phòng thực

hành thí nghiệm, phòng học bộ môn nên việc bảo quản và sử dụng chƣa hiệu

quả, kinh phí hạn hẹp, chƣa đáp ứng đƣợc nhu cầu nên việc mua sắm bổ sung

thiết bị dạy học chƣa thƣờng xuyên, đồng bộ. Bên cạnh đó nhận thức của cán

bộ quản lý, giáo viên, nhân viên, học sinh về quản lý, sử dụng thiết bị dạy học

còn nhiều hạn chế: ngại mất thời gian, kỹ năng thực hành thí nghiệm của giáo

viên còn lúng túng, nhân viên quản lý phƣơng tiện, thiết bị còn thiếu và chƣa đƣợc

đào tạo chuẩn... Điều đó dẫn đến việc quản lý, sử dụng thiết bị dạy học nhằm đổi

mới phƣơng pháp dạy học còn hạn chế. Công tác quản lý, chỉ đạo việc trang bị, sử

dụng và bảo quản thiết bị dạy học ở các trƣờng chƣa đƣợc quan tâm đúng mức,

chƣa đáp ứng đƣợc yêu cầu đổi mới và nâng cao chất lƣợng dạy học.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

Từ sự nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn nói trên, xuất phát từ yêu cầu

khách quan và tính cấp thiết về bài toán quản lý thiết bị dạy học ở các trƣờng

THCS thành phố Uông Bí, tôi mạnh dạn tiến hành nghiên cứu đề tài: “ Quản lý

thiết bị dạy học ở các trường THCS thành phố Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh”

2. Mục đích nghiên cứu

Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn việc quản lý thiết bị dạy học ở

các trƣờng THCS thành phố Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh, luận văn đề xuất một số

biện pháp quản lý của hiệu trƣởng nhằm khai thác sử dụng hợp lý thiết bị dạy học

góp phần nâng cao chất lƣợng dạy học.

3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu

3.1. Khách thể nghiên cứu

Quản lý thiết bị dạy học ở các trƣờng THCS

3.2. Đối tượng nghiên cứu

Biện pháp quản lý thiết bị dạy học ở các trƣờng THCS thành phố Uông

Bí, tỉnh Quảng Ninh.

4. Giả thuyết khoa học

Hiện nay công tác quản lý thiết bị dạy học của hiệu trƣởng các trƣờng

THCS thành phố Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh đã bƣớc đầu có sự đổi mới và đạt đƣợc

kết quả đáng khích lệ tuy nhiên vẫn còn một số hạn chế. Nếu vận dụng cơ sở lý

luận, đồng thời căn cứ vào thực trạng quản lý thiết bị dạy học ở các trƣờng THCS

thành phố Uông Bí thì có thể đề xuất một số biện pháp thiết bị dạy học có tính hiệu

quả và khả thi.

5. Nhiệm vụ nghiên cứu

5.1. Nghiên cứu lý luận về việc quản lý thiết bị dạy học ở trƣờng THCS

5.2. Làm rõ thực trạng thiết bị dạy học và biện pháp quản lý thiết bị dạy

học ở các trƣờng THCS thành phố Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh.

5.3. Đề xuất đƣợc một số biện pháp quản lý thiết bị dạy học ở các trƣờng

THCS thành phố Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh nhằm nâng cao chất lƣợng dạy học.