Quản lí giáo dục năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh ở các trường THCS huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên

ĐẠI HỌC THÁI NGHUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

---------------------

TRẦN QUANG ĐIỆP

QUẢN LÍ GIÁO DỤC NĂNG LỰC GIAO TIẾP VÀ HỢP TÁC

CHO HỌC SINH Ở CÁC TRƢỜNG THCS HUYỆN TUẦN GIÁO,

TỈNH ĐIỆN BIÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2021

ĐẠI HỌC THÁI NGHUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

---------------------

TRẦN QUANG ĐIỆP

QUẢN LÍ GIÁO DỤC NĂNG LỰC GIAO TIẾP VÀ HỢP TÁC

CHO HỌC SINH Ở CÁC TRƢỜNG THCS HUYỆN TUẦN GIÁO,

TỈNH ĐIỆN BIÊN

Ngành: Quản lí giáo dục

Mã số: 8 14 01 14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Vũ Lệ Hoa

THÁI NGUYÊN - 2021

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi, các số liệu trích

dẫn có nguồn gốc rõ ràng. Kết quả trong luận văn chưa được công bố trong bất

cứ công trình nghiên cứu nào khác.

Thái Nguyên, tháng 6 năm 2021

Tác giả luận văn

Trần Quang Điệp

ii

LỜI CẢM ƠN

Em xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành, sâu sắc đến PGS.TS Vũ Lệ Hoa -

Người đã tận tình hướng dẫn giúp đỡ em trong suốt quá trình thực hiện và hoàn

thành luận văn.

Em xin chân thành cảm ơn tập thể cán bộ, giảng viên trong tổ bộ môn

Khoa Tâm lí - Giáo dục, trường ĐH Sư phạm Thái Nguyên, cùng tập thể cán

bộ giảng viên Phòng Đào tạo, Đại học Thái Nguyên đã tạo điều kiện thuận

lợi cho em trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu tại trường.

Xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, các thầy cô giáo trong trường

THCS, các thầy cô giáo cán bộ quản lí, giáo viên các trường Trung học cở sở

trên địa bàn huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên đã tạo điều kiện thuận lợi, giúp

đỡ tôi trong quá trình thực hiện đề tài.

Cảm ơn những người thân trong gia đình và bạn bè đã quan tâm giúp đỡ

động viên tôi trong quá trình học tập, thực hiện và hoàn thành đề tài.

Mặc dù có rất nhiều cố gắng trong quá trình nghiên cứu, song do thời

gian và kinh nghiệm thực tiễn của bản thân còn hạn chế, đề tài không tránh

khỏi những thiếu sót. Tác giả rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của các

thầy, cô giáo, các bạn bè đồng nghiệp và những người quan tâm đến đề tài để

luận văn của tôi được hoàn chỉnh hơn.

Xin trân trọng cảm ơn!

Thái Nguyên, tháng 6 năm 2021

Tác giả luận văn

Trần Quang Điệp

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN.................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN......................................................................................................ii

MỤC LỤC ...........................................................................................................ii

DANH MỤC VIẾT TẮT....................................................................................iv

DANH MỤC CÁC BẢNG..................................................................................v

MỞ ĐẦU.............................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài .............................................................................................1

2. Mục đích nghiên cứu .......................................................................................2

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu.................................................................3

4. Giả thuyết khoa học.........................................................................................3

5. Nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................................3

6. Phạm vi nghiên cứu .........................................................................................4

7. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................4

8. Cấu trúc của đề tài ...........................................................................................5

Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ GIÁO DỤC NĂNG LỰC

GIAO TIẾP VÀ HỢP TÁC CHO HỌC SINH Ở TRƢỜNG THCS....6

1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề.......................................................................6

1.1.1. Ở nước ngoài .............................................................................................6

1.1.2. Ở Việt Nam................................................................................................7

1.2. Một số khái niệm cơ bản ............................................................................12

1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường .......................................12

1.2.2. Năng lực giao tiếp và hợp tác..................................................................15

1.2.3. Quản lý giáo dục năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh trường THCS...16

1.3. Hoạt động giáo dục năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh ở

trường THCS .............................................................................................17

1.3.1. Đặc điểm tâm, sinh lý của học sinh cấp THCS và ý nghĩa hoạt động

giáo dục năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh THCS .....................17

1.3.2. Mục tiêu giáo dục năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh ở trường THCS...19

1.3.3. Nội dung giáo dục năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh ở trường THCS..20

iv

1.3.4. Phương pháp giáo dục năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh ở

trường THCS .............................................................................................21

1.3.5. Hình thức giáo dục năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh ở

trường THCS .............................................................................................22

1.4. Quản lý hoạt động giáo dục năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh

ở trường THCS ..........................................................................................23

1.4.1. Vai trò của hiệu trưởng trong quản lý giáo dục năng lực giao tiếp và

hợp tác cho học sinh ở trường THCS........................................................23

1.4.2. Nội dung quản lý giáo dục năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh

ở trường THCS ..........................................................................................24

1.5. Các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý giáo năng lực giao tiếp và hợp tác

cho học sinh ở trường THCS.....................................................................28

1.5.1. Các yếu tố chủ quan.................................................................................28

1.5.2. Các yếu tố khách quan.............................................................................29

Tiểu kết chương 1..............................................................................................31

Chƣơng 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ GIÁO DỤC NĂNG LỰC GIAO

TIẾP VÀ HỢP TÁC CHO HỌC SINH Ở CÁC TRƢỜNG THCS

HUYỆN TUẦN GIÁO, TỈNH ĐIỆN BIÊN ..........................................32

2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội và giáo dục THCS

huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên..............................................................32

2.1.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội huyện Tuần Giáo,

tỉnh Điện Biên............................................................................................32

2.1.2. Khái quát về giáo dục THCS huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên ............33

2.2. Khái quát về khảo sát thực trạng ................................................................34

2.2.1. Mục đích khảo sát....................................................................................34

2.2.2. Nội dung khảo sát....................................................................................35

2.2.3. Phương pháp khảo sát..............................................................................35

2.2.4. Đối tượng khảo sát...................................................................................38

2.3. Thực trạng giáo dục năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh ở

trường THCS huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên.......................................39

v

2.3.1. Thực trạng nhận thức của CBQL, GV về mức độ cần thiết việc giáo

dục năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh các trường THCS ...........39

2.3.2. Thực trạng thực hiện nội dung giáo dục năng lực giao tiếp và hợp tác

cho học sinh các trường THCS..................................................................40

2.3.3. Thực trạng thực hiện các phương pháp, hình thức giáo dục năng lực

giao tiếp và hợp tác cho học sinh các trường THCS.................................43

2.4. Thực trạng quản lý giáo dục năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh

các trường THCS huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên ................................50

2.4.1. Thực trạng công tác lập kế hoạch giáo dục năng lực giao tiếp và hợp

tác cho học sinh ở Trường THCS huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên .......50

2.4. 2. Thực trạng công tác tổ chức giáo dục năng lực giao tiếp và hợp tác cho

học sinh trường THCS huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên......................52

2.4.3. Thực trạng công tác chỉ đạo công tác giáo dục năng lực giao tiếp và

hợp tác cho học sinh ở trường THCS huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên .56

2.4.4. Thực trạng công tác kiểm tra, đánh giá công tác giáo dục năng lực giao tiếp và

hợp tác cho học sinh ởTrường THCS huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên.............59

2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng tới công tác quản lý giáo dục năng

lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh các trường THCS huyện Tuần

Giáo, tỉnh Điện Biên..................................................................................63

2.5.1. Các yếu tố chủ quan.................................................................................63

2.5.2. Các yếu tố khách quan.............................................................................65

2.6. Đánh giá chung về công tác quản lý giáo dục năng lực giao tiếp và hợp

tác cho học sinh các trường THCS huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên .....67

2.6.1. Kết quả đạt được......................................................................................67

2.6.2. Những tồn tại, hạn chế.............................................................................68

2.6.3. Nguyên nhân của tồn tại, hạn chế............................................................68

Tiểu kết chương 2..............................................................................................70

Chƣơng 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ GIÁO DỤC NĂNG LỰC GIAO

TIẾP 71VÀ HỢP TÁC CHO HỌC SINH Ở CÁC TRƢỜNG

THCS HUYỆN TUẦN GIÁO, TỈNH ĐIỆN BIÊN ..............................69

3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp ..............................................................69

vi

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu..........................................................69

3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống, đồng bộ...........................................71

3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn, khả thi.............................................72

3.2. Biện pháp quản lý giáo dục năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh

ở các trường THCS huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên .............................72

3.2.1. Tăng cường nhận thức của đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên về giáo

dục năng lực giao tiếp và hợp tác cho HS ở các trường THCS huyện Tuần

Giáo, tỉnh Điện Biên....................................................................................72

3.2.2. Xây dựng kế hoạch hoạt động giáo dục năng lực giao tiếp và hợp tác

cho học sinh THCS ở huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên..........................77

3.2.3. Xây dựng các nội dung, hình thức mới cho hoạt động giáo dục theo

hướng tăng cường giáo dục năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh

THCS huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên ..................................................79

3.2.4. Tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo hoạt động quản lí giáo dục năng lực

giao tiếp và hợp tác cho học sinh ở trường THCS ở huyện Tuần Giáo,

tỉnh Điện Biên............................................................................................83

3.2.5. Tăng cường kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục năng lực giao tiếp

và hợp tác cho học sinh THCS huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên ...........85

3.2.6. Phát huy năng lực đầu tư cơ sở vật chất, phương tiện h trợ hoạt

động quản lí giáo dục năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh

THCS ở huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên ...............................................88

3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp.................................................................88

3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết, tính khả thi của các biện pháp đề xuất..........89

3.4.1. Khái quát về khảo nghiệm.......................................................................89

3.4.2. Kết quả khảo nghiệm tính cấn thiết.........................................................93

3.4.3. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi............................................................95

Kết luận chương 3..............................................................................................98

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .................................................................99

1. Kết luận..........................................................................................................99

2. Khuyến nghị...................................................................................................98

TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................102

PHỤ LỤC

iv

DANH MỤC VIẾT TẮT

GD : Giáo dục

HĐTN : Hoạt động trải nghiệm

HS : Học sinh

QLGD : Quản lí giáo dục

THCS : Trung học cơ sở

v

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Thang điểm đánh giá trong bảng hỏi...............................................37

Bảng 2.2. Bảng số lượng đối tượng khảo sát...................................................38

Bảng 2.3. Thực trạng nhận thức của CBQL và GV về sự cần thiết việc

GDNLGT và HT cho HS ở trường THCS huyện Tuần Giáo,

tỉnh Điện Biên .................................................................................39

Bảng 2.4. Thực trạng thực hiện nội dung giáo dục k năng giao tiếp, hợp

tác cho HS các trường THCS huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên ...41

Bảng 2.5. Đánh giá mức độ thực hiện kết quả giáo dục năng lực giao tiếp

và hợp tác cho học sinh THCS ở trường THCS huyện Tuần

Giáo, tỉnh Điện Biên........................................................................42

Bảng 2.6. Thực trạng mức độ thực hiện hình thức giáo dục năng lực giao

tiếp và hợp tác cho học sinh ở trường THCS huyện Tuần Giáo,

tỉnh Điện Biên .................................................................................44

Bảng 2.7. Thực trạng kết quả thực hiện hình thức giáo dục năng lực giao

tiếp và hợp tác cho học sinh ở trường THCS huyện Tuần Giáo,

tỉnh Điện Biên .................................................................................46

Bảng 2.8. Thực trạng thực hiện phương pháp giáo dục năng lực giao tiếp

và hợp tác cho học sinh ở trường THCS huyện Tuần Giáo, tỉnh

Điện Biên.........................................................................................48

Bảng 2.9. Thực trạng lập kế hoạch giáo dục năng lực giao tiếp và hợp tác cho

học sinh các trường THCS huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên..............50

Bảng 2.10. Thực trạng tổ chức giáo dục năng lực giao tiếp và hợp tác cho

học sinh các trường THCS huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên .......54

Bảng 2.11. Thực trạng chỉ đạo công tác giáo dục năng lực giao tiếp và hợp tác

cho học sinh các trường THCS huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên........57

vi

Bảng 2.12. Thực trạng công tác kiểm tra, đánh giá giáo dục năng lực giao

tiếp và hợp tác cho học sinh các trường THCS huyện Tuần

Giáo, tỉnh Điện Biên........................................................................60

Bảng 2.13. Các yếu tố bên trong ảnh hưởng công tác quản lí giáo dục

năng lực giao tiếp và hợp tác cho HS..............................................63

Bảng 2.14. Các yếu tố bên ngoài ảnh hưởng đến quản lý giáo dục năng lực

giao tiếp và hợp tác cho HS.............................................................65

Bảng 3.1. Khảo sát mức độ cần thiết của các biện pháp nh m nâng cao

hoạt động quản lí giáo dục năng lực giao tiếp và hợp tác cho

học sinh các trường THCS hiện nay ...............................................93

Bảng 3.2. Mức độ khả thi của các biện pháp nh m nâng cao hoạt động

quản lí giáo dục năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh các

trường THCS hiện nay ....................................................................95

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Cuộc sống con người ngày càng phát triển, bởi vậy đòi hỏi với m i cá

nhân ngày càng cao hơn. Để tồn tại trong thế giới hiện nay m i người phải hình

thành cho mình những k năng sống cơ bản. Trong đó năng năng lực giao tiếp

và hợp tác là rất quan trọng. Năng lực này sẽ giúp bạn có thể vượt qua mọi khó

khăn, thử thách để vươn đến thành công. Bởi vậy, việc rèn năng lực giao tiếp

và hợp tác cũng quan trọng như tiếp thu kiến thức.

Trong quan điểm chỉ đạo của “Nghị quyết số 29-NQ/TW của Ban Chấp

hành Trung ương (khóa XI) về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo

để đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị

trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế” có đề cập đến đổi

mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo từ quan điểm, tư tưởng chỉ đạo đến

mục tiêu, nội dung, phương pháp, cơ chế, chính sách, điều kiện bảo đảm thực

hiện. Để đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học. Đổi mới phương

pháp, hình thức kiểm tra, đánh giá theo định hướng phát triển năng lực học sinh

thì trước hết cần quan tâm nâng cao hiệu quả công tác tổ chức các hoạt động

giáo dục năng lực giao tiếp và hợp tác cho học cho học sinh, đặc biệt đối với

học sinh trung học cơ sở.

Năng lực giao tiếp và hợp tác chính là thước đo, là động lực để m i

người chúng ta có thể tự hoàn thiện bản thân mình từng ngày. K năng sống có

thể thay đổi nhưng là thay đổi theo chiều hướng tích cực. Khi xã hội ngày càng

phát triển, việc trau dồi và rèn luyện những k năng sống cơ bản nhất sẽ giúp

cho m i người thấy tự tin hòa nhập với cộng đồng hơn. Trong đó rèn luyện sự

thích nghi là một trong những k năng quan trọng, làm đòn bẩy để cho chúng ta

ngày càng phát triển hơn….

Công tác giáo dục của nhà trường phổ thông hình thành, phát triển năng

lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh (HS) là một nhiệm vụ quan trọng. Phát