Phát triển hệ thống bán lẻ hiện đại trên địa bàn thành phố Vĩnh Yên tỉnh Vĩnh Phúc

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

HOÀNG THỊ THẮM

PHÁT TRIỂN HỆ THỐNG BÁN LẺ HIỆN ĐẠI

TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ VĨNH YÊN

TỈNH VĨNH PHÚC

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH

THÁI NGUYÊN - 2014

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

HOÀNG THỊ THẮM

PHÁT TRIỂN HỆ THỐNG BÁN LẺ HIỆN ĐẠI

TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ VĨNH YÊN

TỈNH VĨNH PHÚC

Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh

Mã số: 60 34 01 02

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Trần Đình Thao

THÁI NGUYÊN - 2014

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn “Phát triển hệ thống bán lẻ hiện đại trên địa

bàn thành phố Vĩnh Yên tỉnh Vĩnh Phúc” là kết quả của quá trình học tập, nghiên

cứu khoa học độc lập, nghiêm túc của bản thân tôi. Luận văn này chƣa từng đƣợc

công bố trên bất kể phƣơng tiện truyền thông nào.

Các số liệu trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng, đáng tin cậy và đƣợc xử lý

khách quan, trung thực. Trong quá trình nghiên cứu tôi có tham khảo một số tài liệu

đã đƣợc liệt kê ở phần sau.

Các giải pháp nêu trong luận văn đƣợc rút ra từ những cơ sở lý luận và quá

trình nghiên cứu thực tiễn.

Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan của mình.

Thái Nguyên, tháng ...... năm 2014

Học viên

Hoàng Thị Thắm

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ii

LỜI CẢM ƠN

Đề tài “Phát triển hệ thống bán lẻ hiện đại trên địa bàn thành phố Vĩnh

Yên tỉnh Vĩnh Phúc” là một đề tài mang tính thực tế cao, đòi hỏi nhiều thời gian,

công sức và đặc biệt là sự giúp đỡ của các thầy cô giáo, giáo viên hƣớng dẫn, các cơ

quan tổ chức.

Lời đầu tiên tôi muốn nói, đó là lời cảm ơn những ngƣời giúp đỡ tôi tận tình

để đƣa đến thành công hoàn thành bài luận văn này.

Tôi xin đƣợc chân thành cảm ơn đến PGS.TS. Trần Đình Thao, ngƣời đã

tận tình hƣớng dẫn, chỉ bảo, giúp đỡ tôi hoàn thành nghiên cứu trong suốt thời gian

thực hiện luận văn này.

Xin cùng bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới các thầy cô giáo, ngƣời đã đem

lại cho tôi những kiến thức bổ trợ, vô cùng có ích trong những năm học vừa qua.

Cũng xin gửi lời cám ơn chân thành tới Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo sau

đại học, Đại học kinh tế và Quản trị kinh doanh Thái Nguyên, đã tạo điều kiện cho

tôi trong quá trình học tập.

Tôi xin đƣợc cảm ơn tới các cơ quan tổ chức, các doanh nghiệp kinh doanh

trong lĩnh vực bán lẻ theo phƣơng thức hiện đại, các tạp chí, báo chuyên ngành…

đã cung cấp cho tôi các bài viết, tƣ liệu và các thông tin cần thiết khác phục vụ cho

nghiên cứu.

Do thời gian và trình độ nghiên cứu có hạn, nên đề tài không tránh khỏi

những thiếu sót. Tác giả mong nhận đƣợc nhiều ý kiến đóng góp để luận văn

đƣợc hoàn thiện hơn.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

Thái Nguyên, tháng ..... năm 2014

Học viên

Hoàng Thị Thắm

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................ii

MỤC LỤC................................................................................................................. iii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ...........................................................................vi

DANH MỤC CÁC BẢNG........................................................................................vii

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ..................................................................................... viii

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài.......................................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu............................................................................................3

3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu .......................................................................3

4. Ý nghĩa khoa học của luận văn ...........................................................................4

5. Bố cục của luận văn.............................................................................................4

Chƣơng 1: MỘT SỐ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ PHÁT TRIỂN HỆ THỐNG

BÁN LẺ HIỆN ĐẠI ..................................................................................................5

1.1. Các vấn đề chung về hoạt động bán lẻ .............................................................5

1.1.1. Khái niệm và đặc điểm của bán lẻ hàng hóa .................................................5

1.1.2. Vai trò và chức năng của hoạt động bán lẻ ...................................................6

1.1.3. Các yếu tố cấu thành quá trình bán lẻ ...........................................................7

1.1.4. Phát triển hệ thống bán lẻ hiện đại ................................................................8

1.2. Các công nghệ và mô hình bán lẻ hiện đại.....................................................11

1.2.1. Công nghệ bán lẻ hiện đại ...........................................................................11

1.2.2. Một số mô hình bán lẻ hiện đại ...................................................................18

1.3. Các nhân tố ảnh hƣởng đến phát triển hệ thống bán lẻ hiện đại ....................24

1.3.1. Các nhân tố môi trƣờng vĩ mô.....................................................................24

1.3.2. Các nhân tố môi trƣờng vi mô.....................................................................30

1.3.3. Sự hỗ trợ của địa phƣơng để phát triển hệ thống bán lẻ hiện đại................34

1.4. Kinh nghiệm phát triển hệ thống bán lẻ hiện đại của một số nƣớc trên thế

giới và một số địa phƣơng..............................................................................34

1.4.1. Phát triển hệ thống bán lẻ hiện đại ở Trung Quốc.......................................35

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

iv

1.4.2. Phát triển hệ thống bán lẻ hiện đại ở Thái Lan ...........................................39

1.4.3. Một số bài học có thể vận dụng cho Việt Nam, trong đó có thành phố Vĩnh Yên.......41

1.4.4. Kinh nghiệm phát triển hệ thống bán lẻ hiện đại của thành phố Hồ Chí Minh ....46

Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......................................................48

2.1. Câu hỏi nghiên cứu.........................................................................................48

2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu................................................................................48

2.2.1. Phƣơng pháp thu thập dữ liệu......................................................................48

2.1.2. Phƣơng pháp tổng hợp số liệu.....................................................................49

2.1.3. Phƣơng pháp phân tích dữ liệu....................................................................49

2.3. Một số chỉ tiêu đánh giá sự phát triển hệ thống bán lẻ hiện đại.....................50

2.3.1. Số lƣợng điểm bán lẻ hiện đại.....................................................................50

2.3.2. Doanh thu và tốc độ tăng trƣởng doanh thu của hệ thống bán lẻ hiện đại ......50

2.3.3. Tỷ trọng giá trị hàng hóa bán lẻ qua hệ thống phân phối bán lẻ hiện đại

(siêu thị, trung tâm thƣơng mại, cửa hàng tiện lợi...) trong tổng doanh thu

bán lẻ ............................................................................................................51

2.3.4. Lợi nhuận của hệ thống bán lẻ hiện đại.......................................................51

2.3.5. Khả năng phục vụ của nhân viên.................................................................51

2.3.6. Cách thức trƣng bày hàng hóa.....................................................................52

2.3.7. Thủ tục thanh toán nhanh gọn .....................................................................52

2.3.8. Số lƣợng, quy mô phát triển các dịch vụ gia tăng cho khách hàng.............52

Chƣơng 3: THỰC TRẠNG HỆ THỐNG BÁN LẺ HIỆN ĐẠI TRÊN ĐỊA

BÀN THÀNH PHỐ VĨNH YÊN............................................................................53

3.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu .........................................................................53

3.1.1. Vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên................................................................53

3.1.2. Tình hình kinh tế xã hội ..............................................................................55

3.2. Thực trạng phát triển hệ thống bán lẻ hiện đại trên địa bàn thành phố Vĩnh Yên......57

3.2.1. Sự phát triển về số lƣợng của hệ thống bán lẻ hiện đại...............................57

3.2.2. Sự phát triển các nguồn lực của hệ thống bán lẻ hiện đại...........................59

3.2.3. Tổ chức kinh doanh của hệ thống bán lẻ hiện đại.......................................62

3.2.4. Tình hình kinh doanh của hệ thống bán lẻ hiện đại ....................................70

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

v

3.3. Những thành tựu và hạn chế trong phát triển hệ thống bán lẻ hiện đại trên

địa bàn thành phố Vĩnh Yên...........................................................................74

3.3.1. Kết quả đạt đƣợc của hệ thống bán lẻ hiện đại trên địa bàn thành phố Vĩnh Yên......74

3.3.2. Xu hƣớng mua sắm của dân cƣ trên địa bàn thành phố Vĩnh Yên..............75

3.3.3. Những hạn chế.............................................................................................76

3.3.4. Nguyên nhân của những hạn chế ................................................................78

Chƣơng 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN HỆ THỐNG BÁN LẺ

HIỆN ĐẠI TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ VĨNH YÊN....................................79

4.1. Dự báo thị trƣờng và định hƣớng chiến lƣợc phát triển hệ thống bán lẻ

hiện đại trên địa bàn thành phố Vĩnh Yên......................................................79

4.1.1. Dự báo thị trƣờng bán lẻ thành phố Vĩnh Yên đến năm 2020 ....................79

4.1.2. Định hƣớng chiến lƣợc phát triển hệ thống bán lẻ hiện đại trên địa bàn

thành phố Vĩnh Yên đến năm 2020 ...........................................................81

4.2. Đề xuất một số giải pháp và kiến nghị nhằm phát triển hệ thống bán lẻ

hiện đại trên địa bàn thành phố Vĩnh Yên......................................................85

4.2.1. Một số giải pháp đối với các doanh nghiệp kinh doanh bán lẻ ...................85

4.2.2. Một số kiến nghị đối với các cơ quan chức năng........................................91

4.3. Những hạn chế nghiên cứu và vấn đề đặt ra cần tiếp tục nghiên cứu ............93

KẾT LUẬN..............................................................................................................94

TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................96

PHỤ LỤC.................................................................................................................98

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

vi

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

CHTL : Cửa hàng tiện lợi

CNH - HĐH : Công nghiệp hóa - hiện đại hóa

CP : Cổ phần

DVPPBL : Dịch vụ phân phối bán lẻ

GDP : Tổng sản phẩm quốc nội

TTTM : Trung tâm thƣơng mại

TP

WTO : Tổ chức thƣơng mại thế giới

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1: Bảng phân hạng siêu thị theo quy chế siêu thị hiện hành.........................22

Bảng 3.1: Chuyển dịch cơ cấu kinh tế trên địa bàn TP. Vĩnh yên (%)....................56

Bảng 3.2: Tổng hợp một số chỉ tiêu kinh tế - xã hội TP. Vĩnh Yên .........................56

Bảng 3.3. Biến động số lƣợng siêu thị; CHTL năm 2009 - 2013 .............................58

Bảng 3.4. Diện tích, vốn đầu tƣ, số lƣợng tên hàng của siêu thị; CHTL trên địa

bàn thành phố Vĩnh Yên..........................................................................60

Bảng 3.5. Tỷ lệ lao động đã qua đào tạo ở siêu thị; CHTL trên địa bàn TP.Vĩnh Yên......62

Bảng 3.6. Các sản phẩm tiêu thụ chủ đạo tại siêu thị, CHTL trên địa bàn TP. Vĩnh Yên.....64

Bảng 3.7. Đánh giá tiêu chí chất lƣợng hàng hóa tại siêu thị; CHTL trên địa bàn

TP. Vĩnh Yên ...........................................................................................65

Bảng 3.8: Bảng so sánh giá một số mặt hàng thời điểm tháng 12/2013...................66

Bảng 3.9. Đánh giá tiêu chí giá cả hàng hóa tại hệ thống bán lẻ hiện đại TP. Vĩnh Yên......67

Bảng 3.10. Đánh giá một số tiêu chí tại siêu thị; CHTL trên địa bàn TP. Vĩnh Yên.......68

Bảng 3.11. Mức độ nảy sinh nhu cầu ngẫu hứng trong khi mua hàng tại siêu thị....68

Bảng 3.12. Khách hàng đã từng đến siêu thị, CHTL tại Vĩnh Yên ..........................70

Bảng 3.13. Khách hàng lựa chọn địa điểm đi mua hàng ..........................................70

Bảng 3.14. Vấn đề quan tâm nhất khi đi mua hàng ..................................................71

Bảng 3.15: Doanh thu của hệ thống bán lẻ hiện đại TP. Vĩnh Yên ..........................72

Bảng 3.16: Tỷ trọng doanh thu của hệ thống bán lẻ hiện đại trên tổng mức bán lẻ, lợi

nhuận và nộp ngân sách của hệ thống bán lẻ hiện đại TP. Vĩnh Yên .......73

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

viii

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ

Sơ đồ 1.1. Hệ thống bán lẻ trong hệ thống kênh phân phối hàng tiêu dùng.............10

Sơ đồ 1.2: Hệ thống công nghệ bán lẻ kín - truyền thống ........................................12

Sơ đồ 1.3: Hệ thống công nghệ bán lẻ mở - tiến bộ..................................................13

Sơ đồ 1.4: Quy trình bán hàng theo công nghệ tự phục vụ.......................................14

Sơ đồ 1.5: Quy trình bán hàng theo công nghệ tự chọn............................................16

Sơ đồ 1.6: Quy trình công nghệ bán hàng theo mẫu.................................................17

Sơ đồ 1.7: Quy trình bán hàng theo đơn đặt hàng.....................................................18

Sơ đồ 1.8: Hệ thống bán lẻ hiện đại của Thái Lan....................................................40

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Trong những năm gần đây, tốc độ tăng trƣởng doanh số bán lẻ hàng hoá và

dịch vụ của Việt Nam liên tục đạt đƣợc ở mức cao. Theo dự báo của các chuyên gia

kinh tế, đến năm 2020, tổng doanh số bán lẻ nƣớc ta có thể lên tới 135,1 tỷ USD.

Ngành thƣơng mại bán lẻ đã đóng góp một tỷ lệ đáng kể trong tổng GDP hàng năm

(trên 15%) và thu hút một lƣợng lao động khá lớn (khoảng hơn 5,7 triệu lao động

mỗi năm). Dân số Việt Nam thuộc loại dân số trẻ vào bậc nhất khu vực châu Á, tốc

độ tăng trƣởng kinh tế nhanh, mức chi tiêu cho tiêu dùng ngày càng tăng; do đó thị

trƣờng bán lẻ Việt Nam đang đƣợc đánh giá là điểm đến hấp dẫn của các tập đoàn

kinh doanh bán lẻ nƣớc ngoài.

Cùng với xu thế phát triển chung của ngành thƣơng mại thế giới, thị trƣờng

kinh doanh bán lẻ của Việt Nam đang có bƣớc biến chuyển sâu sắc, các kênh bán lẻ

hiện đại đang dần thay thế các kênh bán lẻ truyền thống. Hiện tại, kênh bán lẻ hiện

đại chiếm tỷ trọng khoảng 20 % trong tổng mức bán lẻ và đang tiếp tục tăng trƣởng

nhanh, đây là kênh phân phối ngày càng quan trọng, ngày càng hấp dẫn đối với

ngƣời tiêu dùng đặc biệt là ở các vùng đô thị.

Thành phố Vĩnh Yên là đô thị tỉnh lị của tỉnh Vĩnh Phúc, nằm ở cửa ngõ phía

Tây Bắc của thủ đô Hà Nội, cách Hà Nội 55km. Đây là một thành phố trẻ, khá năng

động với ngành công nghiệp, thƣơng mại và du lịch phát triển nhanh. Hệ thống bán

lẻ trên địa bàn đa dạng, tốc độ phát triển mạng lƣới bán lẻ khá nhanh nhƣng chƣa

đồng bộ, còn mang nặng tính tự phát, đa số vẫn là bán lẻ theo phƣơng thức truyền

thống. Thói quen kinh doanh nhỏ chƣa thực sự chuyển biến kịp thời trong một bộ

phận thƣơng nhân trên địa bàn, phần lớn các cơ sở bán lẻ hiện nay đều hoạt động

với quy mô nhỏ lẻ, thiếu tính chuyên nghiệp. Hệ thống bán lẻ hiện đại của thành

phố Vĩnh Yên tuy đã bƣớc đầu phát triển song vẫn chiếm một tỷ trọng rất thấp trong

tổng mức bán lẻ trên địa bàn.

Vĩnh Yên là thành phố có mật độ dân số đông, cơ cấu dân số trẻ do tập trung

một lƣợng lớn lực lƣợng lao động về các khu công nghiệp và các khu đô thị mới.

Thu nhập bình quân đầu ngƣời cao hơn so với thu nhập bình quân chung cả nƣớc

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

2

(đạt 4.060 USD vào năm 2013). Mức tiêu thụ hàng hoá trên địa bàn ngày càng lớn,

tốc độ tăng trƣởng bán lẻ hàng năm bình quân trên 18%. Đây là thị trƣờng tiềm

năng cho ngành bán lẻ, nhất là đối với hàng tiêu dùng.

Trƣớc sự phát triển nhanh về kinh tế và tốc độ đô thị hoá, ngƣời tiêu dùng

thành phố Vĩnh Yên đang bƣớc đầu thay đổi thói quen mua sắm từ các kênh mua

sắm truyền thống sang các kênh mua sắm hiện đại, đặc biệt là tập khách hàng trẻ

tuổi, có thu nhập ổn định. Trong khi đó số lƣợng các cơ sở bán lẻ hiện đại trên địa

bàn hiện nay không nhiều, chất lƣợng phục vụ chƣa cao, hoạt động thiếu tính liên

kết, chƣa đáp ứng đầy đủ nhu cầu mua sắm của dân cƣ.

Việc nghiên cứu để có nhứng giải pháp phát triển hệ thống bán lẻ trên địa bàn

thành phố Vĩnh Yên theo hƣớng văn minh, hiện đại trong xu thế phát triển chung

của ngành thƣơng mại bán lẻ trong nƣớc và trên thế giới là rất cần thiết. Phát triển

hệ thống bán lẻ hiện đại trên địa bàn thành phố Vĩnh Yên với số lƣợng, quy mô, loại

hình và công nghệ phù hợp với đặc điểm thị trƣờng sẽ mang lại lợi ích kinh tế về

phía các nhà kinh doanh, đáp ứng nhu cầu mua sắm ngày càng cao của dân cƣ, tăng

cƣờng khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp bán lẻ trong nƣớc trƣớc các tập

đoàn bán lẻ nƣớc ngoài, nâng cao tốc độ tăng trƣởng ngành thƣơng mại - dịch vụ

đồng thời góp phần hiện đại hoá ngành thƣơng mại bán lẻ trên địa bàn, thể hiện là

“bộ mặt” của một thành phố trẻ năng động và văn minh.

Ngoài ra, việc đẩy nhanh phát triển hệ thống bán lẻ hiện đại trên địa bàn

thành phố Vĩnh yên còn có ý nghĩa là giữ lấy “sân nhà” đối với các doanh nghiệp

bán lẻ trong nƣớc, trong vùng trƣớc khi các tập đoàn bán lẻ nƣớc ngoài tìm đến

vùng thị trƣờng này khi mà họ đã gặp khó khăn trong việc đầu tƣ ở các vùng thị

trƣờng lớn nhƣ Hà Nội, TP. …

Với các lý do trên, trong quá trình thực hiện luận văn thạc sĩ ngành quản trị

kinh doanh, tác giả đã chọn nghiên cứu đề tài “Phát triển hệ thống bán lẻ hiện đại

trên địa bàn thành phố Vĩnh Yên tỉnh Vĩnh Phúc”. Đề tài chỉ ra thực trạng phát

triển hệ thống bán lẻ hiện đại trên địa bàn thành phố Vĩnh Yên, dự báo thị trƣờng và

xu hƣớng mua sắm của dân cƣ, từ đó đề xuất các giải pháp đối với các nhà kinh

doanh bán lẻ, đề xuất các kiến nghị đối với các cơ quan chức năng trên địa bàn