Phát triển kinh tế nông thôn Ba Lan trong những thập niên đầu thế kỷ XXI và bài học kinh nghiệm cho Việt Nam

VIỆN HÀN LÂM

KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM

HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

BÙI VIỆT HƯNG

PHÁT TRIỂN KINH TẾ NÔNG THÔN BA LAN TRONG NHỮNG

THẬP NIÊN ĐẦU THẾ KỶ XXI VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM CHO

VIỆT NAM

LUẬN ÁN TIẾN SỸ KINH TẾ

Ngành: Kinh tế quốc tế

Mã số: 9. 31. 01. 06

Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS. TS. Nguyễn An Hà

2. PGS.TS. Đặng Minh Đức

HÀ NỘI - 2020

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả

nghiên cứu được trình bày trong luận án là trung thực, khách quan và chưa từng để

bảo vệ ở bất kỳ học vị nào.

Tôi xin cam đoan rằng các thông tin trích dẫn trong luận án này đều được chỉ

rõ nguồn gốc.

Hà Nội, ngày tháng 8 năm 2020

Tác giả luận án

Bùi Việt Hưng

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành luận án này, tác giả đã nhận được sự quan tâm, giúp đỡ tạo

điều kiện của Học viện Khoa học xã hội, Khoa Kinh tế quốc tế và các Thầy, Cô giáo

đã nhiệt tình chỉ dạy, hướng dẫn

Đặc biệt, tác giả xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc nhất đến người

hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn An Hà và PGS.TS. Đặng Minh Đức, Viện

nghiên cứu Châu Âu, các anh, chị, em đồng nghiệp đã tận tình giúp đỡ, tạo điều kiện

để tôi hoàn thành luận án

Luận án là công trình nghiên cứu độc lập của tác giả nên không thể tránh được

những thiếu sót, rất mong nhận được nhiều ý kiến đóng góp của các nhà khoa học,

của các thầy giáo, cô giáo và các bạn đồng nghiệp để luận án được tốt hơn.

Trân trọng cảm ơn!

Tác giả

Bùi Việt Hưng

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ....................................................................................i

DANH MỤC CÁC BẢNG ...................................................................................................ii

DANH MỤC CÁC HÌNH.....................................................................................................iii

MỞ ĐẦU.................................................................................................................................1

CHƯƠNG 1:TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU ................................................8

1.1. Những công trình nghiên cứu đã công bố liên quan đến luận án .....................................8

1.1.1.Nghiên cứu lý luận về khu vực nông thôn và thành thị.............................................. 8

1.1.2.Nghiên cứu lý luận về kinh tế nông thôn.................................................................. 10

1.1.3.Những nghiên cứu về phương thức phát triển kinh tế nông thôn............................. 12

1.1.4. Nghiên cứu các trường hợp cụ thể về phát triển kinh tế nông thôn Ba Lan............ 13

1.1.5. Nghiên cứu về phát triển nông nghiệp và kinh tế nông thôn của Việt Nam ........... 16

1.2.Một số kết luận được rút ra liên quan đến luận án và khoảng trống cần phải tiếp tục

nghiên cứu trong luận án........................................................................................................19

1.2.1.Các vấn đề đã thống nhất: ........................................................................................ 19

1.2.2. Những vấn đề liên quan đến đề tài luận án mà các công trình trên còn bỏ ngỏ cần

tiếp tục nghiên cứu: ........................................................................................................... 21

1.3 Câu hỏi nghiên cứu và khung phân tích phát triển kinh tế nông thôn .............................22

1.3.1.Các câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................ 22

1.3.2.Khung phân tích của luận án .................................................................................... 23

CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ NÔNG THÔN ............25

2.1. Các lý thuyết về phát triển kinh tế nông thôn .................................................................25

2.1.1 Lý thuyết hai khu vực ( lý thuyết nhị nguyên)......................................................... 25

2.1.2. Thuyết tăng trưởng nội sinh (hay thuyết tăng trưởng mới)..................................... 26

2.1.3. Lý thuyết sinh kế bền vững ..................................................................................... 27

2.1.4. Lý thuyết về mô hình nông thôn mới ...................................................................... 28

2.2. Phát triển kinh tế nông thôn............................................................................................32

2.2.1. Các khái niệm về khu vực nông thôn, kinh tế nông thôn và phát triển kinh tế nông

thôn.................................................................................................................................... 32

2.2.2. Đặc điểm phát triển kinh tế nông thôn .................................................................... 37

2.2.3. Nội dung phát triển kinh tế nông thôn..................................................................... 40

2.3. Các nhân tố tác động đến phát triển kinh tế nông thôn...................................................48

2.3.1. Nhân tố tác động bên ngoài..................................................................................... 48

2.3.2. Các nhân tố ảnh hưởng bên trong quốc gia ............................................................. 54

2.4. Tiêu chí đánh giá phát triển kinh tế nông thôn ...............................................................56

2.4.1. Nhóm tiêu chí đánh giá sản xuất nông nghiệp trong khu vực nông thôn................ 57

2.4. 2. Nhóm tiêu chí đánh giá các hoạt động phi nông nghiệp ........................................ 58

CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN KINH TẾ NÔNG THÔN BA LAN

NHỮNG THẬP NIÊN ĐẦU THẾ KỶ XXI.......................................................................60

3.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội khu vực nông thôn Ba Lan.......................................60

3.1.1. Điều kiện tự nhiên ................................................................................................... 60

3.1.2. Điều kiện kinh tế- xã hội . ...................................................................................... 61

3.2. Phát triển kinh tế nông thôn Ba Lan trong những thập niên đầu thế kỷ XXI.................67

3.2.1 Một số nét chính về kinh tế nông thôn Ba Lan......................................................... 67

3.2.2. Các biện pháp phát triển kinh tế khu vực nông thôn Ba Lan .................................. 75

3.3. Đánh giá thành công và hạn chế về phát triển kinh tế nông thôn Ba Lan ......................98

3.3.1. Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển kinh tế nông thôn Ba Lan ............ 98

3.3.2. Một số kết quả đạt được trong phát triển kinh tế nông thôn.................................. 101

3.3.3. Những hạn chế và nguyên nhân ............................................................................ 107

3.3.4. Một số đánh giá về những sáng kiến, giải pháp mà Ba Lan đã thực hiện trong phát

triển kinh tế nông thôn..................................................................................................... 108

CHƯƠNG 4: BÀI HỌC KINH NGHIỆM VÀ HÀM Ý CHÍNH SÁCH CHO VIỆT

NAM....................................................................................................................................114

4.1. Tương đồng và khác biệt trong phát triển kinh tế nông thôn giữa Ba Lan và Việt Nam

.............................................................................................................................................114

4.1.1.Một số điểm tương đồng giữa hai nước ................................................................. 114

4.1.2. Một số điểm khác biệt ........................................................................................... 126

4.2. Bài học kinh nghiệm trong phát triển kinh tế nông thôn ..............................................131

4.2.1.Một số bài học thành công của Ba Lan mà Việt Nam có thể học hỏi .................... 131

4.2.2. Một số bài học chưa thành công, cần tránh ........................................................... 138

4.3. Hàm ý chính sách trong triển khai phát triển kinh tế nông thôn ở Việt Nam...............139

4.3.1 Hoàn thiện khung khổ chính sách phát triển kinh tế nông thôn ............................. 139

4.3.2 Hội nhập khu vực và quốc tê đối với phát triển kinh tế nông thôn. ....................... 142

KẾT LUẬN.........................................................................................................................148

DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN

LUẬN ÁN ...........................................................................................................................151

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO..........................................................................152

PHỤ LỤC............................................................................................................................163

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

ASIF Agricultural Social Insurance Fund Quỹ bảo hiểm xã hội nông nghiệp

CAP Common Agriculture Policy Chính sách nông nghiệp chung

EAFRD European Agricultural Fund for

Rural Development

Quỹ nông nghiệp châu Âu đối với

phát triển nông thôn

EAGF European Agricultural Guarantee

Fund

Quỹ bảo đảm nông nghiệp châu

Âu

EC European Commision Uỷ ban Châu Âu

EU Eurpean Union Liên minh châu Âu

EFTA European Free Trade Association Khu vực mậu dịch tự do Châu Âu

FAO Food and Agriculture Organization Tổ chức nông lương Liên hiệp

quốc

FTA Free Trade Agreement Hiệp định Thương mại tư do

GDP Gross Domestic Product Tổng sản phẩm quốc nội

NDS National Development Stratergy Chiến lược phát triển quốc gia

NGO Non-Governmental Organization– Tổ chức phi chính phủ

MARD Ministry of Agriculture and Rural

Development

Bộ nông nghiệp và Phát triển nông

thôn

LED Local Economic Development Phát triển kinh tế địa phương

PR Predominantly rural Khu vực trung gian nông thôn

RDP Regional Development Programme Chương trình phát triển khu vực

OECD Organization for Economic

Cooperation and Development

Tổ chức Hợp tác và Phát triển

Kinh tế

SME Small and medium-sized enterprise Doanh nghiệp vừa và nhỏ

SPS Sanitary and Phytosanitary Các biện pháp vệ sinh và kiểm

dịch động vật của WTO

WTO World Trade Organization Tổ chức Thương mại Thế giới

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1 Dân số Ba Lan theo khu vực giai đoạn 2010- 2018 61

Bảng 3.2 Thị trường lao động Ba Lan qua các năm 64

Bảng 3.3 Tỷ lệ việc làm phân theo trình độ học vấn 65

Bảng 3 4 Khu vực nông thôn Ba Lan năm 2018 72

Bảng 3.5 giá trị sản lượng nông nghiệp Ba Lan 76

Bảng 3.6 Số lao động tự chủ kinh doanh giai đoạn 2012- 2016 87

Bảng 3.7 Phân tích SWOT kinh tế nông thôn Ba Lan 98

Bảng 4.1 Số lượng các thôn xã Việt Nam 118

Bảng 4.2 Tăng trưởng ngành nông nghiệp Việt Nam 2005- 2016 119

Bảng 4.3 Một số hàng nông sản xuất khẩu Việt Nam năm 2016 120

Bảng 4.4 Số người lao động có khả năng lao động trong khu vực nông

thôn phân theo trình độ

125

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình2.1 Mô hình lý thuyết phát triển nông thôn mới – The New Rural

Paradigm

27

Hình 2.2. Khung phân tích phát triển kinh tế nông thôn 57

Hình 3.1 Quy mô các trang trại sản xuất nông nghiệp Ba Lan 79

Hình 3.2 Số lượng giấy phép cấp cho người nước ngoài mua bất động

sản ở Ba Lan

81

Hình 3.3 Tỷ trọng xuất nhập khẩu hàng nông sản Ba Lan 82

Hình 3.4 Kim ngạch xuất khẩu các sản phẩm nông sản Ba Lan giai

đoạn 2004-2017

82

Hình 3.5 Ngân sách thực hiện các chương trình phát triển nông thôn từ

EU chuyển cho Ba Lan giai đoạn 2004-2015

85

Hình 3.6 Thực trạng khu vực nông thôn Ba Lan đối với việc phát triển

mô hình tự kinh doanh ( Self employment)

86

Hình 3.7 Cơ cấu các trang trại sản xuất phi nông nghiệp Ba Lan năm

2014

89

Hình 3.8 Chỉ số đổi mới Ba Lan giai đoạn 2011- 2018 94

Hình 4.1 Năng suất lao động nông nghiệp của Việt Nam so với một số

các quốc gia

120

1

MỞ ĐẦU

1.Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu:

Phát triển kinh tế nông thôn với mục tiêu cải thiện cuộc sống người dân khu

vực nông thôn thông qua việc triển khai các chính sách, hoạt động nhằm đa dạng

hóa kinh tế nông thôn, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn, khuyến

khích sự tham gia của người dân, doanh nghiệp vào các hoạt động sản xuất phi

nông nghiệp, gắn kết sản xuất với các vấn đề về an ninh lương thực, nâng cao chất

lượng nguồn lực lao động nông thôn... luôn là những ưu tiên hàng đầu trong chính

sách phát triển kinh tế - xã hội ở hầu hết các quốc gia trên thế giới.

Sau khi trở thành thành viên của EU vào ngày 1/5/2004, Chính phủ Ba Lan

đã thực hiện cải cách một cách sâu rộng và toàn diện, đáp ứng nghiêm ngặt các tiêu

chuẩn gia nhập của EU trên tất cả các góc độ: Từ việc cải cách luật pháp, chính trị

đến hoàn thiện khung thể chế kinh tế thị trường với mục tiêu tăng trưởng nhanh và

bền vững, thu hẹp khoảng cách thu nhập đầu người với mức bình quân chung của

EU, thúc đẩy cải cách các vấn đề xã hội...tiến hội nhập toàn diện vào khu vực Liên

minh Châu Âu. Trong bối cảnh như vậy, nông thôn Ba Lan cũng đã từng bước đáp

ứng các tiêu chuẩn chung của EU theo hướng cạnh tranh, hiện đại và phát triển bền

vững. Những kết quả đạt được trong việc triển khai chính sách phát triển kinh tế

nông thôn của Ba Lan trong thời gian qua đã tạo ra những chuyển đổi kinh tế, xã

hội khu vực nông thôn hết sức ấn tượng: Quy mô trang trại nông nghiệp được điều

chỉnh theo hướng tích tụ; cơ sở hạ tầng nông thôn cải thiện rõ rệt, thu nhập của

người nông dân đã tăng nhanh và tiệm cận với thu nhập người dân đô thị; tỷ lệ lao

động qua đào tạo đại học khu vực nông thôn được cải thiện, thất nghiệp khu vực

nông thôn giảm đáng kể. Các vấn đề xã hội như hệ thống an sinh, chăm sóc sức

khỏe, bảo vệ môi trường khu vực nông thôn…đã hướng tới phát triển bền vững.

Việt Nam, qua 30 năm đổi mới, khu vực kinh tế nông thôn đã có những

chuyển biến rõ rệt, đời sống vật chất và tinh thần của người dân ngày càng được cải

thiện, kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội được tăng cường; công tác xóa đói giảm

nghèo đạt kết quả to lớn. Hoạt động sản xuất nông nghiệp đạt mức tăng trưởng

nhanh và ổn định trong một thời gian dài, đưa Việt Nam đã trở thành một nước xuất

2

khẩu nông sản hàng đầu thế giới. Chính sách phát triển nông thôn tiếp cận theo

hướng xây dựng “nông thôn mới” được bắt đầu từ năm 2008 thông qua Nghị quyết

số 26-NQ/TW ngày 05/8/2008 về nông nghiệp, nông dân, nông thôn của Ban Chấp

hành Trung ương Khóa X, đã tạo ra những tác động tích cực cải thiện cuộc sống

người dân khu vực nông thôn...

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đáng ghi nhận, phát triển kinh tế nông

thôn ở Việt Nam đang phải đối mặt với những thách thức và hạn chế, nhiều chỉ số

tăng trưởng đang giảm, các nguồn lực cho việc mở rộng sản xuất như đất canh tác

và nguồn tài nguyên khác đã được sử dụng đến mức tới hạn. Bên cạnh đó, dân số

sống bằng nghề nông hiện vẫn còn chiếm tỷ trọng quá cao song lại đóng góp chưa

đầy 20% GDP, khoảng cách chênh lệch thu nhập giữa nông dân và thị dân ngày

càng cao, diện tích đất nông nghiệp giảm do quá trình công nghiệp hoá, đô thị hoá;

dịch vụ nông thôn kém phát triển; khu vực nông thôn phát triển thiếu quy hoạch…

nông nghiệp, nông dân còn dễ bị tổn thương do tác động của hội nhập quốc tế, của

các tình huống bất thường về tự nhiên và biến đổi khí hậu.

Trong quá trình phát triển, Việt Nam cần học hỏi những nước có nền sản xuất

nông nghiệp tương đồng và những chính sách phát triển kinh tế nông thôn đã thành

công để học hỏi và rút ra bài học kinh nghiệm. Chính vì vậy, việc thực hiện luận án

“Phát triển kinh tế nông thôn ở Ba Lan trong những thập niên đầu thế kỷ XXI và bài

học kinh nghiệm cho Việt Nam” với việc nghiên cứu và làm rõ khung lý thuyết phát

triển kinh tế nông thôn, phân tích và đánh giá những thành công và hạn chế trong

phát triển kinh tế nông thôn Ba Lan, trong bối cảnh nước này đang thực hiện quá

trình hội nhập sâu rộng vào Liên minh châu Âu… sẽ là những bài học kinh nghiệm

hết sức quý báu cho Việt Nam trong việc hoạch định chiến lược và triển khai

chương trình phát triển kinh tế nông thôn một cách có hiệu quả trong thời gian tới.

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án

2.1.Mục đích nghiên cứu:

Luận án đi sâu vào luận giải và làm rõ các vấn đề về lý luận và thực tiễn

phát triển kinh tế nông thôn, phân tích và đánh giá thực trạng phát triển kinh tế nông

thôn ở Ba Lan trong những thập niên đầu thế kỷ XXI, đánh giá những nét tương

3

đồng, sự khác biệt và điều kiện có thể áp dụng vào Việt Nam. Trên cơ sở đó rút ra

một số bài học kinh nghiệm và gợi ý chính sách cho Việt nam trong thời gian tới.

2.2.Nhiệm vụ nghiên cứu

Luận án tập trung thực hiện những nhiệm vụ sau:

Thứ nhất, tổng quan các công trình nghiên cứu về phát triển kinh tế nông thôn đã

công bố có nội dung liên quan trực tiếp đến luận án, chỉ ra những vấn đề lý luận và

thực tiễn mà luận án cần phải tiếp tục nghiên cứu và làm rõ.

Thứ hai, nghiên cứu, đánh giá và phân tích các chính sách phát triển kinh tế nông

thôn ở Ba Lan, thực trạng triển khai các chương trình phát triển kinh tế nông thôn

Ba Lan trong những thập niên đầu thế kỷ XXI.

Thứ ba, trên cơ sở đánh giá những thành công, những điểm còn tồn tại, và thách

thức đặt ra trong phát triển kinh tế nông thôn mà Ba Lan phải tiếp tục giải quyết,

đánh giá những điểm tương đồng và khả năng áp dụng các bài học kinh nghiệm đối

với Việt Nam, luận án đề xuất gợi mở một số giải pháp khuyến nghị chính sách phát

triển kinh tế nông thôn bền vững ở Việt nam trong thời gian tới.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu:

Luận án tập trung vào đối tượng phát triển kinh tế nông thôn ở Ba Lan nhìn

từ các góc độ hoạt động sản xuất nông nghiệp và phi nông nghiệp trong khu vực

nông thôn, vai trò của chính phủ Ba Lan trong việc ban hành, thực hiện các chính

sách, chương trình phát triển kinh tế nông thôn.

Phạm vi nghiên cứu:

Phạm vi nội dung: Luận án nghiên cứu các vấn đề phát triển kinh tế nông

thôn trên cả phương diện lý luận và thực tiễn, trong đó tập trung vào các nội dung

chủ yếu như: Các hoạt động sản xuất nông nghiệp (theo nghĩa hẹp không bao gồm

lâm nghiệp và thủy sản) và các hoạt động phi nông nghiệp tại khu vực nông thôn Ba

Lan.

Phạm vi về không gian: Luận án tập trung sâu vào phân tích, đánh giá tình

hình phát triển kinh tế nông thôn ở Ba Lan.

4

Phạm vi về thời gian: Những thập niên đầu thế kỷ XXI, trong đó tập trung

phân tích sâu từ thời điểm năm 2004 trở lại đây (Sau khi Ba Lan trở thành thành

viên chính chức của Liên minh châu Âu)

4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu

4.1. Phương pháp luận và cách tiếp cận vấn đề

4.1.1. Phương pháp luận:

Dựa trên cơ sở lý luận và phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện

chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử trong học thuyết Mác- Lênin để xem xét quá

trình phát triển kinh tế nông thôn ở Ba Lan sau khi Ba Lan trở thành thành viên

chính thức của Liên minh châu Âu.

4.1.2. Phương pháp tiếp cận

Tiếp cận lịch sử. Quan điểm lịch sử cụ thể được quán triệt trong quá trình

nghiên cứu, đặc biệt việc xem xét bối cảnh hình thành chính sách phát triển nông

thôn của EU, chính sách phát triển nông thôn Ba Lan và mục tiêu chính sách này

đến chương trình phát triển kinh tế nông thôn Ba Lan.

Tiếp cận hệ thống : Việc phân tích và đánh giá các vấn đề ở đây được đặt trong

một phức hợp những yếu tố có liên quan với nhau một cách nhân quả, tạo ra một

chỉnh thể thống nhất, từ khuôn khổ qui định, quá trình vận động của chính sách phát

triển nông thôn đến việc triển khai chương trình phát triển kinh tế nông thôn Ba

Lan.

Tiếp cận liên ngành: Phát triển nông thôn cần được xem xét và phân tích theo

hướng tiếp cận liên ngành bao gồm: Kinh tế, xã hội và môi trường, nghiên cứu dưới

nhiều khía cạnh khác nhau và có sự phối hợp của nhiều ngành khoa học xã hội nhân

văn như khoa học lịch sử, chính trị học, kinh tế phát triển, kinh tế nông nghiệp v.v..

Tiếp cận kinh tế quốc tế: cho phép đề tài tiếp cận hoạt động về kinh tế nông

thôn trong sự phụ thuộc về các chính sách phát triển khu vực, cũng như xác định sự

đóng góp của lĩnh vực này đối với Ba Lan. Khoa học kinh tế quốc tế cũng cho phép

đề tài xác định, định tính và định lượng, phân tích các số liệu liên quan về phát triển

kinh tế nông thôn trong bối cảnh Ba Lan đã và đang phát huy những lợi thế so sánh,

tận dụng những nguồn lực hỗ trợ từ khu vực để phát triển kinh tế nông thôn.

5

4.2. Các phương pháp nghiên cứu cụ thể

Luận án sử dụng tổng hợp nhiều phương pháp, trong đó các phương pháp được

sử dụng chủ yếu như sau:

4.2.1.Phương pháp thu thập số liệu:

Luận án tiếp cận từ các tài liệu thứ cấp từ các tổ chức quốc tế như: Ủy ban

châu Âu, Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn Ba Lan, các công trình nghiên

cứu của các chuyên gia châu Âu và chuyên gia các nước khác, các thông tin trên

sách báo điện tử, các số liệu của các cơ quan hữu quan của một số nước châu Âu và

Việt Nam trên tất cả các khía cạnh liên quan đến phát triển kinh tế nông thôn.

4.2.2. Phương pháp xử lý số liệu

Các tài liệu được tập hợp, dịch (nếu là tài liệu tiếng nước ngoài), sắp xếp, phân

loại theo từng chủ đề nội dung trong khung phân tích. Các số liệu cần xử lý thống

kê được nhập số liệu và xử lý số liệu qua phần mềm Excel để hình thành các bảng

biểu, biểu đồ, đồ thị.

Phương pháp thông kê, phân tích và dự báo: Phân tích các số liệu thống kê về

tình hình phát triển kinh tế xã hội Ba Lan, tính toán tốc độ tăng trưởng kinh tế, tính

tỷ trọng kinh tế khu vực nông thôn trong nền kinh tế quốc dân ở các giai đoạn khác

nhau.

Phương pháp so sánh: được sử dụng để đánh giá mức độ khác nhau giữa các

thời kỳ như tăng giảm trong sản xuất nông nghiệp, lao động nông thôn…

Phương pháp phân tích SWOT: Phương pháp SWOT (còn gọi là ma trận

SWOT) là phương pháp phân tích các điểm mạnh (Strengths), Điểm yếu

(Weaknesses), Cơ hội (Opportunities) và Thách thức(Threats). Phương pháp này sử

dụng, để cho thấy thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng một cách rõ ràng nhất, từ đó

nhìn nhận rõ hơn những giải pháp của Chính phủ Ba Lan trong việc phát huy thế

mạnh, tận dụng cơ hội cũng như khắc phụ điểm yếu trong phát triển kinh tế nông

thôn nhằm đối phó với thách thức đặt ra.

5. Đóng góp mới về khoa học của luận án

Thứ nhất, hoàn thiện khung lý thuyết về phát triển kinh tế nông thôn, thông

qua việc:

6

- Làm rõ những lý thuyết về phát triển kinh tế nông thôn, khái niệm, đặc điểm

và nội dung về khu vực nông thôn và phát triển kinh tế nông thôn.

- Phân tích các yếu tố tác động đến phát triển kinh tế nông thôn ở Ba Lan bao

gồm:

Nhân tố bên ngoài: Bối cảnh khu vực và quốc tế ( Chính sách phát triển nông

thôn của khu vực như cuộc khủng hoảng nợ công, vấn đề di cư, già hóa dân số, sự

kiện Brexit).

Nhân tố bên trong: Điều kiện tự nhiên, bối cảnh kinh tế xã hội Ba Lan, hệ

thống các chính sách, các nguồn lực tài chính, khoa học công nghệ…

Làm rõ các tiêu chí đánh giá sự phát triển kinh tế nông thôn gồm các nhóm

tiêu chí: Nhóm tiêu chí đánh giá sản xuất nông nghiệp và các tiêu chí đánh giá phát

triển phi nông nghiệp.

Thứ hai, phân tích và làm rõ về thực thực trạng phát triển kinh tế nông thôn

Ba Lan, đánh giá những thành công, hạn chế và thách thức đặt ra trong phát triển

kinh tế nông thôn ở Ba Lan những thập niên đầu thế kỷ XXI.

Thứ ba, rút ra những bài học kinh nghiệm và hàm ý chính sách cho Việt Nam

trên cơ sở phân tích và đánh giá những điểm tương đồng, khác biệt giữa Ba Lan.

6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án

6.1. Ý nghĩa lý luận của luận án:

Bằng cách tiếp cận và sử dụng các phương pháp nghiên cứu một cách logic,

luận án đã chỉ ra phát triển kinh tế nông thôn theo lý thuyết mô hình nông thôn mới

với việc phát triển sản xuất nông nghiệp và phi nông nghiệp, khai thác những sáng

kiến ở cấp địa phương đang trở thành xu hướng chính trong phát triển nông thôn ở

các nước phát triển và đang phát triển.

6.2. Ý nghĩa về mặt thực tiễn:

Luận án đã chỉ ra ra một số bài học kinh nghiệm cho phát triển kinh tế nông

thôn Việt Nam từ việc đánh giá những thành công và tồn tại, những điểm tương

đồng và điều kiện áp dụng trong triển khai phát triển phát triển kinh tế nông thôn ở

Ba Lan. Luận án cũng đã chỉ ra cơ hội và thách thức đặt ra đối với phát triển kinh tế

7

nông thôn Việt Nam trong bối cảnh Việt Nam đang hội nhập sâu rộng với khu vực

và thế giới.

Kết quả nghiên cứu của luận án là một tài liệu hết sức hữu ích cho công tác

giảng dạy ở các trường đại học, tài liệu tham khảo cho các nhà nghiên cứu trong và

ngoài nước, các nhà hoạch định và thực thi chính sách phát triển kinh tế nông thôn

ở Việt Nam.

7. Kết cấu của luận án

Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội

dung chính của luận án kết cấu gồm 4 chương:

Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu.

Chương 2: Cơ sở lý luận về phát triển kinh tế nông thôn.

Chương 3: Thực trạng phát triển kinh tế nông thôn Ba Lan những thập niên đầu thế

kỷ XXI.

Chương 4. Bài học kinh nghiệm và hàm ý chính sách cho Việt Nam.