Quan hệ thương mại của Đàng Trong với người Hoa thế kỷ XVI-XVIII

OUAN HE THl/ClNC MAI CUA DANG TRONG

V6l NGl/dl HOA THE KY XVI-XVIII

NGUYilN TRONG VAN'

MAI PHITONG NGOC"

Nam 1558, hg Nguyen de'n Mp

nghiep tren vung Thuan Hoa, mdt

vung da't "O chau ac dia", tren mdt dien

tieh nhd hdn ra't nhieu so vdi hg Trinh, vdi

nhQng cQ dan cd truyen thd'ng van hoa

mang nhieu diem khac biet so vdi ngQdi

Vidt. The nhUng, chinh trong bdi canh a'y,

hg Nguyin khdng ehi ton tai dUde tren

vung da't mdi, day lui dUde nhQng cugc ta'n

edng cua hg Trinh trong suo't gin nQa the

Id, ma cdn md rdng lanh thd' xudng phia

Nam, phat trien kinh te, xa hdi. Cd dUdc

dien mao dd, chua Nguyen da liia chgn mdt

eon dudng ma chinh eac chua Nguyin eung

ehua ed nhieu kinh nghiem: dat cUdc the

che' eua minh vao sil hung vong cua kinh te

ngoai thudng (1). Trong sd'cae thUdng nhan

de'n budn ban d Dang Trong cae the ki XVI

- XVIII, ngudi Hoa va ngUdi Nhat ddng vai

trd chinh ye'u. Song sU giao thUdng vdi

ngUdi Nhat ehi dien ra manh me cho de'n

gin giQa the ki XVII, khi Nhat Ban thUc

thi ehinh sach ddng cQa da't nUdc, cdn ddi

vdi ngudi Hoa, viee budn ban cua hg khdng

ehi keo dai ma edn de lai da'u a'n dam net

dd'i vdi sU phat trien eua vung da't Dang

Trong sud't cac the ki sau nay.

1. Sach Phu bien tg.p luc cua Le Quy

Ddn ed ghi lai ldi ke ciia rngt Hoa thUdng hg

Tran cho biet: "Pham hoa vat san xua't d

cac phu Thang Hoa, Dien Ban, Quang

Ngai, Qui Nhdn, Binh Khang va dinh Nha

Trang, dudng thuy dudng bg, di thuyen di

ngUa, deu hdi tap d phd' Hgi An, vi the

ngUdi khaeh phQdng Bic deu de'n tu tap d

da'y de mua ve nudc" (2). Dieu dd cho tha'y

luong budn ban ta'p nap giQa Dang Trong

vdi cac thuyen buon ngQdi Hoa ma tam

diem budn ban tai Hgi An. Thd'ng ke sd

thuyen ngudi Hoa tQ cac nudc Ddng Nam A

de'n Nhat vao cae nam tQ 1647 de'n 1720

cho tha'y cd 203 thuyen, chiem khoang 30%,

la thuyen de'n tQ Quang Nam (3). NhU vay,

Dang Trong da trd thanh ndi trung chuyen

trong viee giao thUdng giQa Trung Hoa va

Nhat Ban. Trong cac thap nien 1740 -

1750, so' thuyen Trung Hoa budn ban vdi

Dang Trong da tang len 80 thuyen moi

nam, khdng ke cae tau tQ Macao, Batavia

va Phap. De'n ndi, Sapman phai thd't len

• PGS.TS. Dai hge Vinh

" Dai hoc Vinh