ODA

Lêi më ®Çu

Sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸(CNH), hiÖn ®¹i ho¸(H§H) ®Êt níc víi môc tiªu

phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2020 ®a níc ta c¬ b¶n trë thµnh mét níc c«ng nghiÖp ®·

®i ®îc mét chÆng ®êng kh¸ dµi. Nh×n l¹i chÆng ®êng ®· qua chóng ta cã thÓ

thÊy r»ng chóng ta ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng tù hµo: tèc ®é t¨ng trëng

GDP b×nh qu©n hµng n¨m ®¹t trªn 7%, ®êi sèng cña nh©n d©n ngµy cµng ®îc

n©ng cao vµ kh«ng nh÷ng ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu vÒ mÆt kinh tÕ mµ c¸c mÆt

cña ®êi sèng v¨n ho¸- x· héi, gi¸o dôc, y tÕ còng ®îc n©ng cao râ rÖt, t×nh

h×nh chÝnh trÞ æn ®Þnh, an ninh- quèc phßng ®îc gi÷ v÷ng, c¸c mèi quan hÖ

hîp t¸c quèc tÕ ngµy cµng ®îc më réng. §¹t ®îc nh÷ng thµnh c«ng ®ã bªn

c¹nh sù khai th¸c hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc trong níc th× sù hç trî tõ bªn ngoµi

còng ®ãng mét vai trß quan träng vµ trong ®ã viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh

thøc(ODA) cña c¸c quèc gia vµ tæ chøc quèc tÕ gi÷ vai trß chñ ®¹o. Thùc tÕ

tiÕp nhËn, sö dông vèn vµ thùc hiÖn c¸c dù ¸n ODA thêi gian qua cho thÊy

ODA thùc sù lµ mét nguån vèn quan träng ®èi víi ph¸t triÓn ®Êt níc, ODA

®· gióp chóng ta tiÕp cËn, tiÕp thu nh÷ng thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ hiÖn

®¹i, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ vµ t¹o ra hÖ thèng

c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ- x· héi t¬ng ®èi hiÖn ®¹i. Tuy vËy, ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu

trë thµnh níc c«ng nghiÖp vµo n¨m 2020 chóng ta cÇn ph¶i huy ®éng vµ sö

dông hiÖu qu¶ h¬n n÷a c¸c nguån lùc cho ph¸t triÓn, trong ®ã ODA cã mét

vai trß quan träng. Do ®ã, mét c©u hái ®îc ®Æt ra lµ liÖu chóng ta cã thÓ huy

®éng ®îc nhiÒu h¬n vµ sö dông hiÖu qu¶ h¬n nguån vèn ODA kh«ng? Cã thÓ

kh¼ng ®Þnh ngay ®iÒu ®ã lµ hoµn toµn cã thÓ. VËy nh÷ng gi¶i ph¸p nµo cÇn ®-

îc xóc tiÕn thùc hiÖn ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý vµ sö dông ODA?.

Víi mong muèn gi¶i ®¸p ®îc c©u hái trªn vµ cã mét c¸i nh×n s©u h¬n, toµn

diÖn h¬n vÒ ODA. V× vËy, em ®· quyÕt ®Þnh lùa chän ®Ò tµi:” ODA nguån

vèn cho ®Çu t ph¸t triÓn ë ViÖt Nam - thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p” ®Ó thùc hiÖn

®Ò ¸n m«n häc cña m×nh.

§Ó hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy, em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c« Ph¹m ThÞ Thªu ®·

®ãng gãp nh÷ng ý kiÕn quÝ b¸u vµ híng dÉn em thùc hiÖn t¹o ®iÒu kiÖn cho

em tiÕp cËn s©u h¬n, toµn diÖn h¬n vÒ ODA, n©ng cao nhËn thøc, kh¶ n¨ng lý

luËn vµ ph©n tÝch vÊn ®Ò.

Ch¬ng i

nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ oda

i) Nguån vèn oda

1) Nguån gèc ra ®êi cña ODA

Qu¸ tr×nh lÞch sö cña ODA cã thÓ ®îc tãm lîc nh sau:

Sau ®¹i chiÕn thÕ giíi thø II c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ®· tho¶ thuËn vÒ

sù trî gióp díi d¹ng viÖn trî kh«ng hoµn l¹i hoÆc cho vay víi ®iÒu kiÖm u ®·i

cho c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. Tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ WB( Ng©n hµng thÕ

giíi) ®· ®îc thµnh lËp t¹i héi nghÞ vÒ tµi chÝnh- tiÒn tÖ tæ chøc th¸ng 7 n¨m

1944 t¹i Bretton Woods( Mü) víi môc tiªu lµ thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ vµ

t¨ng trëng phóc lîi cña c¸c níc víi t c¸ch nh lµ mét tæ chøc trung gian vÒ tµi

chÝnh, mét ng©n hµng thùc sù víi ho¹t ®éng chñ yÕu lµ ®i vay theo c¸c ®iÒu

kiÖn th¬ng m¹i b»ng c¸ch ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ®Ó råi cho vay tµi trî ®Çu t t¹i

c¸c níc.

TiÕp ®ã mét sù kiÖn quan träng ®· diÔn ra ®ã lµ th¸ng 12 n¨m 1960 t¹i Pari

c¸c níc ®· ký tho¶ thuËn thµnh lËp tæ chøc hîp t¸c kinh tÕ vµ ph¸t

triÓn( OECD). Tæ chøc nµy bao gåm 20 thµnh viªn ban ®Çu ®· ®ãng gãp phÇn

quan träng nhÊt trong viÖc dung cÊp ODA song ph¬ng còng nh ®a ph¬ng.

Trong khu«n khæ hîp t¸c ph¸t triÓn , c¸c níc OECD ®· lËp ra c¸c uû ban

chuyªn m«n trong ®ã cã uû ban hç trî ph¸t triÓn ( DAC) nh»m gióp c¸c níc

®ang ph¸t triÓn ph¸t triÓn kinh tÕ vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t.

KÓ tõ khi ra ®êi ODA ®· tr¶i qua c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn sau:

Trong nh÷ng n¨m 1960 tæng khèi lîng ODA t¨ng chËm ®Õn nh÷ng n¨m 1970

vµ 1980 viÖn trî tõ c¸c níc thuéc OECD vÉn t¨ng liªn tôc. §Õn gi÷a thËp

niªn 80 khèi lîng viÖn trî ®¹t møc gÊp ®«i ®Çu thËp niªn 70. Cuèi nh÷ng n¨m

1980 ®Õn nh÷ng n¨m 1990 vÉn t¨ng nhng víi tû lÖ thÊp. N¨m 1991 viÖn trî

ph¸t triÓn chÝnh thøc ®· ®¹t ®Õn con sè ®Ønh ®iÓm lµ 69 tû USD theo gi¸ n¨m

1995. N¨m 1996 c¸c níc tµi trî OECD ®· dµnh 55,114 tû USD cho viÖn trî

b»ng 0,25% tæng GDP cña c¸c níc nµy còng trong n¨m nµy tû lÖ ODA/GNP

cña c¸c níc DAC chi lµ 0,25% so víi n¨m 1995 viÖn trî cña OECD gi¶m

3,768 tû USD . Trong nh÷ng n¨m cuèi cña thÕ kû 20 vµ nh÷ng n¨m ®Çu thÕ

kû 21 ODA cã xu híng gi¶m nhÑ riªng ®èi víi ViÖt Nam kÓ tõ khi nèi l¹i

quan hÖ víi c¸c níc vµ tæ chøc cung cÊp viÖn trî (1993) th× c¸c níc viÖn trî

vÊn u tiªn cho ViÖt Nam ngay c¶ khi khèi lîng viÖn trî trªn thÕ giíi gi¶m

xuèng.

2) Kh¸i niÖm ODA

ODA bao gåm c¸c kho¶n viÖn trî kh«ng hoµn l¹i, viÖn trî cã hoµn l¹i hoÆc

tÝn dông u ®·i cña c¸c chÝnh phñ, c¸c tæ chøc liªn chÝnh phñ, c¸c tæ chøc phi

chÝnh phñ, c¸c tæ chøc thuéc hÖ thèng Liªn Hîp Quèc, c¸c tæ chøc tµi chÝnh

quèc tÕ dµnh cho c¸c níc ®ang vµ chËm ph¸t triÓn.

C¸c ®ång vèn bªn ngoµi chñ yÕu ch¶y vµo c¸c níc ®ang ph¸t triÓn vµ chËm

ph¸t triÓn gåm cã: ODA, tÝn dông th¬ng m¹i tõ c¸c ng©n hµng, ®Çu t trùc tiÕp

níc ngoµi( FDI) , viÖn trî cho kh«ng cña c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ(NGO) vµ

tÝn dông t nh©n. C¸c dßng vèn quèc tÕ nµy cã nh÷ng mèi quan hÖ rÊt chÆt chÏ

víi nhau. NÕu mét níc kÐm ph¸t triÓn kh«ng nhËn ®îc vèn ODA ®ñ møc cÇn

thiÕt ®Ó c¶i thiÖn c¸c c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ- x· héi th× còng khã cã thÓ thu hót

®îc c¸c nguån vèn FDI còng nh vay vèn tÝn dông ®Ó më réng kinh doanh nh￾ng nÕu chØ t×m kiÕm c¸c nguån ODA mµ kh«ng t×m c¸ch thu hót c¸c nguån

vèn FDI vµ c¸c nguån tÝn dông kh¸c th× kh«ng cã ®iÒu kiÖn t¨ng trëng nhanh

s¶n xuÊt, dÞch vô vµ sÏ kh«ng cã ®ñ thu nhËp ®Ó tr¶ nî vèn vay ODA.

3) §Æc ®iÓm cña ODA

Nh ®· nªu trong kh¸i niÖm ODA lµ c¸c kho¶n viÖn trî kh«ng hoµn l¹i, viÖn

trî cã hoµn l¹i hoÆc tÝn dông u ®·i. Do vËy, ODA cã nh÷ng ®Æc ®iÓm chñ yÕu

sau:

Thø nhÊt, Vèn ODA mang tÝnh u ®·i.

Vèn ODA cã thêi gian cho vay( hoµn tr¶ vèn dµi), cã thêi gian ©n h¹n dµi.

Ch¼ng h¹n, vèn ODA cña WB, ADB, JBIC cã thêi gian hoµn tr¶ lµ 40 n¨m vµ

thêi gian ©n h¹n lµ 10 n¨m.

Th«ng thêng, trong ODA cã thµnh tè viÖn trî kh«ng hoµn l¹i( cho kh«ng),

®©y còng chÝnh lµ ®iÓm ph©n biÖt gi÷a viÖn trî vµ cho vay th¬ng m¹i. Thµnh

tè cho kh«ng ®îc x¸c ®Þnh dùa vµo thêi gian cho vay, thêi gian ©n h¹n vµ so

s¸nh l·i suÊt viÖn trî víi møc l·i suÊt tÝn dông th¬ng m¹i. Sù u ®·i ë ®©y lµ so

s¸nh víi tËp qu¸n th¬ng m¹i quèc tÕ.

Sù u ®·i cßn thÓ hiÖn ë chç vèn ODA chØ dµnh riªng cho c¸c níc ®ang vµ

chËm ph¸t triÓn, v× môc tiªu ph¸t triÓn. Cã hai ®iÒu kiÖn c¬ b¶n nhÊt ®Ó c¸c

níc ®ang vµ chËm ph¸t triÓn cã thÓ nhËn ®îc ODA lµ:

§iÒu kiÖn thø nhÊt: Tæng s¶n phÈm quèc néi( GDP) b×nh qu©n ®Çu ngêi thÊp.

Níc cã GDP b×nh qu©n ®Çu ngêi cµng thÊp th× thêng ®îc tû lÖ viÖn trî kh«ng

hoµn l¹i cña ODA cµng lín vµ kh¶ n¨ng vay víi l·i suÊt thÊp vµ thêi h¹n u

®·i cµng lín.