Quản lý chuyên môn của HT trường THPT ngoài công lập ở huyện Yên Hưng, tỉnh Quảng Ninh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

NGUYỄN THỊ HOÀI TRANG

QUẢN LÝ CHUYÊN MÔN CỦA HIỆU TRƯỞNG

TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG NGOÀI CÔNG LẬP

Ở HUYỆN YÊN HƯNG, TỈNH QUẢNG NINH

Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Mã số: 60.14.05

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN THỊ THANH BÌNH

THÁI NGUYÊN - 2012

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan: Bản luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng

tôi và chưa được công bố ở bất kỳ công trình nào. Tôi xin chịu trách nhiệm

hoàn toàn về luận văn của mình.

Tác giả

Nguyễn Thị Hoài Trang

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ii

LỜI CẢM ƠN

Luận văn được thực hiện và hoàn thành với sự giúp đỡ của Quý Thầy Cô

giáo, đồng nghiệp và bạn bè gần xa. Tác giả xin chân thành cám ơn trường Đại

học Sư phạm Thái Nguyên; Lãnh đạo và Quý Thầy Cô giáo các trường THPT

ngoài công lập huyện Yên Hưng, tỉnh Quảng Ninh, đã tạo điều kiện giúp đỡ

một cách có hiệu quả bằng nhiều hình thức khác nhau.

Đặc biệt tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc đến

Phó giáo sư - Tiến sĩ Nguyễn Thị Thanh Bình, người Thầy đã trực tiếp

hướng dẫn, giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình thực hiện để hoàn thành luận

văn này.

Tác giả xin chân thành cám ơn tập thể lớp Thạc sĩ Quản lý giáo dục

khoá 18, đã giúp đỡ tác giả trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành

luận văn. Tuy đã cố gắng nhưng chắc chắn còn thiếu sót, rất mong tiếp tục nhận

được sự giúp đỡ, góp ý của Quý Thầy Cô và bạn bè, đồng nghiệp.

Thái Nguyên, tháng năm 2012

Tác giả

Nguyễn Thị Hoài Trang

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

iii

MỤC LỤC

Trang

Trang bìa phụ

Lời cam đoan...................................................................................................... i

Lời cảm ơn ........................................................................................................ii

Mục lục ............................................................................................................iii

Danh mục các chữ viết tắt............................................................................... vii

Danh mục các bảng ........................................................................................viii

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

1. Lý do chọn đề tài.....................................................................................................1

2. Mục đích nghiên cứu..............................................................................................3

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu.......................................................................3

3.1. Khách thể nghiên cứu..........................................................................................3

3.2. Đối tượng nghiên cứu..........................................................................................3

4. Giả thuyết khoa học................................................................................................3

5. Nhiệm vụ nghiên cứu .............................................................................................4

6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu............................................................................4

7. Phương pháp nghiên cứu........................................................................................4

7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận.............................................................4

7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn .........................................................4

7.3. Phương pháp toán thống kê ................................................................................5

8. Đóng góp mới của đề tài ........................................................................................6

Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ HOẠT

ĐỘNG DẠY HỌC CỦA HIỆU TRƢỞNG TRƢỜNG THPT.................... 7

1.1. Tổng quan về lịch sử nghiên cứu vấn đề ........................................................7

1.2. Một số khái niệm công cụ của đề tài..................................................................9

1.2.1. Khái niệm QL...................................................................................................9

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

iv

1.2.2. Quản lý giáo dục.............................................................................................13

1.2.3. Quản lý hoạt động dạy học..........................................................................15

1.2.5. Quản lý trường THPT..................................................................................17

1.3. Một số vấn đề lý luận về QL của HT trường THPT...................................19

1.3.1. Cơ cấu tổ chức QL và hoạt động của trường THPT ngoài công lập .........19

1.3.2. Nhiệm vụ, quyền hạn của HT trường THPT............................................20

1.3.3. Chức năng QL của HT trường THPT...........................................................21

1.3.4. Các mối quan hệ của HT THPT..................................................................23

1.3.5. Các nội dung chính trong QL của HT trường THPT ...............................28

1.4. Nội dung công tác QL HĐDH của người HT trường THPT.....................31

1.4.1. Phân công giảng dạy cho GV và xây dựng thời khóa biểu.....................31

1.4.2. QL kế hoạch và chương trình giảng dạy ...................................................32

1.4.3. QL việc soạn bài và chuẩn bị tiết dạy........................................................32

1.4.4. QL giờ dạy và hồ sơ chuyên môn của GV...............................................33

1.4.5. QL việc dự giờ, đánh giá giờ dạy và công tác thi đua của GV ...............34

1.4.6. QL sinh hoạt tổ chuyên môn.......................................................................34

1.4.7. QL phương tiện, thiết bị DH và các điều kiện hỗ trợ cho HĐDH.............35

1.4.8. QL việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của HS .......................... 35

1.4.9. QL công tác phụ đạo HS yếu, kém, bồi dưỡng HS giỏi và ôn tập

HS lớp 12 thi tốt nghiệp...................................................................... 36

1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc QL HĐDH của HT THPT.........................37

1.5.1. Các yếu tố chủ quan về phía HT ................................................................37

1.5.2. Các yếu tố khách quan.................................................................................38

Tiểu kết chương 1 ....................................................................................................40

Chƣơng 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG

DẠY HỌC CỦA HIỆU TRƢỞNG TRƢỜNG THPT NGOÀI

CÔNG LẬP Ở HUYỆN YÊN HƢNG TỈNH QUẢNG NINH.................. 42

2.1. Khái quát về đặc điểm tình hình kinh tế - xã hội và GD của huyện

Yên Hưng, tỉnh Quảng Ninh............................................................... 42

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

v

2.1.1. Khái quát về đặc điểm tình hình kinh tế - xã hội............................... 42

2.1.2. Thực trạng chất lượng DH, GD của các trường THPT trên địa

bàn huyện Yên Hưng, tỉnh Quảng Ninh ............................................. 43

2.2. Thực trạng công tác QL HĐDH của HT các trường THPT

ngoài công lập huyện Yên Hưng, tỉnh Quảng Ninh....................... 45

2.2.1. Phân công giảng dạy cho GV và xây dựng thời khóa biểu ............... 49

2.2.2. QL kế hoạch, chương trình giảng dạy ............................................... 51

2.2.3. QL việc soạn bài và chuẩn bị tiết dạy................................................ 54

2.2.4. QL giờ dạy và hồ sơ HĐDH của GV ................................................ 57

2.2.5. QL việc dự giờ, đánh giá GV và công tác thi đua giảng dạy...................60

2.2.6. QL sinh hoạt tổ chuyên môn.......................................................................63

2.2.7. QL phương tiện, TBDH và các điều kiện hỗ trợ DH ...............................66

2.2.8. QL việc kiểm tra đánh giá kết quả HS.......................................................68

2.2.9. QL công tác phụ đạo HS yếu, kém; bồi dưỡng HS giỏi và ôn tập

HS lớp 12 thi Tốt nghiệp ..............................................................................72

2.2.10. QL việc bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ

cho GV............................................................................................................75

2.3. Các nguyên nhân ảnh hưởng đến thực trạng................................................79

2.3.1. Nguyên nhân chủ quan ................................................................................79

2.3.2. Nguyên nhân khách quan ............................................................................80

Tiểu kết chương 2 ....................................................................................................83

Chƣơng 3. MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG

TÁC QUẢN LÝ HĐDH CỦA HT CÁC TRƢỜNG THPT NGOÀI

CÔNG LẬP Ở HUYỆN YÊN HƢNG, TỈNH QUẢNG NINH ................... 84

3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp .................................................................84

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn................................................................84

3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi...................................................................84

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

vi

3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa..................................................................84

3.2. Đề xuất một số biện pháp ...............................................................................85

3.2.1. Nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của công tác QL HĐDH

của HT cho HT và GV................................................................................85

3.2.2. Tăng cường QL chương trình, kế hoạch DH của GV .............................87

3.2.3. Tăng cường công tác QL chất lượng giờ dạy ...........................................88

3.2.4. Xây dựng mối quan hệ Tốt đẹp giữa hội đồng sư phạm và

HĐQT nhà trường .....................................................................................90

3.2.5. Tăng cường khuyến khích về vật chất và tinh thần cho GV và

nhân viên ......................................................................................................92

3.3. Mối liên hệ giữa các biện pháp......................................................................93

3.4. Khảo sát nhận thức của cán bộ QL GD về tính cần thiết và tính khả

thi của các biện pháp đã đề xuất................................................................93

Tiểu kết chương 3....................................................................................................98

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ..................................................................... 100

TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................... 105

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

vii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

CBQL : Cán bộ quản lý

CNH-HĐH : Công nghiệp hoá - hiện đại hoá

CSVC : Cơ sở vật chất

ĐDDH : Đồ dùng dạy học

GD&ĐT : Giáo dục và đào tạo

GV : Giáo viên

HĐDH : Hoạt động dạy học

HĐQT : Hội đồng quản trị

HT : Hiệu trưởng

HS : Học sinh

NCL : Ngoài công lập

PHT : Phó hiệu trưởng

QL : Quản lý

SGD&ĐT : Sở Giáo dục và Đào tạo

TBDH : Thiết bị dạy học

THPT : Trung học phổ thong

TPCM : Tổ phó chuyên môn

TTCM : Tổ trưởng chuyên môn

UBND : Uỷ ban nhân dân

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

viii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1a; 2.1b; 2.1c. Đánh giá về mức độ thực hiện của các nội dung

QL HĐDH..................................................................................... 46

Bảng 2.2a; 2.2b. Tự đánh giá của HT về những căn cứ để phân công

giảng dạy cho GV ......................................................................... 49

Bảng 2.2c. Đánh giá của hai nhóm 1 và 2 về kết quả đạt được sau khi

HT phân công chuyên môn và xếp TKB ...................................... 50

Bảng 2.3a; 2.3b; 2.3c. Đánh giá về các biện pháp QL chương trình, kế

hoạch DH ...................................................................................... 51

Bảng 2.4a; 2.4b; 2.4c. Đánh giá về các biện pháp QL việc soạn bài và

chuẩn bị tiết dạy............................................................................ 54

Bảng 2.5a; 2.5b; 2.5c. Đánh giá về các biện pháp QL giờ dạy và hồ sơ

CM của GV................................................................................... 57

Bảng 2.6a; 2.6b; 2.6c. Đánh giá về các biện pháp QL việc dự giờ, đánh

giá GV và công tác thi đua............................................................ 60

Bảng 2.7a; 2.7b; 2.7c. Đánh giá về các biện pháp QL sinh hoạt Tổ

chuyên môn................................................................................... 63

Bảng 2.8a; 2.8b; 2.8c. Đánh giá về các biện pháp QL phương tiện, thiết

bị DH và các điều kiện hỗ trợ DH ................................................ 66

Bảng 2.9a; 2.9b; 2.9c. Đánh giá về các biện pháp QL kiểm tra đánh giá

kết quả học tập của HS ................................................................. 68

Bảng 2.10a; 2.10b; 2.11c. Đánh giá về các biện pháp QL việc phụ đạo

HếT yếu kém, bồi dưỡng HS giỏi và ôn tập HS lớp 12 thi

TN THPT ...................................................................................... 72

Bảng 2.11a; 2.11b; 2.11c. Đánh giá về các biện pháp bồi dưỡng nâng

cao trình độ, chuyên môn, nghiệp vụ cho GV.............................. 75

Bảng 2.12. Mức độ thực hiện các chức năng QL HĐDH của HT (119 người)..... 79

Bảng 3.1a; 3.1b. Đánh giá về mức độ cần thiết của các biện pháp đề xuất ......... 94

Bảng 3.2a; 3.2b. Đánh giá về mức độ khả thi của các biện pháp đề xuất ...... 94

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Ngày nay trên thế giới quá trình hội nhập và toàn cầu hoá đang diễn ra

với một tốc độ nhanh chưa từng thấy. Khoa học công nghệ trở thành động lực

cơ bản của sự phát triển kinh tế - xã hội. GD là nền tảng của sự phát triển

khoa học công nghệ, là nơi đào tạo và cung cấp nguồn nhân lực đáp ứng nhu

cầu của xã hội hiện đại. Vì vậy các quốc gia trên thế giới cũng như Việt Nam

đều nhận thức được vai trò và vị trí hàng đầu của GD và đều phải quan tâm

đổi mới GD đặc biệt đổi mới trong công tác QL GD.

Muốn nâng cao chất lượng GD thì một trong những khâu mang tính chất

chiến lược đó là nâng cao chất lượng QL GD. Lý luận và thực tiễn cho thấy

rằng cơ sở GD nào có chất lượng tốt đều có đội ngũ QL tốt, đặc biệt là vai trò

rất quan trọng của người HT - người đứng đầu. Do đó, để nâng cao chất lượng

nguồn nhân lực phục vụ xã hội thì phải nâng cao chất lượng QL GD.

Việt Nam đã và đang theo xu thế chung của thế giới, quyết tâm nâng cao

chất lượng GD nói chung và chất lượng QL GD nói riêng. Tuy nhiên, thực

tiễn lại bộc lộ không ít những hạn chế trong công tác này. Một trong những

nguyên nhân đó là các cán bộ QL cơ sở GD của chúng ta hầu như không được

đào tạo trước khi bổ nhiệm, phần lớn các HT được đề bạt, bổ nhiệm từ những

GV dạy giỏi, có năng lực chuyên môn tốt nhưng hầu như chưa qua các lớp

đào tạo về QL, chính vì vậy họ còn rất thiếu những lý luận về QL, công tác

QL thường mang nặng tính kinh nghiệm và theo phương pháp “Thử và Sai”

khó hình thành cho người QL kỹ năng QL khoa học, linh hoạt và sáng tạo, do

đó kết quả QL còn hạn chế.

Cán bộ QL có năng lực QL tốt sẽ nâng cao chất lượng của cơ sở GD, mà

rõ ràng chất lượng của cơ sở GD sẽ làm nên thương hiệu của cơ sở đó. GV là

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

2

lực lượng nòng cốt tạo nên chất lượng GD, do đó trong công tác QL GD cần

quan tâm đến lực lượng đông đảo này.

Trong công tác QL của người HT thì QL chuyên môn, trước hết là QL

HĐDH được đặc biệt coi trọng và giữ vị trí hàng đầu. Hoạt động chính của

mỗi cơ sở GD là HĐDH và GV là người trực tiếp thực hiện hoạt động đó,

chính vì vậy mà trong các nội dung QL của HT thì QL HĐDH là nội dung

quan trọng hàng đầu để làm nên chất lượng GD của nhà trường.

Trước những biến đổi không ngừng của xã hội cần có nhiều hơn những

công trình nghiên cứu để tìm ra biện pháp QL cơ sở GD phù hợp với thực tiễn

hiện nay.

GD Việt Nam trong những năm cuối thế kỷ 20 phải đối mặt với không ít

thách thức, trong đó thách thức lớn nhất đó là Nhà nước không đủ điều kiện

cung ứng tài chính cho GD, GD lâm vào tình trạng thiếu hụt nguồn lực

nghiêm trọng. Đại hội lần thứ VI của Đảng CSVN (tháng 12 - 1986) đã chủ

trương đổi mới kinh tế - xã hội, phương hướng và giải pháp đổi mới GD lúc

đó là: xã hội hoá, dân chủ hoá, đa dạng hóa, hiện đại hoá, vận động xã hội, gia

đình và nhà trường cùng chăm sóc thế hệ trẻ. Một số giải pháp được triển khai

nhằm thực hiện đổi mới GD phổ thông lúc đó là Chính phủ cho phép tổ chức

các trường/ lớp tư thục ở tất cả các bậc học phổ thông.

Tỉnh Quảng Ninh là một trong các tỉnh phát triển rất mạnh các mô hình

trường ngoài công lập, riêng huyện Yên Hưng có tới 3 trường THPT ngoài

công lập. Các trường THPT ngoài công lập có những đặc điểm riêng về tổ

chức và hoạt động, do đó việc QL của HT cũng có nhiều khác biệt. Do đó rất

cần những nghiên cứu riêng về công tác QL GD ở các cơ sở này.

Là hiệu trưởng trường THPT Yên Hưng - Trường đầu tiên trong ba

trường THPT ngoài công lập của Huyện Yên Hưng, qua quá trình được học

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

3

tập bồi dưỡng về khoa học QL GD, tôi mạnh dạn chọn đề tài “QL chuyên môn

của HT trường THPT ngoài công lập ở huyện Yên Hưng, tỉnh Quảng Ninh”

với hy vọng góp một phần công sức vào việc đảm bảo và nâng cao chất lượng

DH ở các trường THPT ngoài công lập trên địa bàn huyện Yên Hưng - tỉnh

Quảng Ninh.

2. Mục đích nghiên cứu

Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng các biện pháp QL HĐDH

của HT trường THPT ngoài công lập ở huyện Yên Hưng - tỉnh Quảng Ninh

đề xuất một số biện pháp QL HĐDH nhằm góp phần nâng cao chất lượng QL

hoạt động này.

3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu

3.1. Khách thể nghiên cứu

Công tác QL của HT ở các trường THPT ngoài công lập ở huyện Yên Hưng

- tỉnh Quảng Ninh.

Tác giả tiến hành điều tra khảo sát ở hai nhóm khách thể, với tổng số 119

người, cụ thể là:

Nhóm Đối tƣợng Số lƣợng

1 HT các trường THPT ngoài công lập 3

2

A PHT, TTCM, TPCM các trường THPT ngoài công lập 31

B GV các trường THPT ngoài công lập 85

3.2. Đối tượng nghiên cứu

Biện pháp QL HĐDH của HT ở các trường THPT ngoài công lập ở

huyện Yên Hưng - tỉnh Quảng Ninh.

4. Giả thuyết khoa học

Công tác QL HĐDH của các HT ở các trường ngoài công lập trên địa

bàn Huyện Yên Hưng - Tỉnh Quảng Ninh có nhiều đổi mới song vẫn còn hạn