Phát triển và hoàn thiện hệ thống bảo hiểm y tế tại việt nam

Trang 1

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

-----------o0o-----------

NGUYỄN THỊ TỨ

PHÁT TRIỂN VÀ HOÀN THIỆN HỆ THỐNG

BẢO HIỂM Y TẾ TẠI VIỆT NAM

Chuyên ngành : KINH TẾ TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG

Mã số : 60.31.12

LUAÄN VAÊN THAÏC SĨ KINH TEÁ

NGƯỜI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC : TS. PHAN THỊ NHI HIẾU

TP.HOÀ CHÍ MINH - NĂM 2007

Trang 2

MỤC LỤC

Trang

TRANG PHỤ BÌA

LỜI CAM ĐOAN

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

DANH MỤC CÁC BẢNG

MỞ ĐẦU ................................................................................................................. 1

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ BẢO HIỂM Y TẾ.................................... 3

1.1KHÁI NIỆM, TÍNH CHẤT VÀ SỰ CẦN THIẾT CỦA BẢO HIỂM Y TẾ

1.1.1 Khái niệm............................................................................................. 3

1.1.2 Tính chất .............................................................................................. 4

1.1.3 Sự cần thiết........................................................................................... 4

1.2 VAI TRÒ CỦA BẢO HIỂM Y TẾ................................................................. 6

1.2.1 Phục vụ xã hội...................................................................................... 6

1.2.1 Phục vụ xã hội...................................................................................... 7

1.2.3 Góp phần thực hiện chính sách an sinh ............................................... 7

1.2.4 Góp phần thực hiện chủ trương xã hội hóa lĩnh vực y tế..................... 8

1.2.5 Điều tiết thu nhập................................................................................. 8

1.2.6 BHYT là một trong những nguồn cung cấp tài chính ổn định cho các

cơ sở y tế .................................................................................................................. 9

1.3 CÁC LOẠI HÌNH BẢO HIỂM Y TẾ............................................................ 9

1.3.1 BHYT bắt buộc .................................................................................... 9

1.3.2 BHYT tự nguyện................................................................................ 11

1.4 BẢO HIỂM Y TẾ MỘT SỐ NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI............................. 12

1.4.1 Bảo hiểm y tế tại Anh ........................................................................ 12

1.4.2 Bảo hiểm y tế tại Mỹ.......................................................................... 13

1.4.3 Bảo hiểm y tế tại Thái Lan................................................................. 13

Trang 3

1.4.4 Bảo hiểm y tế tại Canada ................................................................... 14

1.4.5 Bảo hiểm y tế tại Inđônêxia ............................................................... 16

1.4.6 Bảo hiểm y tại Cộng hòa Liên bang Đức........................................... 18

Nhận xét và rút ra bài học kinh nghiệm cho Việt Nam......................... 20

CHƯƠNG 2: TÌNH HÌNH THỰC HIỆN CHẾ ĐỘ BHYT TẠI VIỆT NAM22

2.1 SƠ LƯỢC VỀ BHYT TẠI VIỆT NAM ....................................................... 22

2.2 TÌNH HÌNH TRIỂN KHAI BHYT TẠI VIỆT NAM THỜI GIAN QUA 23

2.2.1 Các giai đoạn phát triển của BHYT ở Việt Nam ............................... 23

2.2.2 Cơ cấu chi phí các dịch vụ y tế trong khám chữa bệnh .................... 28

2.2.3 Phương thức quản lý và sử dụng thuốc cho bệnh nhân BHYT ......... 32

2.2.4 Các phương thức thanh toán khám chữa bệnh BHYT....................... 33

2.2.5 Công tác giám định BHYT ................................................................ 37

2.2.6 Quy trình khám chữa bệnh................................................................. 39

2.2.7 Tình hình thực hiện BHYT tự nguyện............................................... 41

2.2.8 BHYT tại các đơn vị bên ngoài ......................................................... 44

2.2.9 Mối quan hệ giữa người mua, người bán và cơ sở khám chữa bệnh. 48

2.2.10 Ảnh hưởng tình hình tài chính của các chủ thể tham gia BHYT..... 52

2.3 THÀNH TỰU VÀ KHÓ KHĂN ................................................................... 57

2.3.1 Thành tựu ........................................................................................... 57

2.3.2 Khó khăn............................................................................................ 59

2.4 NGUYÊN NHÂN VÀ TỒN TẠI................................................................... 60

2..4.1 Tồn tại ............................................................................................... 60

2.4.2 Nguyên nhân ...................................................................................... 62

CHƯƠNG 3: PHƯƠNG HƯỚNG PHÁT TRIỂN VÀ HOÀN THIỆN BẢO

HIỂM Y TẾ Ở VIỆT NAM................................................................................. 64

3.1 MỤC TIÊU ..................................................................................................... 64

3.2 GIẢI PHÁP..................................................................................................... 67

3.2.1 Giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa ba nhân tố chủ chốt................. 67

3.2.2 Mở rộng phương thức thanh toán chi phí khám chữa bệnh, phương

thức tham gia.......................................................................................................... 73

Trang 4

3.2.3 Điều chỉnh mức phí Bảo hiểm y tế cho phù hợp ............................... 74

3.2.4 Quyền lợi của người tham gia Bảo hiểm y tế phải bình đẳng ........... 74

3.2.5 Đổi mới cơ chế tài chính bệnh viện ................................................... 75

3.2.6 Nâng cao năng lực của hệ thống Bảo hiểm xã hội nhằm đáp ứng yêu

cầu quản lý thực hiện ............................................................................................. 76

3.2.7 Các cơ sở khám chữa bệnh không đặt trọng tâm là lợi nhuận........... 77

3.2.8 Sớm xây dựng Luật Bảo hiểm y tế .................................................... 78

3.2.9 Đổi mới công tác giám định chi......................................................... 80

3.2.10 Quản lý giá thuốc ............................................................................. 80

3.2.11 Thực hiện BHYT bắt buộc với học sinh, sinh viên ......................... 81

KẾT LUẬN........................................................................................................... 83

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

Trang 5

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1 : Mức đóng BHYT tự nguyện

Bảng 2.2 : Công tác Giám định viên

Bảng 2.3 : Số liệu thực hiện BHYT tự nguyện của nhân dân tại một số tỉnh,

thành phố năm 2006.

Bảng 2.4 : Đối tượng học sinh sinh viên tham gia BHYT tự nguyện năm học

2005-2006 tại thành phố Hồ Chí Minh.

Bảng 2.5 : Tình hình thu chi qua các năm

Bảng 2.6 : Bảo hiểm sức khỏe tại công ty cổ phẩn Bảo Minh

Bảng 2.7 : Tình hình khai thác (thu) và bồi thường (chi) tại công ty cổ phần

Bảo Minh năm 2006.

Bảng 2.8 : Tổng hợp mức lương đóng BHYT từ năm 2004 đến năm 2006

Bảng 2.9 : Tỷ trọng các nguồn kinh phí trong tổng chi của bệnh viện

Bảng 2.10 : Tình hình thu chi quỹ KCB từ năm 1998 đến năm 2003

Bảng 2.11 : Quỹ KCB và số chi thực tế của Quỹ tại Bảo hiểm xã hội thành phố

Hồ Chí Minh.

Bảng 2.12 : Mức chi khám chữa bệnh BHYT bình quân hàng năm từ năm 2001

đến năm 2004

Bảng 2.13 : Tình hình sử dụng quỹ KCB người nghèo năm 2003

Trang 6

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BHYT : Bảo hiểm y tế

BH : Bảo hiểm

DNĐTNN : Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài

DNNN : Doanh nghiệp nhà nước

DNNQD : Doanh nghiệp ngoài quốc doanh

ĐH-CĐ : Đại học, cao đẳng

HCSN-ĐĐT : Hành chính sự nghiệp – Đảng đoàn thể

HSSV : Học sinh sinh viên

KCB : Khám chữa bệnh.

LBQ : Lương bình quân

Trang 7

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài:

Sức khỏe là vốn quý của con người, là nguồn nhân lực và tài sản đặc biệt

của quốc gia. Chăm sóc sức khỏe cho cộng đồng để tạo nhiều năng lượng phục vụ

cuộc sống, công việc tốt hơn đang là vấn đề bức thiết của mọi xã hội. Từ xã hội

phong kiến đến xã hội hiện đại, từ quốc gia nghèo khó đến các nước hùng mạnh.

Đất nước Việt Nam ta cũng không ngoại lệ, chính sách Bảo hiểm y tế (BHYT) đã

khẳng định được đường lối đúng đắn của Đảng và Nhà nước trong chăm sóc sức

khỏe nhân dân. Là một trong những chính sách trong chiến lược phát triển chung

về kinh tế, xã hội, chính trị, giáo dục, y học, các lĩnh vực khác của quốc gia.

Bước đầu chính sách BHYT đã mang lại những thành tựu đáng khích lệ,

đặc biệt đã làm được bản chất cơ bản là chăm sóc sức khỏe người dân trên nguyên

tắc san sẻ, lá lành đùm lá rách, mang lại quyền lợi cho những người tham gia. Tuy

nhiên, song song những thành tựu đó thì những khiếm khuyết cũng dần bộc

lộ, không phải ít mà ngày càng nhiều hơn, sự không tin tưởng của người dân vào

chính sách BHYT, cơ quan bán BHYT (cơ quan Bảo hiểm xã hội) cũng chưa có

giải pháp khả thi nào thúc đẩy BHYT và còn ở phía các Cơ sở khám chữa bệnh

(KCB) cũng chưa là người trung gian hoàn hảo trong cung cấp dịch vụ khám chữa

bệnh đến người mua.

Hướng đến BHYT toàn dân là mục tiêu lớn nhất của chính sách BHYT. Vì

vậy, việc nghiên cứu “ PHÁT TRIỂN VÀ HOÀN THIỆN HỆ THỐNG BẢO

HIỂM Y TẾ TẠI VIỆT NAM” là yêu cầu cần thực hiện tức thời để ngày càng

hoàn thiện chính sách BHYT

2. Mục đích nghiên cứu:

Đề tài nghiên cứu với mục đích làm rõ sự cần thiết, bản chất, vai trò của

BHYT, tìm hiểu kinh nghiệm của các nước trên thế giới từ đó xây dựng tốt hơn

chính sách BHYT tại Việt Nam, đánh giá thực trạng thực hiện BHYT tại Việt Nam

thời gian qua và cuối cùng là rút ra những giải pháp nhằm hoàn thiện chính sách

BHYT.

Trang 8

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:

Đề tài nghiên cứu chọn các đối tượng tham gia vào hoạt động BHYT tại Việt

Nam như: Cơ quan Bảo hiểm xã hội, cơ sở khám chữa bệnh BHYT và những

người tham gia hoặc chưa tham gia BHYT.

4. Phương pháp nghiên cứu:

Các phương pháp nghiên cứu trong đề tài bao gồm:

- Phương pháp duy vật biện chứng và hệ thống hóa lý luận;

Các phương pháp kinh tế học trong phân tích và tổng hợp dữ liệu, chọn mẫu

khảo sát thống kê làm cơ sở đưa ra kết luận.

-

5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài:

- Đề tài làm rõ bản chất của BHYT so với các loại hình bảo hiểm khác

Tìm hiểu kinh nghiệm của các quốc gia trên thế giới để rút ra bài học kinh

nghiệm cho Việt Nam.

-

- Từ việc phân tích thực trạng thực hiện BHYT hiện nay và dựa vào đó nêu

ra những thành tựu và hạn chế, tồn tại và nguyên nhân qua thời gian thực

hiện BHYT thí điểm và chính thức

Đề xuất những giải pháp khả thi nhằm xây dựng và hoàn thiện chính sách

BHYT tại Việt Nam.

-

6. Kết cấu của đề tài:

Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, đề tài

có 3 chương:

Chương 1: Cơ sở lý luận về BHYT

Chương 2: Tình hình thực hiện BHYT tại Việt Nam

Chương 3: Phương hướng phát triển và hoàn thiện BHYT ở Việt Nam.

Trang 9

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ BẢO HIỂM Y TẾ

1. Khaùi nieäm, tính chaát, söï caàn thieát cuûa BHYT:

1.1.1 Khaùi nieäm:

Baûo hieåm vaø BHYT ñaõ hình thaønh töø raát sôùm trong lòch söû phaùt trieån cuûa

xaõ hoäi loaøi ngöôøi vaø ñaõ ñöôïc nhieàu nhaø khoa hoïc nghieân cöùu saâu saéc döôùi nhieàu

goùc ñoä vaø khía caïnh khaùc nhau. Tuy nhieân cho ñeán nay, chöa coù moät ñònh nghóa

thoáng nhaát veà BHYT. Bôûi leõ, BHYT laø ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa nhieàu moân

khoa hoïc khaùc nhau nhö kinh teá, xaõ hoäi, phaùp lyù, …Do ñoù, hieän nay coøn toàn taïi

nhieàu quan nieäm khaùc nhau veà BHYT, tuøy thuoäc vaøo goùc ñoä nghieân cöùu cuûa

caùc nhaø khoa hoïc.

Theo töø ñieån Baùch khoa Vieät Nam 1 xuaát baûn naêm 1995: “BHYT: loaïi

baûo hieåm do Nhaø nöôùc toå chöùc, quaûn lyù nhaèm huy ñoäng söï ñoùng goùp cuûa caù

nhaân, taäp theå vaø coäng ñoàng xaõ hoäi ñeå chaêm lo söùc khoûe, khaùm beänh vaø chöõa

beänh cho nhaân daân”

Caùc nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån: BHYT tröôùc heát laø moät toå chöùc coäng

ñoàng ñoaøn keát, töông trôï laãn nhau, noù coù nhieäm vuï giöõ gìn söùc khoûe, khoâi phuïc

laïi söùc khoûe hoaëc caûi thieän tình traïng söùc khoûe cuûa ngöôøi tham gia BHYT”

Neáu nhìn nhaän döôùi giaùc ñoä kinh teá thì BHYT tröôùc heát laø ñöôïc hieåu laø

söï hôïp nhaát kinh teá cuûa soá löôïng lôùn nhöõng ngöôøi tröôùc cuøng moät loaïi hieåm

nguy do beänh taät gaây neân maø trong töøng tröôøng hôïp caù bieät khoâng theå tính toaùn

tröôùc vaø lo lieäu ñöôïc.

Baûo hieåm y teá toaøn daân ñöôïc hieåu laø toaøn boä moïi ngöôøi daân cuûa moät

quoác gia ñeàu ñöôïc tham gia vaøo heä thoáng Baûo hieåm xaõ hoäi veà y teá cuûa moät

quoác gia ñoù hoaëc laø maïng löôùi BHYT quoác gia bao truøm toaøn boä daân cö cuûa

quoác gia.