Những giải pháp đẩy mạnh hoạt động Logistics trong giao nhận vận tải quốc tế bằng đường biển tại Tp. Đà Nẵng

Mục lục

Trang

Mở đầu

Chương 1/ Cơ sở lý luận và thực tiễn về hoạt động Logistics trong giao nhận

vận tải quốc tế.........................................................................................................1

1.1. Cơ sở lý luận về hoạt động Logistics trong giao nhận vận tải quốc tế .............1

1.1.1. Giới thiệu về giao nhận vận tải quốc tế đường biển ......................................1

1.1.2. Logistics trong giao nhận vận tải ...................................................................2

1.2. Hoạt động Logistics trong giao nhận vận tải quốc tế trên thế giới. ..................6

1.2.1. Sự ra đời của các tổ chức giao nhận vận tải quốc tế ......................................6

1.2.2. Quản lý hoạt động logistics trên thế giới ......................................................7

1.2.3. Logistics ở các nước trên thế giới ..................................................................8

1.2.4. Kinh nghiệm phát triển Logistics ở các nước trong khu vực.........................10

1.3. Hoạt động Logistics và chiến lược kinh tế đối ngoại của Việt Nam ................14

1.3.1. Hoạt động Logistics của Việt Nam. ...............................................................14

1.3.2. Chiến lược kinh tế hướng ngoại.....................................................................17

Kết luận chương 1 ....................................................................................................19

Chương 2/ Tình hình hoạt động Logistics đường biển tại Tp. Đà Nẵng...........21

2.1. Sơ lược quá trình kinh doanh dịch vụ giao nhận vận tải quốc tế đường biển...21

2.1.1. Cơ cấu tổ chức của Cảng Đà nẵng ................................................................21

2.1.2. Sơ lược quá trình phát triển dịch vụ giao nhận vận tải quốc tế......................22

2.2. Thực trạng kinh doanh dịch vụ giao nhận vận tải quốc tế đường biển.............25

2.2.1. Hệ thống cảng biển và tình hình khai thác cảng ............................................25

2.2.2. Dịch vụ giao nhận vận tải quốc tế..................................................................28

2.2.3. Hoạt động Logistics trong giao nhận vận tải tại Đà Nẵng.............................38

2.2.4. Những đánh giá chung về hoạt động Logistics trong giao nhận vận tải

quốc tế tại Đà Nẵng..................................................................................................45

Kết luận chương 2 ....................................................................................................50

Chương 3: Các giải pháp đẩy mạnh hoạt động Logistics trong giao nhận

vận tải đường biển tại Tp.Đà Nẵng ......................................................................51

1

3.1. Dự báo phát triển dịch vụ giao nhận vận tải quốc tế Việt Nam........................51

3.1.1. Những mục tiêu chiến lược phát triển Ngành giao nhận vận tải quốc tế ......51

3.1.2. Dự báo nhu cầu vận chuyển hàng hóa tính đến năm 2010 ............................52

3.2. Các giải pháp đẩy mạnh hoạt động Logistics trong giao nhận vận tải quốc tế

bằng đường biển tại Tp. Đà nẵng………………………………………………. 54

3.2.1. Nhóm giải pháp 1: Hoàn thiện công tác xây dựng cơ sở hạ tầng và tăng

năng lực chuyên chở của đội tàu………………………………………… 54

3.2.2. Nhóm Giải pháp thứ hai: Hoàn thiện và đẩy mạnh hoạt động giao nhận

vận tải, tiến đến hình thành và phát triển dịch vụ Logistics .........................59

3.2.3. Nhóm giải pháp thứ ba: Hoàn thiện cơ chế quản lý ngành hàng hải và các

ngành có liên quan………………………………………………………. 70

3.2.4. Kiến nghị đối với nhà nước và các ban ngành có liên quan .........................74

Kết luận chương 3............................................................. 75

Kết luận

Kết quả khảo sát thông qua bảng câu hỏi

Nguồn trích các số liệu trong luận án

Tài liệu tham khảo

Phụ lục

2

LỜI MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Trong xu thế hội nhập nền kinh tế khu vực và thế giới, việc giao lưu trao đổi hàng

hóa giữa các nước diễn ra ngày càng mạnh mẽ, kéo theo những nhu cầu mới về vận

tải, kho bãi, các dịch vụ phụ trợ ... Các quốc gia có bờ biển dài và sâu, thuận tiện

cho tàu thuyền lớn neo đậu sẽ trở thành trung tâm giao lưu hàng hóa như Singapore,

Hồng Kông, Nhật Bản, Hà Lan…. Ở những nước này, ngành giao nhận vận tải đã

phát triển vượt bậc và đóng góp không nhỏ vào GDP của đất nước. Thêm vào đó,

công nghệ thông tin phát triển đã giúp cho ngành giao nhận vận tải hợp lý hóa dây

chuyền vận chuyển và phát triển dịch vụ này ở cấp độ cao hơn: dịch vụ Logistics.

Đà Nẵng là một thành phố biển với độ sâu trung bình Cảng Tiên Sa là 12m và

nằm ở trung tâm của đất nước và là ngã ba giao thương giữa khu vực Châu Á-Thái

Bình Dương, rất thuận tiện cho tàu bè qua lại. Mặt khác, khi Việt Nam hoàn toàn

hội nhập vào nền kinh tế khu vực các nước ASEAN và gia nhập WTO, nhu cầu về

trao đổi hàng hóa sẽ rất lớn. Khi đó, dịch vụ giao nhận vận tải sẽ trở thành một

trong những ngành kinh doanh rất phát triển và mang lại nguồn thu lớn cho Thành

phố.

Nhưng cho đến nay, ngành giao nhận vận tải của Đà Nẵng vẫn chưa thực sự phát

triển tương xứng với khả năng của nó. Các cấp và ban ngành lãnh đạo cũng đang rất

quan tâm đến lĩnh vực hoạt động này, nhưng vẫn chưa có một công trình nghiên cứu

nào để có những giải pháp chiến lược nhằm tận dụng những lợi thế sẵn có của thành

phố, nghiên cứu ứng dụng những các phương pháp giao nhận vận tải hiện đại trên

thế giới để phục vụ và thúc đẩy ngoại thương phát triển. Nếu có chỉ là những công

trình nghiên cứu đơn thuần về kỹ thuật như hạ tầng cảng biển, tàu thuyền…, những

chiến lược vận tải và dự án nâng cấp cải tạo CSHT cảng biển.

Chính vì những lý do trên, tôi đã chọn đề tài “Những giải pháp đẩy mạnh hoạt

động Logistics trong giao nhận vận tải quốc tế bằng đường biển tại Tp.Đà Nẵng”.

Luận án sẽ đi sâu vào phân tích thực trạng ngành giao nhận vận tải quốc tế bằng

3

đường biển, từ đó đưa ra những giải pháp chiến lược nhằm đẩy mạnh sự phát triển

dịch vụ Logistics tại thành phố Đà Nẵng.

2. Mục đích nghiên cứu đề tài

- Giới thiệu về sự phát triển dịch vụ Logistics - một hình thức phát triển ở giai

đoạn cao của hoạt động giao nhận vận tải - ở các nước trên thế giới. Đây là loại

hình dịch vụ rất cần thiết và đóng vai trò hết sức quan trọng trong hoạt động

giao lưu kinh tế, đặc biệt là những nước có bờ biển kéo dài như nước ta.

- Từ thực trạng kinh doanh dịch vụ giao nhận vận tải ở Đà nẵng và trên cơ sở tìm

hiểu, học hỏi kinh nghiệm thành công của các nước phát triển trong kinh doanh

dịch vụ Logistics, Luận án đã đưa ra một số giải pháp nhằm đẩy mạnh hoạt động

kinh doanh dịch vụ này. Đồng thời, luận án cũng cung cấp thêm một tài liệu có

giá trị cho các doanh nghiệp trong nước, Hiệp hội ngành nghề tham khảo và vận

dụng trong thực tiễn kinh doanh nhằm thúc đẩy hoạt động ngoại thương phát

triển, xuất khẩu dịch vụ giao nhận vận tải quốc tế, góp phần thu ngoại tệ về cho

đất nước.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

- Đối tượng nghiên cứu của đề tài là các doanh nghiệp có liên quan trong ngành

giao nhận vận tải đường biển trên địa bàn thành phố Đà Nẵng. Kinh doanh giao

nhận vận tải được nghiên cứu trong mối quan hệ hữu cơ với vận tải, trong đó

nhấn mạnh vai trò của những doanh nghiệp không kinh doanh tàu biển, thực

hiện thiết kế, hợp lý hoá công nghệ vận tải và tổ chức vận tải hàng hóa theo cách

thức tiên tiến nhằm tối ưu hoá chi phí.

- Phạm vi nghiên cứu: Do hoạt động ngành giao nhận vận tải tương đối rộng

nhưng lại chưa có tổ chức việc thống kê phục vụ cho công tác quản lý. Vì vậy đề

tài chỉ nghiên cứu chủ yếu ở Thành phố Đà Nẵng và xem xét trong mối quan hệ

vận tải giữa Đà Nẵng và những khu vực có cảng biển phát triển trong cả nước.

4. Phương pháp nghiên cứu

- Luận án đứng trên quan điểm hệ thống và toàn diện khi trình bày vấn đề

Logistics trong giao nhận vận tải quốc tế bằng đường biển, xem xét vấn đề trong

4

trạng thái luôn luôn vận động và phát triển trong mối quan hệ với sản xuất trong

nước, giữa thị trường trong nước và nước ngoài.

- Luận án sử dụng phương pháp thống kê, so sánh, phân tích tổng hợp, dự báo và

những phương pháp toán học đơn giản để tiếp cận vấn đề. Đặc biệt, luận án chú

trọng đến việc sử dụng phương pháp chuyên gia với sự tham khảo có chọn lọc,

khoa học.

- Để có thêm tư liệu cũng như tính xác thực của thông tin diễn biến thị trường,

chúng tôi đã tiến hành khảo sát thực tế thông qua bảng câu hỏi, phỏng vấn trực

tiếp các công ty trong lĩnh vực giao nhận vận tải quốc tế và những nhà sản xuất,

kinh doanh xuất nhập khẩu.

5. Những đóng góp của luận án

Kể từ khi nhà nước quyết định thực hiện chính sách mở cửa theo định hướng nền

kinh tế hàng hóa nhiều thành phần có sự quản lý của nhà nước, nước ta đã có những

chuyển biến rõ rệt. Kinh tế phát triển, tăng trưởng hàng năm trung bình 7%, các

ngành nghề sản xuất, dịch vụ phát triển mạnh đặc biệt là ngành giao nhận vận tải

quốc tế.

Là một thành phố biển với độ sâu trung bình của cảng Tiên Sa là 12m, nằm ở ngã

ba giao thương của Việt Nam cũng như giữa khu vực Châu Á-Thái Bình dương, rất

thuận tiện cho tàu bè qua lại, Đà Nẵng rất có tiềm năng phát triển kinh tế nói chung

và dịch vụ giao nhận vận tải nói riêng. Mặt khác, xu hướng toàn cầu hóa nền kinh tế

cùng với sự phát triển vượt bậc của dịch vụ Logistics đòi hỏi chúng ta phải tìm ra

một phương thức kinh doanh mới phù hợp với yêu cầu của thị trường trong nước và

thế giới.

Luận án là công trình đầu tiên nghiên cứu về tình hình Logistics trong giao nhận

vận tải quốc tế bằng đường biển tại thành phố Đà Nẵng, từ đó đưa ra những giải

pháp chiến lược nhằm đẩy mạnh phát triển loại hình dịch vụ này. Đây là một ngành

kinh doanh tuy đã phát triển rất mạnh tại các nước phát triển nhưng vẫn còn mới lạ

tại Việt Nam. Trong khi các công trình nghiên cứu chiến lược phát triển hiện nay

chỉ chú trọng vào việc khai thác cảng và kinh doanh vận tải, thì luận án chú trọng

nghiên cứu cách tổ chức và kinh doanh dịch vụ Logistics – hình thức phát triển cao

5

hơn của dịch vụ giao nhận vận tải, nhằm tối ưu hoá về mặt kinh tế của hoạt động

giao nhận vận tải. Các quan điểm quản trị kinh doanh hiện đại đang được ứng dụng

rộng rãi trên thế giới cũng được mô tả khá chi tiết và lồng vào trong hoạt động cung

ứng dịch vụ một cách logic.

Các giải pháp mà luận án đã đưa ra có tính thiết thực và khả thi cao, phù hợp với

điều kiện kinh doanh hiện nay. Các giải pháp đi sâu vào nghiên cứu các vấn đề về

đầu tư cơ sở hạ tầng, một trong những yếu tố quan trọng trong việc phát triển dịch

vụ Logistics và công tác tổ chức quản lý kinh doanh ngành ở các cấp lãnh đạo.

Bên cạnh việc hoàn thiện những dịch vụ đã có, luận án còn đưa ra những dịch vụ

phụ mới trong ngành giao nhận vận tải quốc tế, một trong những tiền đề để phát

triển dịch vụ Logistics. Đây là một trong những dịch vụ cần phát triển ở Việt nam

nói chung và tại thành phố Đà Nẵng nói riêng để đáp ứng nhu cầu phát triển ngày

càng cao của ngành ngoại thương và tối ưu hóa công nghệ vận tải trong nước. Các

kiến nghị đi kèm với giải pháp cần được xem xét nhằm có những chính sách thích

hợp phát triển cơ sở hạ tầng, nâng cao khả năng cạnh tranh của các công ty giao

nhận vận tải Việt Nam nhằm đáp ứng nhu cầu công nghiệp hoá - hiện đại hóa đất

nước.

6. Kết cấu luận án

- Lời mở đầu

- Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về hoạt động Logistics trong giao nhận vận

tải quốc tế.

- Chương 2: Tình hình hoạt động Logistics trong giao nhận vận tải quốc tế tại

Thành phố Đà Nẵng.

- Chương 3: Các giải pháp đẩy mạnh hoạt động Logistics trong giao nhận vận tải

quốc tế bằng đường biển tại Tp.Đà Nẵng.

- Tài liệu tham khảo.

- Phụ lục

6

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ HOẠT

ĐỘNG LOGISTICS TRONG GIAO NHẬN VẬN TẢI QUỐC

TẾ

1.1/ Cơ sở lý luận về hoạt động Logistics trong giao nhận vận tải quốc tế

1.1.1/ Giới thiệu về giao nhận vận tải quốc tế đường biển .

1.1.1.1/ Dịch vụ giao nhận vận tải quốc tế bằng đường biển

a/ Định nghĩa

™ Vận tải quốc tế bằng đường biển

Vận tải quốc tế là quá trình chuyên chở được tiến hành vượt ra ngoài phạm vi

biên giới lãnh thổ của một quốc gia.

Có rất nhiều phương thức vận chuyển tham gia vào quá trình chuyên chở hàng

hóa quốc tế như đường không, đường sắt, đường bộ, đường thủy…, trong đó vận

chuyển đường biển đóng vai trò chủ đạo. Hơn 70% hàng hoá trong buôn bán quốc

tế được vận chuyển bằng đường biển. Những nước có bờ biển kéo dài, giao thông

vận tải đường biển thuận tiện sẽ có ngành vận tải quốc tế rất phát triển như

Singapore, Hà Lan, Hồng Kông….

™ Dịch vụ giao nhận quốc tế

Theo “Qui tắc mẫu của FIATA về dịch vụ giao nhận”: dịch vụ giao nhận (Freight

forwarding service) là bất kỳ loại dịch vụ nào liên quan đến vận chuyển, gom hàng,

lưu kho, bốc xếp, đóng gói hay phân phối hàng hóa cũng như dịch vụ tư vấn hay có

liên quan đến các dịch vụ trên, kể cả các vấn đề hải quan, tài chính, mua bảo hiểm,

thanh toán, thu thập chứng từ liên quan đến hàng hoá.

Người kinh doanh dịch vụ giao nhận gọi là người giao nhận (Forwarder/Freight

Forwarder/Forwarding agent). Trước đây, người giao nhận chỉ thực hiện một số

công việc do nhà xuất nhập khẩu uỷ thác như xếp dỡ, lưu kho hàng hóa, vận tải nội

địa…. Cùng với sự phát triển của thương mại quốc tế và sự tiến bộ trong ngành vận

tải, người giao nhận ngày nay không chỉ làm thủ tục hải quan hay thuê tàu mà còn

cung cấp dịch vụ trọn gói toàn bộ quá trình vận tải và phân phối hàng hóa.

™ Dịch vụ giao nhận vận tải quốc tế

7

Dịch vụ giao nhận vận tải quốc tế bao gồm dịch vụ vận tải và các dịch vụ giao

nhận đi kèm trong suốt quá trình làm thay đổi vị trí của hàng hóa từ nước này sang

nước khác. Dịch vụ giao nhận vận tải chỉ phát sinh khi có nhu cầu chuyên chở hàng

hóa giữa người giao hàng và người nhận hàng.

Nếu gọi V1 và V0 là giá trị của đối tượng vận tải trước và sau khi thực hiện toàn

bộ quá trình giao nhận vận tải.

Ta có: Vgnvt = V1 - V0

Với Vgnvt là giá trị của các dịch vụ giao nhận vận tải bao gồm: đóng gói bao bì,

lưu kho, bốc xếp, kiểm hóa hải quan, xếp dỡ hàng hóa, thủ tục hải quan, vận chuyển

hàng hóa từ nơi này đến nơi khác…

Như vậy, chúng ta có thể hiểu Dịch vụ giao nhận vận tải quốc tế là tất cả những

dịch vụ có liên quan đến quá trình vận chuyển hàng hóa giữa hai quốc gia khác

nhau, từ người bán cho đến tay người mua như vận chuyển, đóng gói, bao bì, thủ

tục hải quan, lưu kho, xếp dỡ hàng hóa….

b/ Vai trò của ngành giao nhận vận tải quốc tế trong ngoại thương

- Giao nhận vận tải quốc tế đảm bảo chuyên chở khối lượng lớn hàng hoá ngày

một tăng trong buôn bán quốc tế, đặc biệt là chuyên chở các loại hàng rời có

khối lượng lớn nhưng giá trị thấp như than đá, quặng, ngũ cốc, dầu mỏ….

Khoảng cách chuyên chở càng xa thì chi phí vận tải càng lớn, dẫn đến giá cả

hàng hóa sẽ cao và quan hệ mua bán giữa các nước bị hạn chế và ngược lại.

- Giao nhận vận tải quốc tế phát triển tạo điều kiện cho việc mở rộng giao lưu

buôn bán giữa các nước và đa dạng hóa mặt hàng cũng như thay đổi cơ cấu từng

nhóm hàng. Giá thành vận tải trên cự ly dài giảm đã tạo điều kiện cho các quốc

gia mở rộng thị trường cung cấp và tiêu thụ.

- Giao nhận vận tải quốc tế có thể bảo vệ tích cực hoặc làm xấu đi cán cân mậu

dịch và cán cân thanh toán của một quốc gia. Thu chi ngoại tệ trong lĩnh vực

XNK sản phẩm vận tải và các dịch vụ có liên quan đến vận tải quốc tế là một bộ

phận quan trọng trong cán cân thanh toán quốc tế. Xuất siêu sản phẩm vận tải

quốc tế sẽ có tác dụng tốt đối với cán cân thanh toán quốc tế và ngược lại.

8

1.1.2/ Logistics trong giao nhận vận tải

1.1.2.1/ Các định nghĩa về Logistics

Hiện nay, trên thế giới có rất nhiều định nghĩa khác nhau về Logistics và vẫn

chưa có khái niệm thống nhất. Trong cuốn sách “Logistics Những vấn đề cơ bản”

của PGS-TS Đoàn Thị Hồng Vân-NXB Thống kê 2003 có nêu lên một số khái niệm

về Logistics của các nhà kinh tế trên thế giới như sau:

− Trong lĩnh vực sản xuất, Logistics là cung ứng, là chuỗi hoạt động nhằm đảm

bảo nguyên vật liệu, máy móc, thiết bị, các dịch vụ… cho hoạt động của tổ

chức, doanh nghiệp được tiến hành liên tục, nhịp nhàng và có hiệu quả. Bên

cạnh đó, nó còn tham gia vào quá trình phát triển sản phẩm mới.

− Dưới góc độ quản trị chuỗi cung ứng, Logistics là quá trình tối ưu hóa về vị trí,

lưu trữ và chu chuyển các tài nguyên, yếu tố đầu vào từ điểm xuất phát đầu tiên

là nhà cung cấp, qua nhà sản xuất, nhà bán buôn, nhà bán lẻ đến tay người tiêu

dùng cuối cùng, thông qua hàng loạt hoạt động kinh tế.

− Logistics là hệ thống các công việc được thực hiện một cách có kế hoạch nhằm

quản lý nguyên vật liệu, dịch vụ, thông tin, dòng chảy của vốn… nó bao gồm cả

những hệ thống thông tin ngày một phức tạp, sự truyền thông và hệ thống kiểm

soát cần phải có trong môi trường làm việc hiện nay.

− Logistics là quá trình lập kế hoạch, tổ chức thực hiện và kiểm soát quá trình lưu

chuyển và dự trữ hàng hóa, dịch vụ từ điểm xuất phát đầu tiên đến nơi tiêu thụ

cuối cùng sao cho hiệu quả và phù hợp với yêu cầu của khách hàng.

Theo cách tiếp cận của Hội đồng quản lý Logistics (The Council of Logistics

Management CLM in the USA): Logistics là một bộ phận của dây chuyền cung

ứng, tiến hành lập ra kế hoạch, thực hiện và kiểm soát công việc chu chuyển và lưu

kho hàng hoá, cùng các dịch vụ và thông tin có liên quan từ địa điểm xuất phát đến

nơi tiêu dùng một cách hiệu quả nhằm đáp ứng những yêu cầu của khách hàng

Với cách tiếp cận trên cho ta thấy Logistics là một chuỗi các dịch vụ về giao nhận

vận tải hàng hoá, như làm các thủ tục, giấy tờ, tổ chức vận tải, bao bì đóng gói, ghi

nhãn hiệu, lưu kho, lưu bãi, vận chuyển, phân phát hàng hoá đi các địa điểm khác

nhau…, đảm bảo yêu cầu đúng lúc (Just in time-JIT) và duy trì hàng tồn kho ở mức

9