Phát triển dịch vụ ngân hàng bán lẻ tại Việt Nam: Luận văn thạc sĩ kinh tế / Hoàng Thị Hoài

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

HOÀNG THỊ HOÀI

PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ NGÂN HÀNG

BÁN LẺ TẠI VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ

TP. HỒ CHÍ MINH NĂM 2013

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

HOÀNG THỊ HOÀI

PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ NGÂN HÀNG

BÁN LẺ TẠI VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng

Mã số: 60.34.02.01

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.;TS: LÝ HOÀNG ÁNH

TP. HỒ CHÍ MINH NĂM 2013

LỜI CAM ĐOAN

Tôi tên là: HOÀNG THỊ HOÀI

Sinh ngày 02 tháng 02 năm 1988

Quê quán: Thanh Hóa

Hiện công tác tại: Ngân hàng TMCP Á Châu – PGD TTTM Sài Gòn – Chi Nhánh

Bến Thành (72 Lê Lợi, Phường Bến Thành, Quận 1 TP HCM)

Là học viên cao học khóa: XIII của Trường Đại Học Ngân Hàng TP. HCM

Cam đoan luận văn: “PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ NGÂN HÀNG BÁN LẺ TẠI

VIỆT NAM”

Người hướng dẫn khoa học: PGS.;TS: LÝ HOÀNG ÁNH

Luận văn được thực hiện tại Trường Đại Học Ngân Hàng Tp.Hồ Chí Minh.

Luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu có tính

độc lập riêng, không sao chép bất kỳ tài liệu nào và chưa được công bố toàn bộ nội

dung này bất kỳ ở đâu; các số liệu, các nguồn trích dẫn trong luận văn được chú

thích nguồn gốc rõ ràng, minh bạch.

Tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm về lời cam đoan danh dự của tôi.

Tp. Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2013

Tác giả

HOÀNG THỊ HOÀI

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Tiếng Anh Tiếng Việt

ACB Ngân hàng thương mại cổ phần Á

Châu

AFAS Asean Free Trade Area Khu vực tự do mậu dịch các nước

Đông Nam Á

AGRIBANK Ngân hàng Nông nghiệp và Phát

triển Nông thôn Việt Nam

ASEAN Hiệp hội các quốc gia Đông Nam

Á

ATM Automated Teller

Machine

Máy rút tiền tự động

BIDV Bank for investment and

development of Viet

Nam

Ngân hàng Đầu tư và Phát triển

Việt Nam

CAR Capital Adequacy Ratio Hệ số an toàn vốn

CNTT Công nghệ thông tin

DVNH Dịch vụ ngân hàng

EAB Ngân hàng thương mại cổ phần

Đông Á

EXIMBANK Ngân hàng thương mại cổ phấn

Xuất Nhập khẩu Việt Nam

GATS General Agreement on

Trade in Services

Hiệp định chung về thương mại

dịch vụ của WTO

GDP Gross Domestic Product Tổng sản phẩm quốc nội

MB Ngân hàng thương mại cổ phấn

Quân Đội

MHB Ngân hàng phát triển nhà Đồng

Bằng Sông Cửu Long

NHBL Ngân hàng bán lẻ

NHLD Ngân hàng liên doanh

NHNNg Ngân hàng nước ngoài

NHNN Ngân hàng nhà nước

NHTMCP Ngân hàng thương mại cổ phần

NHTM Ngân hàng thương mại

POS Điểm chấp nhận thẻ

ROA Return on Asset Tỷ lệ lợi nhuận sau thuế/tổng tài

sản

ROE Return on Equity Tỷ lệ lợi nhuận sau thuế/vốn chủ

sở hữu

SACOMBANK Ngân hàng thương mại cổ phần

Sài Gòn Thương Tín

TCTD Tổ chức tín dụng

TECHCOMBANK Ngân hàng kỹ thương Việt Nam

TNHH Trách nhiệm hữu hạn

USD United States dollar Đồng đô la Mỹ

VCB Vietcombank Ngân hàng Ngoại thương Việt

Nam

VIB Ngân hàng thương mại cổ phần

Quốc Tế Việt Nam

VIETINBANK Ngân hàng thương mại cổ phần

Công Thương Việt Nam

WTO World Trade

Organization

Tổ chức thương mại thế giới

DANH MỤC BẢNG SỐ LIỆU

STT THỨ TỰ

BẢNG

TÊN BẢNG TRANG

1 Bảng 2.1 Hệ thống các ngân hàng tại Việt Nam tính đến

cuối năm 2012

36

2 Bảng 2.2 Một số chỉ tiêu cơ bản của hệ thống ngân hàng

Việt Nam năm 2012

39

3 Bảng 2.3 Quy mô huy động vốn từ dân cư của một số ngân

hàng giai đoạn 2008 – 2012

42

4 Bảng 2.4 Tỷ trọng huy động vốn bán lẻ trong tổng nguồn

vốn huy động của một số ngân hàng giai đoạn

2008 – 2012

43

5 Bảng 2.5 Tốc độ tăng trưởng nguồn vốn huy động bán lẻ

của một số ngân hàng giai đoạn 2008 – 2012

45

6 Bảng 2.6 Quy mô dư nợ cho vay bán lẻ của một số ngân

hàng giai đoạn 2008 – 2012

49

7 Bảng 2.7 Tỷ trọng dư nợ cho vay bán lẻ của một số ngân

hàng giai đoạn 2008 – 2012

50

8 Bảng 2.8 Tốc độ tăng trưởng dư nợ cho vay bán lẻ của một

số ngân hàng giai đoạn 2008- 2012

52

9 Bảng 2.9 Cơ cấu giao dịch qua các phương tiện thanh tán

không dùng tiền mặt trong năm 2012

57

10 Bảng 2.10 Mười ngân hàng dẫn đầu về số lượng thẻ tính

đến 30/12/2012

63

11 Bảng 2.11 So sánh mức độ phổ cập thẻ tín dụng tại một số

quốc gia

65

12 Bảng 2.12 Số liệu giao dịch qua máy ATM, POS nửa đầu

năm 2013

66

13 Bảng 2.13 Doanh số chuyển tiền kiều hối qua ngân hàng từ

2008 – 2012

68

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

STT TT BIỂU

ĐỔ

TÊN BIỂU ĐỒ TRANG

1 Biểu đồ 2.1 Vốn chủ sở hữu của các nhóm ngân hàng giai

đoạn từ 2008 – 2012

37

2 Biểu đồ 2.2 Tổng tài sản của các nhóm ngân hàng giai đoạn

từ 2008- 2012

38

3 Biểu đồ 2.3 Diễn biến huy động từ dân cư của các nhóm ngân

hàng giai đoạn từ 2008 - 2012

47

4 Biểu đồ 2.4 Dư nợ cho vay cá nhân và hộ gia đình giai đoạn

2009 – 2012

48

5 Biểu đồ 2.5 Biến động tổng dư nợ và nợ xấu khu vực hộ gia

đình năm 2012

53

6 Biểu đồ 2.6 Diễn biến dư nợ tín dụng của các khối ngân hàng

từ 2009 – 2012

54

7 Biểu đồ 2.7 Tỷ lệ tiền mặt lưu thông trong tổng phương tiện

thanh toán

56

8 Biểu đồ 2.8 Số lượng ngân hàng triển khai dịch vụ Internet

Banking

59

9 Biểu đồ 2.9 Thống kê số thẻ ngân hàng phát hành qua các

năm

62

10 Biểu đồ 2.10 So sánh cơ cấu thẻ thanh toán năm 2007 và 2012 64

11 Biểu đồ 2.11 Cơ cấu thẻ theo nguồn tài chính 64

12 Biểu đồ 2.12 Số lượng máy ATM và POS từ 2006 - 2012 67

13 Biểu đồ 2.13 So sánh lợi thế cạnh tranh trên thị trường bán lẻ

của một số ngân hàng thương mại năm 2012

73

DANH MỤC HÌNH VẼ

STT TT HÌNH VẼ TÊN HÌNH VẼ TRANG

1 Hình 2.1 Sơ đồ định vị các ngân hàng thương mại trong

hoạt động cho vay bán lẻ

74

MỤC LỤC

Lời cam đoan

Mục lục

Bảng chữ viết tắt

Danh mục bảng số liệu

Danh mục biểu đồ

Danh mục hình vẽ

MỞ ĐẦU

CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ DỊCH VỤ NGÂN HÀNG BÁN LẺ ...... 1

1.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ DỊCH VỤ NGÂN HÀNG BÁN LẺ....................... 1

1.1.1. Khái niệm................................................................................................. 1

1.1.2. Đặc điểm của ngân hàng bán lẻ ............................................................... 1

1.1.3. Vai trò của dịch vụ ngân hàng bán lẻ ...................................................... 3

1.1.3.1. Đối với nền kinh tế - xã hội .............................................................. 4

1.1.3.2. Đối với hoạt động ngân hàng........................................................... 5

1.1.3.3. Đối với khách hàng .......................................................................... 6

1.1.4. Các dịch vụ ngân hàng bán lẻ chủ yếu .................................................... 7

1.1.4.1. Dịch vụ huy động vốn bán lẻ ............................................................ 7

1.1.4.2. Dịch vụ cho vay bán lẻ ..................................................................... 7

1.1.4.3. Dịch vụ thanh toán ........................................................................... 9

1.1.4.4. Dịch vụ ngân hàng điện tử ............................................................... 9

1.1.4.5. Dịch vụ thẻ........................................................................................ 11

1.1.4.6. Một số dịch vụ ngân hàng bán lẻ khác............................................. 12

1.2. PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ NGÂN HÀNG BÁN LẺ - ĐÒI HỎI TẤT YẾU

CỦA QUÁ TRÌNH HỘI NHẬP QUỐC TẾ TRONG LĨNH VỰC NGÂN

HÀNG.................................................................................................................... 12

1.2.1. Khái niệm phát triển dịch vụ ngân hàng bán lẻ ....................................... 12

1.2.2. Sự cần thiết phải phát triển dịch vụ ngân hàng bán lẻ ............................. 15

1.2.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển dịch vụ ngân hàng bán lẻ trong hoạt

động ngân hàng ...................................................................................................... 17

1.2.3.1. Nhân tố xuất phát từ phía ngân hàng............................................... 17

1.2.3.2. Nhân tố xuất phát từ môi trường bên ngoài..................................... 21

1.2.4. Tiêu chí đánh giá sự phát triển dịch vụ ngân hàng bán lẻ ....................... 23

1.2.4.1. Nhóm các chỉ tiêu định lượng .......................................................... 24

1.2.4.2. Nhóm các chỉ tiêu định tính.............................................................. 25

1.3. KHÁI QUÁT VỀ PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ NGÂN HÀNG BÁN LẺ CỦA

MỘT SỐ NGÂN HÀNG NƢỚC NGOÀI VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM CHO

CÁC NGÂN HÀNG VIỆT NAM........................................................................ 28

1.3.1. Kinh nghiệm phát triển dịch vụ ngân hàng bán lẻ của một số ngân hàng

nước ngoài.............................................................................................................. 28

1.3.1.1. Ngân hàng Citibank.......................................................................... 28

1.3.1.2. Ngân hàng Bank Of New York ......................................................... 30

1.3.2. Bài học kinh nghiệm cho các ngân hàng Việt Nam ................................ 30

KẾT LUẬN CHƢƠNG 1..................................................................................... 34

CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ NGÂN HÀNG BÁN

LẺ TẠI CÁC NGÂN HÀNG VIỆT NAM ......................................................... 35

2.1. KHÁI QUÁT VỀ HỆ THỐNG NGÂN HÀNG VIỆT NAM..................... 35

2.1.1. Về quy mô vốn chủ sở hữu...................................................................... 36

2.1.2. Về quy mô tổng tài sản ............................................................................ 37

2.1.3. Về hệ số an toàn vốn và khả năng sinh lời .............................................. 39

2.2. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG DỊCH VỤ NGÂN HÀNG BÁN LẺ CỦA

CÁC NGÂN HÀNG VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 2008 – 2012............................ 40

2.2.1. Hoạt động huy động vốn bán lẻ............................................................... 41

2.2.1.1. Về quy mô huy động vốn bán lẻ........................................................ 42

2.2.1.2. Tỷ trọng huy động vốn bán lẻ trong tổng nguồn vốn huy động ....... 43

2.2.1.3. Về tốc độ tăng trưởng huy động vốn bán lẻ ..................................... 44

2.2.1.4. Về thị phần huy động vốn bán lẻ ...................................................... 46

2.2.2. Hoạt động cho vay bán lẻ ........................................................................ 48

2.2.2.1. Về quy mô hoạt động cho vay bán lẻ................................................ 48

2.2.2.2. Tỷ trọng cho vay bán lẻ trong tổng dư nợ cho vay........................... 50

2.2.2.3. Về tốc độ tăng trưởng cho vay bán lẻ............................................... 51

2.2.2.4. Về chất lượng cho vay bán lẻ ........................................................... 53