Phương thức ứng xử với chữ Nôm của vua Tự Đức qua "Huấn đich thập điều diễn nghĩa ca"

Hoang Thi TuySt Mai Tap chi KHOA HOC & CONG NGHE 163(03/I)' 15-18

PHU'OfNG THU'C iTNG XU* VCtt CHU" NOM CUA VUA TV DU'C QUA

''HUANBfCH THAP DIEU DIEN NGHIA CA''

Hoang Thj Tuyet Mai*

Trudng Dgi hoc Khoa hoc - DH Thai Nguyen

TOM TA T

Khi ban den chitc n3ng xa h6i ciia chtj NSm, v5n hoc Nom nghia la de cap den mot hudng trong

t6ng the phuong thiic iing xii oila cac chinh th^ thdi trung dgi vdi chQ Nom va van Nom Cdc v3n

ban giao hoa ciia chinh the chiia dung nhihig dieu IS co tinh co che chinh sach, dupc ban hanh

bing Han van sau dupc dien Nom, roi truyen khau (bang each doc thugc long) Viec dien Nom cac

van ban nhu the dua chu Nom tir vi tri thong tyc sang vj tri U cfing cu chuyen tai dgo li. Trong

phgm VI bai viet, chimg toi de cgp d^n v3n bgn diln Nom Hudn dich thdp dieu cug vua Ty Diic co

y nghia nhu la cgch thiic nang cao chiic nSng xS hfii ciia tieng Viet DSy la mfit di san qui gia Ihdi

trung dgi trong viec pho bien chinh hoa, co y nghta nang ego chiic nang va nang luc ciia tieng me

de. Djc biet qua trinh luu hgnh cac van ban giao hoa da thuc day mgnh hon sy ra ddi ciia cac sang

tac v5n chuang Nom dich thyc, gop phan tgo nen n^n v3n hoc Nom giau co, trudng thanh hon

Tir khoa: Chii Nom, Vdn hoc Nom, Phuang thuc irng xi>, Gido hda, Vdn chuong quoc ngir

Dien Nom cac van ban trieu nghi - each

thux "giao hoa " cua chinh the

Thdi trang dgi, moi quan he giiia chu Han v i

chii Nom ludn eo tinh chat hai chieu. Chu

Han thudng dupc coi la phuang tien ghi lai,

thudng thiic, quang ba nhirng gi thupc ve cii

cao qui, chinh thong Nhtrng sang ti e bang

ehu Han dap iing nhung nhu cau thuoc ve

nhiing gia tri thupng dang, dap iing ci c chiie

nang cd tinh quyen uy va hpc thugt. Tuy vgy,

nhihig van ban ciia cac chinh the muon den

den vdi quang dai dan ehiing thudng phii qua

khau dien Ndm, Vipc dien Ndm cae van bin

cd tinh chat nh i nude ciia cac ehinh the dupc

xem la can thiet v i dua c cae chinh the khich

1?. Thdi Tran, lich sir da timg ghi Iai vi?c

giing giii am nghia day tinh bi hai giiia Ty

Hinh khien v i Vien Han lam (sy kien Le

Tdng Giap v i Dinh Cung Vien) Thdi Le￾Tiinh, chua Trinh Doanh cung da sai tham

tyng Nhii Dinh Tin ' dien ca 47 dieu Li tneu

gido hda diiu le tir thgp thdt diiu eua vua Le

Huyen Tdng thinh van van theo the lye bat.

' Tel: 0986 222413, Email: hiyetmaidhl([email protected]

' Trong tap chi Nam Phong, s6 88 ghi la Nhii Dinh

Tgn, cac tai lieu khac deu ghi la NhO Dinh Toan.

Trong bai viet chung toi got ten theo bdn ciia Tap

chi Ngm Phong

2. Dieu If gido hoa trieu Le, Tgp chi Nam Phong

(s6 88),tr 322-329

pho bien khap lang xa. Tham vong ciia eae

dang be tren la pho bien nhiing tap tuc ve gia

dinh v i xa hpi theo tieu ehuan Nho gia den

khap ehon nhan gian

Hudn dich thdp diiu (Thanh dy Huan dich

thap dieu) la mot van bin do vua Minh Mgng

ban bo vao nam 1834, duac Ty Diic dien

Ndm nam 1870, gpi la Hudn dich thdp dieu

dien nghta ca. "Huan djch" l i sy dgy do eiia

tneu dinh vdi ci c ting ldp dan nai thdn eung

xdm vang (ma phan Idn la khdng biet chii

Han), la nhirng hudng dan ve dieu le eupc

song ciia chinh the ban den cho dan, nham giir

"thdi thuan, tyc tot". Ban hinh va giang giii

"thip dieu" Ii viec hpe theo phep xua, Iam

theo Thi, Thu-- mot cich the hien su ton sung

CO nhan, lay qu i khu lam chuan muc cho

nhiing hinh vi iing xit duong thdi

HuSn dich thgp diiu dien nghta ca- iing xir

dinh hu'dng ciia chinh the

U'ng xu dinh hudng la cich thitc dinh hudng

cho c i quoc gia, cdng dong, xa hpi hudng vi o

va tuan theo nhung chii truang, dudng loi ed

tinh dan dit xa hoi, Ty Dire l i mpt vj vua hay

ehii, simg Nho v i uyen bac nhat tneu

Nguyen. Khi eai tn, Tu Diic luon y thiic trich

nhiem eiia mot vi vua vdi dan, vdi nude, luon

mong muon dan duoc hudng ngay Nghieu,

thing Thuan Nha vua dau dau nght den viec

15