Phát triển đào tạo nghề thương mại và du lịch cho lao động tỉnh Thái Nguyên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN HẢI HÀ

PHÁT TRIỂN ĐÀO TẠO NGHỀ THƯƠNG MẠI VÀ

DU LỊCH CHO LAO ĐỘNG TỈNH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Ngành: QUẢN TRỊ KINH DOANH

THÁI NGUYÊN - 2019

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN HẢI HÀ

PHÁT TRIỂN ĐÀO TẠO NGHỀ THƯƠNG MẠI VÀ

DU LỊCH CHO LAO ĐỘNG TỈNH THÁI NGUYÊN

Ngành: Quản trị kinh doanh

Mã số: 8. 34. 01. 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: TS Bùi Nữ Hoàng Anh

THÁI NGUYÊN - 2019

i

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi thực hiện dưới sự

hướng dẫn của TS. Bùi Nữ Hoàng Anh. Mọi trích dẫn trong luận văn đều ghi rõ

nguồn gốc. Các số liệu, kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa từng

ai công bố trong một công trình nào khác.

Tác giả luận văn

Nguyễn Hải Hà

ii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

LỜI CẢM ƠN

Lời đầu tiên tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS Bùi Nữ Hoàng

Anh Trường Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh - Đại học Thái Nguyên đã tận

tình hướng dẫn, chỉ bảo và giúp đỡ tôi trong suốt thời gian thực hiện và hoàn thành

luận văn này.

Tôi xin cảm ơn Ban Giám hiệu cùng các thầy cô giáo Trường Đại học Kinh tế và

Quản trị Kinh doanh đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình làm luận văn thạc sĩ.

Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, các bạn bè đồng nghiệp tại trường

Cao đẳng Thương mại và Du lịch Thái Nguyên, lãnh đạo sở Lao động Thương binh

và Xã hội tỉnh Thái Nguyên, Hiệp hội Du lịch tỉnh Thái Nguyên.

Tôi xin cảm ơn gia đình và bạn bè luôn bên cạnh ủng hộ, khuyến khích, động

viên tạo động lực để tôi hoàn thành luận văn này.

Trong quá trình làm luận văn không tránh khỏi những sai sót, tôi mong nhận

được sự đóng góp quý báu từ phía thầy cô và bạn bè để tôi có thể làm tốt hơn.

Thái Nguyên, tháng 8 năm 2019

Tác giả luận văn

Nguyễn Hải Hà

iii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ..........................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN ...............................................................................................................ii

MỤC LỤC....................................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT ...................................................................vi

DANH MỤC CÁC BẢNG..........................................................................................vii

DANH MỤC BIỂU ĐỒ, HÌNH.................................................................................viii

MỞ ĐẦU ......................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của vấn đề nghiên cứu........................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu..................................................................................................2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.............................................................................2

4. Những đóng góp của đề tài luận văn.........................................................................3

5. Bố cục của luận văn ..................................................................................................4

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN ĐÀO

TẠO NGHỀ TẠI CÁC TRƯỜNG DẠY NGHỀ ...........................................5

1.1. Cơ sở lý luận ......................................................................................................5

1.1.1. Nghề và đào tạo nghề .........................................................................................5

1.1.2. Khái niệm và vai trò của phát triển hoạt động đào tạo nghề..............................9

1.1.3. Nội dung phát triển đào tạo nghề .......................................................................9

1.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác đào tạo nghề............................................11

1.2. Cơ sở thực tiễn về phát triển hoạt động đào tạo nghề......................................15

1.2.1. Kinh nghiệm phát triển đào tạo nghề từ nước ngoài........................................15

1.2.2. Kinh nghiệm phát triển đào tạo nghề của một số địa phương trong nước.............18

1.2.3. Bài học kinh nghiệm rút ra đối với phát triển đào tạo nghề thương mại và

du lịch ở tỉnh Thái Nguyên...............................................................................21

Chương 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.........................................................23

2.1. Câu hỏi nghiên cứu ..........................................................................................23

2.2. Phương pháp nghiên cứu..................................................................................23

iv

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin .......................................................................23

2.2.2. Phương pháp tổng hợp thông tin......................................................................25

2.2.3. Phương pháp phân tích thông tin .....................................................................25

2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ...........................................................................26

2.3.1. Chỉ tiêu phản ánh tình hình chung của cơ sở đào tạo nghề..............................26

2.3.2. Chỉ tiêu phản ánh thực trạng phát triển hoạt động đào tạo nghề .....................26

Chương 3. THỰC TRẠNG VỀ PHÁT TRIỂN ĐÀO TẠO NGHỀ

THƯƠNG MẠI VÀ DU LỊCH TẠI CÁC CƠ SỞ DẠY NGHỀ CỦA

TỈNH THÁI NGUYÊN ..................................................................................29

3.1. Đặc điểm về địa bàn nghiên cứu ......................................................................29

3.1.1. Điều kiện tự nhiên của tỉnh Thái Nguyên ........................................................29

3.1.2. Đặc điểm kinh tế xã hội ....................................................................................33

3.1.3. Mục tiêu phát triển đào tạo nghề thương mại và du lịch của Tỉnh Thái

Nguyên .............................................................................................................34

3.1.4. Những thuận lợi và khó khăn trong công tác đào tạo nghề thương mại và du

lịch của các cơ sở đào tạo nghề trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên ............................35

3.2. Thực trạng hoạt động đào tạo nghề thương mại và du lịch cho lao động

tỉnh Thái Nguyên..............................................................................................37

3.2.1. Chủ trương và chính sách đào tạo nghề của tỉnh Thái Nguyên .......................37

3.2.2. Hệ thống đào tạo nghề (mạng lưới cơ sở nghề)...............................................38

3.2.3. Phân tích thực trạng chất lượng đào tạo nghề ..................................................41

3.2.4. Nội dung phát triển đào tạo nghề thương mại và du lịch tại các cơ sở dạy

nghề của tỉnh Thái Nguyên ..............................................................................47

3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển đào tạo nghề Thương mại và Du

lịch cho lao động tỉnh Thái Nguyên.................................................................74

3.3.1. Các yếu tố bên ngoài ........................................................................................74

3.3.2. Các yếu tố bên trong.........................................................................................75

3.4. Đánh giá chung.................................................................................................76

3.4.1. Những kết quả đạt được ....................................................................................76

3.4.2. Những hạn chế tồn tại .......................................................................................77

v

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

3.4.3. Nguyên nhân .....................................................................................................77

3.5. Phân tích SWOT về đào tạo nghề thương mại và du lịch ở tỉnh Thái Nguyên ..............79

Chương 4. GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN ĐÀO TẠO NGHỀ THƯƠNG MẠI

VÀ DU LỊCH CHO LAO ĐỘNG TỈNH THÁI NGUYÊN ........................80

4.1. Mục tiêu phát triển hoạt động đào tạo nghề.....................................................80

4.1.1. Mục tiêu tổng quát............................................................................................80

4.1.2. Mục tiêu cụ thể.................................................................................................80

4.2. Định hướng phát triển hoạt động đào tạo nghề................................................81

4.3. Giải pháp chủ yếu nhằm phát triển hoạt động đào tạo nghề thương mại

và du lịch cho lao động tỉnh Thái Nguyên .......................................................82

4.3.1. Nâng cao chất lượng đào tạo nghề ...................................................................82

4.3.2. Giải pháp gắn kết nhà trường với doanh nghiệp..............................................89

4.3.3. Tăng cường thay đổi quan niệm về học nghề, khuyến khích người lao

động tham gia vào học nghề.............................................................................94

4.3.4. Xác định đúng đắn nhu cầu đào tạo nghề trong lĩnh vực thương mại và du

lịch....................................................................................................................95

4.4. Kiến nghị..........................................................................................................96

KẾT LUẬN................................................................................................................98

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................101

PHỤ LỤC.................................................................................................................103

vi

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT

TT Dạng viết tắt Dạng đầy đủ

1. CĐ Cao đẳng

2. CBQL Cán bộ quản lý

3. CTĐT Chương trình đào tạo

4. CĐN Cao đẳng nghề

5. CNH Công nghiệp hóa

6. CSDN Cơ sở dạy nghề

7. CSSX Cơ sở sản xuất

8. ĐH Đại học

9. GTVL Giới thiệu việc làm

10. HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

11. HĐND Hội đồng nhân dân

12. LĐNT Lao động nông thôn

13. LĐTB&XH Lao động Thương binh và xã hội

14. PTTH Phổ thông trung học

15. TC Trung cấp

16. THCS Trung học cơ sở

17. TTDN Trung tâm dạy nghề

18. TTGDNN-GDTX Trung tâm giáo dục nghề nghiệp giáo dục thường xuyên

19. TW Trung ương

20. UBND Ủy ban nhân dân

vii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Bảng mô tả đối tượng khảo sát..............................................................25

Bảng 3.1. Tỷ lệ lao động từ 15 tuổi trở lên đang làm việc đã qua đào tạo................33

Bảng 3.2. Danh sách các cơ sở đào tạo nghề thương mại và du lịch trên địa

bàn tỉnh Thái Nguyên............................................................................40

Bảng 3.3. Danh mục đào tạo nghề thương mại và du lịch.....................................41

Bảng 3.4. Xu hướng học tập của học sinh nghề ....................................................42

Bảng 3.5. Kết quả học tập của học sinh học nghề .................................................44

Bảng 3.6. Kết quả rèn luyện của học sinh học nghề..............................................44

Bảng 3.7. Đánh giá chất lượng lao động sau đào tạo dưới quan điểm đánh

giá của Doanh nghiệp............................................................................46

Bảng 3.8. Hoạt động quảng bá tuyển sinh Hoạt động quảng bá tuyển sinh..................50

Bảng 3.9. Cơ sở vật chất của một số cơ sở đào tạo nghề thương mại và du

lịch trên địa bàn Tỉnh Thái Nguyên ......................................................53

Bảng 3.10. Đánh giá của CBQL doanh nghiệp về liên kết phát triển đào tạo

nghề thương mại du lịch........................................................................55

Bảng 3.11. Kết quả tuyển sinh qua các năm học .....................................................57

Bảng 3.12. Đánh giá của học sinh đang học nghề về chương trình đào tạo

nghề thương mại và du lịch...................................................................60

Bảng 3.13. Trình độ đội ngũ giáo viên dạy nghề tại Tỉnh Thái Nguyên giai

đoạn 2016-2018.....................................................................................61

Bảng 3.14. Đánh giá của người học về năng lực dạy nghề của giáo viên...............62

Bảng 3.15. Kinh phí đào tạo nâng cao chất lượng giáo viên dạy nghề ...................64

Bảng 3.16. Đổi mới công tác giảng dạy giai đoạn 2016-2019 ................................65

Bảng 3.17. Hợp tác, liên kết đào tạo nghề với các doanh nghiệp............................68

Bảng 3.18. Kết quả công tác định hướng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh

THCS, THPT trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên .......................................73

Bảng 3.19. Phân tích mô hình SWOT hoạt động đào tạo nghề thương mại và

du lịch ở Thái Nguyên...........................................................................79

viii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC BIỂU ĐỒ, HÌNH

Biểu đồ:

Biểu đồ 3.1. Số cơ sở liên kết đào tạo 2014-2018 ......................................................52

Biểu đồ 3.2. Đổi mới công tác giảng dạy giai đoạn 2016-2019 .................................65

Hình:

Hình 3.1. Hệ thống giáo dục quốc dân theo Luật Giáo dục nghề nghiệp 2015 ..........39

1

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của vấn đề nghiên cứu

Các cơ sở dạy nghề có nhiệm vụ đào tạo nguồn nhân lực trực tiếp lao động

trong sản xuất, kinh doanh và dịch vụ. Trong những năm qua, dạy nghề đã phát

triển mạnh cả về quy mô và chất lượng, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu nhân

lực của thị trường lao động, những thay đổi nhanh chóng của kỹ thuật công nghệ và

nhu cầu đa dạng của người lao động học nghề, lập nghiệp. Mặc dù dạy nghề có

bước phát triển mới và đạt được nhiều kết quả quan trọng nhưng vẫn còn một số tồn

tại, chất lượng đào tạo nghề chưa cao, chưa đáp ứng được nhu cầu của doanh nghiệp và

xã hội, cơ cấu đào tạo nghề chưa hợp lý, dẫn đến tình trạng vừa thừa vừa thiếu lao

động học xong nghề thì không tìm được việc hoặc không tự hành nghề được, không sử

dụng kiến thức và kỹ năng được học, vẫn còn khoảng cách giữa trình độ tay nghề của

học sinh mới ra trường và nhu cầu của các doanh nghiệp.

Tỉnh Thái Nguyên là một trung tâm kinh tế - xã hội lớn của khu vực trung du và

miền núi phía Bắc. Nằm trong vùng kinh tế trọng điểm Bắc thủ đô Hà Nội, Thái

Nguyên đang nổi lên như một trung tâm kinh tế, là nơi tập trung nhiều khu công

nghiệp, thương mại, dịch vụ và nhiều điểm du lịch nổi tiếng vì thế việc phát triển

nghề thương mại, du lịch đáp ứng nhu cầu nhân lực trên địa bàn Tỉnh là vấn đề then

chốt mang tính quyết để phát triển nhanh và bền vững. Nhưng thực tế hiện nay việc

đào tạo nghề trong lĩnh vực thương mại và du lịch chưa được chú trọng thỏa đáng,

chất lượng đào tạo chưa cao, quy mô đào tạo nghề còn hạn chế khó đáp ứng được

mục tiêu phát triển của Tỉnh đề ra.

Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Thái Nguyên lần thứ XIX nhiệm kỳ 2015-2017 đã

nhấn mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế và nhiệm vụ phát triền ngành du lịch đó là

“Trong lĩnh vực thương mại, dịch vụ, du lịch: Phát triển các loại hình dịch vụ theo

hướng nâng cao chất lượng, hiệu quả, tiện ích. Xây dựng và hoàn thiện các cơ chế

chính sách ưu đãi đầu tư phát triển các loại hình dịch vụ. Đầu tư nâng cấp, hoàn thiện

mạng lưới thị trường cung ứng, lưu thông hàng hóa, triển khai có hiệu quả các chính

2

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

sách phát triển thương mại, dịch vụ. Phấn đấu tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu

dịch vụ tiêu dùng trên địa bàn tỉnh tăng bình quân từ 20%/năm trở lên”.

“Chú trọng phát triển ngành du lịch, nhất là du lịch sinh thái và du lịch văn

hóa lịch sử, triển khai thực hiện tốt quy hoạch và khai thác hiệu quả Dự án du lịch

Quốc gia vùng Hồ Núi Cốc và khu du lịch lịch sử, sinh thái ATK. Khuyến khích các

thành phần kinh tế tham gia liên kết, hợp tác phát triển du lịch, hình thành các tua,

tuyến du lịch liên hoàn”.

Phát triển các loại hình dịch vụ thương mại và du lịch là một trong nhiệm vụ

quan trọng trong Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Thái Nguyên lần thứ

XIX đã chỉ ra để thực hiện được nhiệm vụ đó cần tăng cường đầu tư phát triển đào

tạo nghề thương mại và du lịch cho lao động trong tỉnh, có chính sách bảo đảm

khuyến khích người học, tạo điều kiện để nhiều lao động được đào tạo nghề.

Xuất phát từ thực tiễn trên, đề tài “Phát triển đào tạo nghề thương mại và du

lịch cho lao động tỉnh Thái Nguyên” đã được chọn để nghiên cứu.

2. Mục tiêu nghiên cứu

2.1. Mục tiêu chung

Đề xuất một số giải pháp hữu hiệu nhằm phát triển hoạt động đào tạo nghề

thương mại và du lịch cho lao động tỉnh Thái Nguyên, đáp ứng được yêu cầu của xã

hội trong giai đoạn mới.

2.2. Mục tiêu cụ thể

- Góp phần hệ thống hoá, một số lý luận cơ bản về phát triển hoạt động đào

tạo nghề tại các cơ sở dạy nghề.

- Phân tích, đánh giá được về thực trạng chất lượng hoạt động đào tạo nghề tại

một số cơ sở đào tạo nghề thương mại và du lịch trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên.

- Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng việc phát triển hoạt động đào tạo nghề thương

mại và du lịch cho lao động tỉnh Thái Nguyên.

- Đề xuất được các giải pháp chủ yếu nhằm mở rộng quy mô và nâng cao chất

lượng hoạt động đào tạo nghề thương mại và du lịch cho lao động tỉnh Thái Nguyên

trong thời gian tới.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu