Quản Lý Quỹ Bảo Vệ Và Phát Triển Rừng Ở Tỉnh Lai Châu

i

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, được

thực hiện trên cơ sở lý thuyết, nghiên cứu khảo sát và phân tích từ thực tiễn

dưới sự hướng dẫn khoa học của TS Ngô Văn Hải. Các số liệu, kết quả

được trình bày trong luận văn là trung thực và không trùng lặp với các đề

tài khác. Tôi cũng xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện

luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đã

được chỉ rõ nguồn gốc.

Hà Nội, ngày 10 tháng 4 năm 2016

Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Thanh Huyền

ii

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành được luận văn này tôi đã nhận được sự hướng dẫn, cộng

tác, giúp đỡ của rất nhiều tập thể và các cá nhân trong nghiên cứu của mình.

Trước hết, em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS. Ngô Văn Hải,

người thầy đã hướng dẫn và luôn theo sát tôi trong quá trình học tập, nghiên

cứu của em, luôn chỉ bảo tận tình và định hướng nghiên cứu, giúp em hoàn

thành Luận văn này. Em xin được bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới các thầy

cô giáo, những người đã đem lại cho em những kiến thức bổ trợ, vô cùng hữu

ích trong những năm học vừa qua.

Em xin gửi lời cám ơn chân thành tới Ban Giám hiệu Trường Đại học

Lâm nghiệp, Bộ Nông nghiệp và PTNT, Phòng đào tạo sau đại học đã tạo điều

kiện thuận lợi giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu của mình.

Em cũng xin chân thành cảm ơn Quỹ Bảo vệ và phát triển rừng tỉnh

Lai Châu đã tạo điều kiện thuận lợi, giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện

luận văn này.

Em xin chân thành cảm ơn cơ quan, cán bộ đồng nghiệp Vụ Phát triển

rừng, Tổng Cục Lâm nghiệp đã tạo điều kiện về thời gian, cộng tác và giúp

em về chuyên môn để thực hiện nghiên cứu này.

Cuối cùng, tôi xin gửi lời cám ơn đến gia đình, bạn bè, những người đã

luôn bên tôi, động viên và khuyến khích tôi.

Hà Nội, ngày 10 tháng 4 năm 2016

Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Thanh Huyền

iii

MỤC LỤC

Trang

Trang phụ bìa

Lời cam đoan......................................................................................................i

Lời cảm ơn ........................................................................................................ii

Mục lục.............................................................................................................iii

DANH MỤC BẢNG........................................................................................vi

DANH MỤC HÌNH ........................................................................................vii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT .....................................................................viii

MỞ ĐẦU........................................................................................................... 1

Chương I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ QUỸ BẢO

VỆ VÀ PHÁT TRIỂN RỪNG.......................................................................... 5

1.1 Cơ sở lý luận về quản lý Quỹ bảo vệ và phát triển rừng ......................... 5

1.1.1 Một số khái niệm............................................................................... 5

1.1.2 Các yêu cầu đặt ra trong quản lý vốn bảo vệ & phát triển rừng ..... 10

1.1.3. Nhiệm vụ của Quỹ phát triển bảo vệ và phát triển rừng................ 11

1.1.4 Các nguyên tắc quản lý Quỹ BV&PTR .......................................... 11

1.1.5 Nội dung quản lý quỹ bảo vệ và phát triển rừng............................. 13

1.2. Cơ sở thực tiễn - Kinh nghiệm của một số tỉnh về quản lý quỹ bảo vệ

và phát triển rừng......................................................................................... 13

1.2.1. Kinh nghiệm của tỉnh Sơn La ........................................................ 13

1.2.2. Kinh nghiệm của tỉnh Thừa Thiên Huế.......................................... 16

1.2.3. Kinh nghiệm của Tỉnh Gia Lai....................................................... 18

1.2.4. Bài học từ kinh nghiệm của các tỉnh.............................................. 20

Chương II. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN & PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..... 22

2.1 Đặc điểm cơ bản của tỉnh Lai Châu....................................................... 22

2.1.1. Đặc điểm tự nhiên .......................................................................... 22

iv

2.1.2 Tình hình phát triển kinh tế............................................................. 23

2.1.3 Giới thiệu về Quỹ bảo vệ và phát triển rừng Lai Châu.................. 24

2.2. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................... 30

2.2.1. Phương pháp tiếp cận ..................................................................... 30

2.2.2. Các phương pháp điều tra, thu thập thông tin, số liệu ................... 30

2.2.3 Phương pháp phân tích dữ liệu........................................................ 32

2.3. Hê ̣thống các chỉ

tiêu nghiên cứu ......................................................... 33

Chương III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN .......................... 35

3.1.Thực trạng về quản lý Quỹ bảo vệ và phát triển rừng tỉnh Lai Châu.... 35

3.1.1. Quản lý nguồn hình thành Quỹ bảo vệ và phát triển rừng tỉnh Lai

Châu.......................................................................................................... 35

3.1.2 Quản lý công tác lập kế hoạch hàng năm của Quỹ bảo vệ và phát

triển rừng tỉnh Lai Châu. .......................................................................... 39

3.1.3 Tổ chức quản lý cấp phá

t vốn để thưc hi ̣ ên đ̣ ầu tư cho các đơn vị 41

3.1.4 Quản lý chi trả của Quỹ BV&PTR Lai Châu.................................. 44

3.1.5 Quản lý

thanh quyết toán vốn thuộc Quỹ BV&PTR Lai Châu ...... 52

3.1.6 Công tác thanh kiểm tra thu chi Quỹ Bảo vệ và phát triển rừng .... 55

3.2 Đánh giá chung về công tác quản lý Quỹ BV&PTR tỉnh Lai Châu...... 57

3.2.1 Những mặt được trong công tác quản lý Quỹ................................. 57

3.2.2 Những tồn tại hạn chế về quản lý Quỹ BV&PTR ở tỉnh Lai Châu 58

3.3. Các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý Quỹ bảo vệ và phát triển rừng tỉnh

Lai Châu....................................................................................................... 61

3.3.1 Cơ chế chính sách............................................................................ 61

3.3.2. Đội ngũ cán bộ. ............................................................................. 64

3.4. Các giải pháp nhằm tăng cường quản lý Quỹ bảo vệ và phát triển rừng

tỉnh Lai Châu đến 2020................................................................................ 67

3.4.1. Giải pháp về hoàn thiện bổ sung chính sách.................................. 67

v

3.4.2. Giải pháp về nhân sự...................................................................... 67

3.4.3. Giải pháp quản lý nguồn thu. ......................................................... 69

3.4.4. Giải pháp về quản lý chi.................Error! Bookmark not defined.

3.4.5. Đẩy mạnh công tác thanh, quyết toán vốn ứng đúng hạn, đúng

nguyên tắc, tránh thất thoát ...................................................................... 71

3.4.6. Tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra vốn ứng ......................... 71

3.4.7 Kiến nghị ......................................................................................... 72

KẾT LUẬN..................................................................................................... 75

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

vi

DANH MỤC BẢNG

TT Nội dung Trang

2.1 Tình hình lao động của Quỹ BVVPTR Lai Châu năm 2015 26

2.2

Kết quả Quỹ BV&PTR Lai Châu đem lại (giai đoạn 2013-

2015)

30

2.3 Điều tra các đối tượng sử dụng vốn từ Quỹ BV&PTR 32

3.1 Nguồn hình thành quỹ BV &PTR tỉnh Lai Châu 35

3.2 Kế hoạch phân bổ nguồn vốn cho các đơn vị 39

3.3 Kế hoạch thu tiền BVMTR năm 2016 41

3.4 Thực trạng phân bổ Quỹ cho các đối tượng 42

3.5 So sánh tình hình thực hiện kế hoạch vốn 3 năm 43

3.6

Các khoản mục chi trả của Quỹ BV&PTR Lai Châu (giai

đoạn 2013 – 2015)

45

3.7 Chi tiết sử dụng chi phí quản lý Quỹ BV&PTR Lai Châu 46

3.8 Tổng hợp quyết toán các hạng mục đã hoàn thành 52

3.9

Tổng hợp tình hình thanh toán Quỹ theo đối tượng là chủ

rừng năm 2015

54

3.10 Kết quả kiểm tra hồ sơ, chứng từ thu chi tại quỹ 56

3. 11 So sánh số lượng CBCNV của một số Quỹ tỉnh 65

vii

DANH MỤC HÌNH

TT Nội dung Trang

2.1 Hệ thống tổ chức Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng 27

2.2 Các dịch vụ của Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng 28

3.1 So sánh nguồn thu của Quỹ BV&PTR Lai Châu các năm 36

3.2

Tỉ lệ nguồn thu nội tỉnh so với tiền thu từ quỹ Trung ương điều

phối của Quỹ BV&PTR Lai Châu

37

3.3 Đối tượng thuộc diện phải chi trả DVMTR 38

3.4 Tỉ lệ các khoản kinh phí đã chi trả của Quỹ BV&PTR Lai Châu 51

3.5

Tỉ lệ các khoản kinh phí đã thanh toán theo hạng mục của Quỹ

BV&PTR Lai Châu (đơn vị %)

53

3.6

Tỉ lệ các khoản kinh phí đã thanh toán theo đối tượng là chủ

rừng của Quỹ BV&PTR Lai Châu (đơn vị %)

54

viii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

Viết tắt Viết đầy đủ

BĐH Ban điều hành

BQL Ban quản lý

BV&PTR Bảo vệ và phát triển rừng

CBCNV Cán bộ công nhân viên

CP Chính phủ

DVMTR Dịch vụ môi trường rừng

ĐV tính Đơn vị tính

NSNN: Ngân sách Nhà nước

PES Chi trả dịch vụ môi trường rừng

PTNT Phát triển nông thôn

PRA

Participatory Rural Appraisal

(đánh giá nhanh nông thôn)

QĐ Quyết định

Quỹ BV&PTR Quỹ Bảo vệ và phát triển rừng

Sở NN&PTNT Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn

TNHH: Trách nhiệm hữu hạn

TT Thông tư

UBND Ủy ban nhân dân

VNFF Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng Việt Nam

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Quản lý và sử dụng nguồn vốn ngân sách Nhà nước như thế nào đang

là câu hỏi được đặt ra cho các tổ chức liên quan tới vốn Ngân sách nhằm thực

hiện sao cho đúng mục đích, đúng quy định và đạt được mục tiêu kinh tế xã

hội nhất định. Trong đó quản lý Quỹ Bảo vệ và phát triển rừng có ý nghĩa cực

kỳ quan trọng trong giai đoạn hiện nay.

Rừng là bộ phận không thể thay thế được của môi trường sinh thái, giữ

vai trò quan trọng đối với đời sống con người. Ngoài việc cung cấp gỗ, củi và

các lâm sản khác, rừng có vai trò to lớn trong việc phòng hộ, duy trì môi

trường sống như điều hòa khí hậu, điều tiết nguồn nước, hạn chế xói mòn, rửa

trôi, hạn chế lũ lụt, hấp thụ các bon, bảo tồn đa dạng sinh học… Như vậy có

thể thấy giá trị của rừng là rất to lớn mà đặc biệt là giá trị môi trường và dịch

vụ môi trường. Nhận thấy tầm quan trọng của dịch vụ môi trường rừng ngày

24/9/2010 Chính phủ ban hành Nghị định số 99/2010/NĐ-CP về chính sách

chi trả dịch vụ môi trường rừng chính thức có hiệu lực từ ngày 01/01/2011.

Việt Nam là một trong những quốc gia đầu tiên trong khu vực Châu Á

cũng như trên thế giới có hệ thống chính sách quản lý tài chính về chi trả dịch

vụ môi trường rừng tương đối hoàn thiện, phù hợp với tình hình thực tiễn

triển khai chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng tại Việt Nam, tạo cơ sở

thiết lập cơ chế ủy thác quản lý tài chính cho chi trả dịch vụ môi trường rừng,

tạo điều kiện thuận tiện cho hoạt động dịch vụ ủy thác của Quỹ Bảo vệ và

phát triển rừng phát huy chức năng nhiệm vụ của mình trong việc tiếp nhận

tiền ủy thác từ bên mua (sử dụng) dịch vụ môi trường rừng để chi trả cho bên

bán (cung ứng) dịch vụ môi trường rừng, đồng thời tạo thành mối liên kết

chặt chẽ giữa Quỹ Bảo vệ và phát triển rừng với chính sách chi trả dịch vụ

môi trường rừng, tạo bước tiến mới trong việc thay đổi cách tiếp cận từ đầu tư

2

chủ yếu dựa vào ngân sách Nhà nước sang huy động các nguồn lực xã hội cho

công tác bảo vệ và phát triển rừng.

Trải qua hơn 3 năm thực hiện trên địa bàn tỉnh Lai Châu công tác quản

lý quỹ bảo vệ và phát triển rừng đã và đang tạo ra những hiệu quả tích cực.

Quỹ bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh Lai Châu chịu trách nhiệm phối hợp với

các đơn vị liên quan rà soát, tham mưu UBND tỉnh phê duyệt danh sách các

đối tượng, mức chi trả, thời điểm chi trả tiền DVMTR trên địa bàn theo Nghị

định 99; ban hành các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn triển khai thực hiện; hàng

năm phê duyệt kịp thời kế hoạch thu, chi để các đơn vị chủ động thực hiện

nhiệm vụ. Đồng thời đôn đốc và giám sát để quá trình triển khai chính sách

đảm bảo thiết thực hiệu quả, cũng như phát hiện những khó khăn vướng mắc

để có phương án giải quyết kịp thời.

Tuy nhiên do chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng là một chính

sách mới được triển khai hơn 4 năm, quỹ bảo vệ và phát triển rừng của tỉnh

Lai Châu cũng mới được thành lập vì vậy cách thức quản lý cũng như vận

hành còn bất cập, cần có giải pháp cải tiến cho tốt hơn. Vì vậy, chúng tôi chon ̣

đề tài “Quản lý Quỹ bảo vệ và phát triển rừng ở tỉnh Lai Châu” làm luận

văn tốt nghiệp cao học. Thực hiện đề tài luận văn sẽ có ý nghĩa lý luận, thực

tiễn đối với sự phát triển và hiệu quả hoạt động của Quỹ.

2.Mục tiêu nghiên cứu

2.1. Mục tiêu chung

Trên cơ sở nghiên cứu đánh giá thực trạng công tác quản lý Quỹ bảo vệ

và phát triển rừng tỉnh Lai Châu, phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến việc

quản lý Quỹ. Từ đó đưa ra các giải pháp tăng cường quản lý Quỹ nhằm sử

dụng vốn hợp lý và đúng mục đích trên địa bàn tỉnh Lai Châu.

3

2.2. Mục tiêu cụ thể

1) Hệ thống hóa các vấn đề lý luận và thực tiễn về quản lý Quỹ bảo vệ và

phát triển rừng.

2) Đánh giá thực trạng quản lý và các nhân tố ảnh hưởng đến việc quản lý

Quỹ bảo vệ và phát triển rừng tỉnh Lai Châu.

3) Đề xuất một số giải pháp tăng cường quản lý Quỹ bảo vệ và phát triển

rừng tỉnh Lai Châu.

3. Đối tượng và Phạm vi nghiên cứu

3.1 Đối tượng nghiên cứu

Hoạt động quản lý Quỹ bảo vệ và phát triển rừng ở tỉnh Lai Châu.

3.2 Phạm vi nghiên cứu

1) Phạm vi về nội dung: Việc quản lý Quỹ bảo vệ và phát triển rừng tỉnh Lai

Châu, thực trạng, khó khăn thách thức và giải pháp khắc phục để nâng cao

công tác quản lý của Quỹ.

2) Phạm vi về không gian: Tỉnh Lai Châu.

3) Phạm vi về thời gian: Số liêu, tư liệu thứ cấp và sơ cấp đư ̣ ơc thu th ̣ âp ̣

trong giai đoạn từ năm 2013 đến 2015; giải pháp đề xuất đến năm 2020.

4. Nội dung nghiên cứu

1) Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý Quỹ bảo vệ và phát triển rừng;

2) Đánh giá thực trạng quản lý Quỹ bảo vệ và phát triển rừng tỉnh Lai Châu

giai đoạn 2013-2015, phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý Quỹ

bảo vệ và phát triển rừng tỉnh Lai Châu.

3) Đưa ra một số giải pháp tăng cường quản lý Quỹ bảo vệ và phát triển rừng

tỉnh Lai Châu đến năm 2020.

5. Kết cấu của luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục nội dung

chính của luận văn được chia thành 3 chương:

4

Chương I. Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý quỹ bảo vệ và phát triển

rừng.

Chương II. Đặc điểm địa bàn và phương pháp nghiên cứu.

Chương III. Kết quả nghiên cứu và thảo luận.

5

Chương I

CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ

QUỸ BẢO VỆ VÀ PHÁT TRIỂN RỪNG

1.1 Cơ sở lý luận về quản lý Quỹ bảo vệ và phát triển rừng

1.1.1 Một số khái niệm

1.1.1.1 Khái niệm về quản lý

Với trình độ phát triển khoa học, kỹ thuật, công nghệ càng cao, quy mô

sản xuất càng lớn thì phân công chuyên môn hoá lao động càng sâu. Trong

điều kiện đó muốn đạt được hiệu quả cao thì càng đòi hỏi phải có một loại

hoạt động đặc biệt có nhiệm vụ tạo lập và kết nối một cách khôn khéo các

hoạt động đa dạng phức tạp của tổ chức, xã hội thành một hoạt động có hiệp

tác thống nhất ăn khớp, đồng bộ, nhịp nhàng. Hoạt động nói trên được gọi là

quản lý

Xuất phát từ những góc độ nghiên cứu khác nhau, đã có nhiều học giả

trong và ngoài nước đưa ra giải thích không giống nhau về quản lý. Cho đến

nay vẫn chưa có một định nghĩa thống nhất về quản lý, đặc biệt là từ thế kỷ

XXI các quan điểm về quản lý lại càng phong phú. Các trường phái quản lý

học đã đưa ra những định nghĩa về quản lý như sau:

Theo Fayel, “Quản lý là một hoạt động mà mọi tổ chức đều có, nó gồm

5 yếu tố tạo thành là: kế hoạch, tổ chức,chỉ đạo, điều chỉnh và kiểm soát.

Quản lý chính là thực hiện kế hoạch, tổ chức,chỉ đạo, điều chỉnh và kiểm

soát” [1]

Theo Perter F Druker, “Suy cho cùng, quản lý là thực tiễn. Bản chất

của nó không nằm ở nhận thức mà là ở hành động; kiểm chứng nó không nằm

ở sự logic mà ở thành quả, quyền uy duy nhất của nó là thành tích” ; “Định

nghĩa quản lý phải được giới hạn bởi bên ngoài nó. Theo đó, quản lý bao gồm

6

3 chức năng chính là: quản lý doanh nghiệp, quản lý giám đốc và quản lý

công việc và nhân công” [2]

Có thể có rất nhiều ý kiến khác nhau về định nghĩa quản lý, trên đây

nghiên cứu mới chỉ đưa ra một vài y kiến đại diện trên cơ sở phân tích, tổng

hợp những quan điểm không giống nhau. Những quan điểm này tuy đã rất rõ

ràng, đúng đắn nhưng vẫn chưa đầy đủ. Chúng chỉ chú trọng đến quản lý như

là một hiện tượng chứ chưa làm bộc lộ rõ bản chất của nó.

Quản lý thực chất là một hành vi, đã là hành vi thì phải có người gây ra và

người chịu tác động. Tiếp theo cần có mục đích của hành vi, đặt ra câu hỏi tại

sao làm như vậy? Do đó để hình thành nên hoạt động quản lý trước tiên cần có

chủ thể quản lý: ai là người quản lý? Sau đó cần xác định đối tượng quản lý:

Quản lý cái gì? Cuối cùng cần xác định mục đích quản lý: Quản lý vì cái gì?

Có được ba yếu tố trên nghĩa là có được điều kiện cơ bản để hình thành

nên hoạt động quản lý. Đồng thời bất cứ hoạt động quản lý nào cũng không

phải là hoạt động độc lập. Nó cần được tiến hành trong môi trường, điều kiện

nhất định nào đó.

Các yếu tố cấu thành nên hoạt động quản lý:

+ Chủ thể quản lý, trả lời cho câu hỏi: Do ai quản lý?

+ Khách thể quản lý, trả lời cho câu hỏi: Quản lý cái gì?

+ Mục đích quản lý, trả lời cho câu hỏi: Quản lý vì cái gì?

+ Môi trường và điều kiện tổ chức, trả lời cho câu hỏi: Quản lý trong

hoàn cảnh nào?

Công tác Quản lý về cơ bản đó là việc tác động đến con người để họ

thực hiện, hoàn thành những công việc được giao, để họ làm những việc có

lợi, có ích. Điều đó đòi hỏi phải hiểu rõ và sâu sắc về con người về các nhu

cầu, yếu tố năng lực, quy luật tham gia hoạt động v.v.

Quản lý là thực hiện những công việc có tác dụng định hướng, điều tiết,

phối hợp các hoạt động của cấp dưới, của những người dưới quyền. Biểu hiện