Phân tích rủi ro danh mục cho vay khách hàng cá nhân: Trường hợp nghiên cứu tại ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam chi nhánh huyện Phú Giáo Bình Dương: Luận văn thạc sĩ Tài chính - Ngân hàng / Nguyễn Hoàng Đức; Đặng Đình Tân người hướng dẫn khoa học

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN HOÀNG ĐỨC

PHÂN TÍCH RỦI RO DANH MỤC CHO VAY

KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN: TRƯỜNG HỢP NGHIÊN CỨU TẠI

NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP

VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM

CHI NHÁNH HUYỆN PHÚ GIÁO BÌNH DƯƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Chuyên ngành: Tài chính Ngân hàng

Mã số: 8 34 02 01

TP. Hồ Chí Minh - Năm 2022

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN HOÀNG ĐỨC

PHÂN TÍCH RỦI RO DANH MỤC CHO VAY

KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN: TRƯỜNG HỢP NGHIÊN CỨU TẠI

NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP

VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM

CHI NHÁNH HUYỆN PHÚ GIÁO BÌNH DƯƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Chuyên ngành: Tài chính Ngân hàng

Mã số: 8 34 02 01

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. ĐẶNG ĐÌNH TÂN

TP. Hồ Chí Minh - Năm 2022

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn “Phân tích rủi ro danh mục cho vay khách hàng

cá nhân: trường hợp nghiên cứu tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông

thôn Việt nam Chi nhánh huyện Phú Giáo Bình Dương” là công trình nghiên cứu do

tôi thực hiện. Số liệu và kết quả nghiên cứu này chưa được công bố cho bất kỳ tổ chức

hay đơn vị nào và cũng chưa được sử dụng cho bất kỳ khóa đào tạo với hình thức bằng

cấp nào. Các thông tin, dữ liệu mà tôi sử dụng trong nghiên cứu này hoàn toàn là trung

thực và có nguồn gốc rõ ràng./.

.

Tác giả

Nguyễn Hoàng Đức

ii

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin được bày tỏ sự biết ơn sâu sắc đến TS. Đặng Đình Tân vì đã hết lòng

giúp đỡ, định hướng cho tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn này. Bên cạnh

đó, tôi cũng xin được bày tỏ sự biết ơn sâu sắc đối với tập thể giảng viên, cán bộ

Trường Đại học Ngân hàng TP. HCM nói chung và Khoa Sau đại học nói riêng đã

tạo nhiều điều kiện thuận lợi cho tôi hoàn thành khóa học này.

Nhân đây, tôi cũng xin được bày tỏ lòng biết ơn đến Ban giám đốc Ngân hàng

Nông nghiệp và phát triển Nông thôn Việt Nam Chi nhánh Phú Giáo cũng như các

anh, chị đồng nghiệp và gia đình đã không ngừng động viên và hỗ trợ cả về tinh thần

và điều kiện giúp cho tôi hoàn thành luận văn này.

Trân trọng !

iii

TÓM TẮT

Tên đề tài: Phân tích rủi ro danh mục cho vay khách hàng cá nhân: Trường

hợp nghiên cứu tại Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam

Chi nhánh huyện Phú Giáo Bình Dương.

Nội dung:

Các tiêu chuẩn của Basel II khuyến khích các ngân hàng cần tăng cường áp

dụng phương pháp quản lý rủi ro tín dụng tiếp cận từ tổng thể danh mục cho vay

khách hàng thay vì xem xét từng khoản cho vay riêng biệt. Các tiếp cận quản lý rủi

ro theo danh mục này không những phù hợp với quan điểm hiện đại về quản lý rủi

ro (cung cấp cảnh báo sớm, hướng về tương lai) mà còn hữu ích cho người quản lý

trong công tác điều hành hoạt động ngân hàng nói chung và hoạt động tín dụng nói

riêng. Nghiên cứu này dựa trên cách tiếp cận định tính nhằm mô tả và giải thích quy

trình phân tích rủi ro danh mục cho vay khách hàng cá nhân tại Agribank chi nhánh

huyện Phú Giáo, Bình Dương. Kết quả nghiên cứu cho thấy xét về tổng thể, phần lớn

danh mục cho vay khách hàng cá nhân của chi nhánh có biểu hiện tập trung vào một

số không nhiều (khoảng 5 – 6 ngành nghề cho vay, 3 – 5 địa bàn…) trong suốt giai

đoạn nghiên cứu từ 2015 đến 2021. Bên cạnh đó, kết quả nghiên cứu cũng cho thấy

có những khác biệt trong ngành nghề cho vay, mức chuyển đổi xếp hạng tín dụng

nội bộ, tỷ lệ dư nợ một khách hàng so với toàn bộ danh mục giữa hai giai đoạn 2015

– 2019 (trước Covid-19) và 2020 – 2021 (Covid-19). Tuy vậy, cần kết hợp thêm các

yếu tố khác để có thể đánh giá dịch bệnh có ảnh hưởng như thế nào đến rủi ro tín

dụng tại chi nhánh. Nghiên cứu cũng thảo luận một số trở ngại cần được Agribank

và chi nhánh nhận biết và khắc phục nhằm giúp các chi nhánh khai thác hiệu quả hơn

các kho dữ liệu tập trung cho các mục tiêu kinh doanh, điều hành và quản lý rủi ro.

Từ khóa: Rủi ro tín dụng, Xếp hạng tín dụng nội bộ, Rủi ro danh mục cho

vay, Phân tích theo nhóm, Rủi ro tập trung, Ma trận chuyển đổi xếp hạng tín dụng

nội bộ.

iv

ABSTRACT

Title: Risk analysis of personal loans porfolio: a case study at vietnam bank

for agriculture and rural development phu giao district Binh Duong branch.

Abstract:

Basel II standards encourage banks to increase the application of credit risk

management approaches from the entire customer loan portfolio rather than

considering each loan separately. These portfolio risk management approaches are

not only relevant to the modern view of risk management (providing early warning,

looking to the future) but are also useful to managers in operations. banking activities

in general and credit activities in particular. This study is based on a qualitative

approach to describe and explain the risk analysis process for individual customer

loan portfolios at Agribank branch, Phu Giao district, Binh Duong. The research

results show that in general, most of the branch's individual customer loan portfolio

has shown to focus on a small number (about 5-6 lending industries, 3-5 locations...

) during the research period from 2015 to 2021. Besides, the research results also

show that there are differences in lending industry, internal credit rating conversion

level, and outstanding loan ratio per customer. compared to the entire portfolio

between the two periods 2015 – 2019 (before Covid-19) and 2020 – 2021 (Covid￾19). Nervertheless, it is necessary to combine other factors to be able to assess how

the epidemic affects credit risk at the branch. The study also discusses a number of

obstacles that need to be identified and overcome by Agribank and its branches in

order to help branches more effectively exploit centralized data warehouses for

business, operational and risk management purposes.

Keywords: Credit risk, Internal credit rating, Loans porfolio risk,

Cohort/Vintage analysis, Concentration risk, Transition matrix.

v

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN..............................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................................ii

TÓM TẮT.........................................................................................................................iii

ABSTRACT......................................................................................................................iv

MỤC LỤC..........................................................................................................................v

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT........................................................................viii

DANH MỤC CÁC BẢNG.............................................................................................ix

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ......................................................................x

PHẦN MỞ ĐẦU...............................................................................................................1

1) Đặt vấn đề.....................................................................................................................1

2) Mục tiêu nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu ............................................................3

3) Đối tượng nghiên cứu .................................................................................................4

4) Phạm vi nghiên cứu và thời gian nghiên cứu:..........................................................4

5) Phương pháp nghiên cứu............................................................................................5

6) Những đóng góp của nghiên cứu...............................................................................6

7) Kết cấu của luận văn ...................................................................................................7

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU ..................................................8

1.1.Các nghiên cứu của nước ngoài.................................................................................8

1.1.1. Các nghiên cứu lý thuyết về các mô hình đo lường RRTD danh mục cho

vay ....................................................................................................................................8

1.1.2. Các nghiên cứu ứng dụng dựa trên thực nghiệm về các dấu hiệu nhận biết

RRTD danh mục cho vay khách hàng ..........................................................................11

1.2.Các nghiên cứu tại Việt Nam...................................................................................14

1.3.Kết quả đạt được của các nghiên cứu trước và khoảng trống nghiên cứu .........17

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1................................................................................................19

CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.....20

2.1.Một số khái niệm.......................................................................................................20

2.1.1. Khái niệm RRTD..................................................................................................20

vi

2.1.2. Đo lường rủi ro RRTD ........................................................................................22

2.1.3. Yêu cầu đối với QLRRTD tiếp cận từ tổng thể danh mục cho vay của ngân

hàng ..................................................................................................................................23

2.2.Các lý thuyết nền tảng ..............................................................................................24

2.2.1. Lý thuyết thông tin bất cân xứng (Asymmetric Information Theory)........24

2.2.2. Lý thuyết quản lý danh mục đầu tư (Portfolio Management Theory)........25

2.2.3. Quy luật hay nguyên lý Pareto (nguyên lý 80/20) .........................................25

2.3.Phương pháp nghiên cứu..........................................................................................27

2.3.1. Phân tích rủi ro tập trung danh mục cho vay...................................................28

2.3.2. Phân tích nhóm các khoản cho vay theo kỳ giải ngân...................................29

2.3.3. Phân tích chuyển đổi XHTD nội bộ (Credit Rating Transition Analysis).31

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2................................................................................................34

CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN...............................35

3.1.Thông tin chung về địa bàn và Agribank chi nhánh huyện Phú Giáo, tỉnh Bình

Dương ...............................................................................................................................35

3.1.1. Địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương.....................................................35

3.1.2. Agribank chi nhánh huyện Phú Giáo, Bình Dương:......................................35

3.1.3. Hệ thống IPCAS...................................................................................................36

3.2.Một số yêu cầu của Agribank liên quan QLRRTD danh mục cho vay khách hàng

cá nhân...............................................................................................................................38

3.2.1. Các yêu cầu của Agribank liên quan quy trình cho vay khách hàng cá nhân

và hệ thống thông tin hỗ trợ............................................................................................38

3.2.2. Các yêu cầu của Agribank liên quan việc chấm điểm xếp hạng tín dụng nội

bộ khách hàng cá nhân.....................................................................................................39

3.3.Thực hiện phân tích rủi ro danh mục cho vay tại chi nhánh Agribank huyện Phú

Giáo, Bình Dương ............................................................................................................40

3.3.1. Xác định mục tiêu và nhiệm vụ .........................................................................40

3.3.2. Lựa chọn công cụ thực hiện phân tích..............................................................40

3.3.3. Thu thập dữ liệu và điều chỉnh mục tiêu phân tích........................................41

3.4.Kết quả thực hiện phân tích rủi ro danh mục cho vay và thảo luận....................43

vii

3.4.1. Phân tích rủi ro tập trung ....................................................................................44

3.4.1.1. Phân tích danh mục cho vay theo đơn vị giao dịch.................................44

3.4.1.2. Phân tích danh mục cho vay theo loại thời hạn cho vay.........................44

3.4.1.3. Phân tích danh mục cho vay theo nhóm nợ.............................................45

3.4.1.4. Phân tích danh mục cho vay theo ngành nghề ........................................46

3.4.1.5. Phân tích danh mục cho vay theo địa bàn...............................................47

3.4.1.6. Phân tích danh mục cho vay theo thời hạn .............................................49

3.4.1.7. Phân tích danh mục cho vay theo khách hàng ........................................50

3.4.2. Phân tích theo nhóm danh mục cho vay...........................................................52

3.4.2.1. Phân tích theo nhóm về tỷ lệ các khoản cho vay chưa thu hồi................52

3.4.2.2. Phân tích theo nhóm về số lượng các khoản cho vay bị đánh giá suy giảm

chất lượng..............................................................................................................53

3.4.3. Phân tích chuyển đổi XHTD nội bộ..................................................................54

3.4.4. Thảo luận về kết quả phân tích rủi ro danh mục cho vay khách hàng cá nhân

tại chi nhánh huyện Phú Giáo, Bình Dương................................................................55

3.4.5. Thảo luận về những trở ngại trong quy trình phân tích rủi ro danh mục cho

vay khách hàng cá nhân tại chi nhánh huyện Phú Giáo, Bình Dương ...................57

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3................................................................................................58

CHƯƠNG 4: KẾT LUẬN VÀ GIẢI PHÁP.............................................................59

4.1.Kết luận.......................................................................................................................59

4.2.Đề xuất giải pháp.......................................................................................................60

4.3.Hạn chế và hướng nghiên cứu tiếp theo .................................................................61

KẾT LUẬN......................................................................................................................62

TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................................................i

PHỤ LỤC..........................................................................................................................vi

viii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Nguyên nghĩa

NHNN Ngân hàng Nhà nước Việt Nam

Agribank Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam

QLRR Quản lý rủi ro

RRTD Rủi ro tín dụng

XHTD Xếp hạng tín dụng

CNTT Công nghệ thông tin

QLRRTD Quản lý rủi ro tín dụng

TSBĐ Tài sản bảo đảm

ix

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1 Minh họa phân tích theo nhóm về tỷ lệ mất vốn đối với các khoản cho vay

theo kỳ giải ngân hàng năm (Sageworks, 2016)...........................................................30

Bảng 2.2 Minh họa tỷ lệ chuyển đổi cho trạng thái hiện tại (2) (Folpmers, 2021)..32

Bảng 3.1 Phân tích danh mục cho vay theo ngành nghề, 2015 – 2021 (Đơn vị tính: %)..46

Bảng 3.2 Phân tích danh mục cho vay theo địa bàn, 2015 – 2021 (Đơn vị tính: %)....48

Bảng 3.3 Phân tích danh mục cho vay theo thời hạn, 2015 – 2021 (Đơn vị tính: %) ..49