Nguyên tắc không phân biệt đối xử trong luật đầu tư năm 2005

Trang 1

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP HỒ CHÍ MINH

-----------------------

Đặng Hoàng Quốc Bảo

NGUYEÂN TAÉC KHOÂNG PHAÂN BIEÄT ÑOÁI XÖÛ

TRONG LUAÄT ÑAÀU TÖ NAÊM 2005

Chuyên ngành: Luật Kinh tế

Mã số : 60.38.50

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

Người hướng dẫn khoa học: TS. L Vũ Nam

TP.Hồ Chí Minh-Năm 2007

Trang 2

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các

số liệu, kết quả nêu trong Luận văn là trung thực và chưa từng được ai

công bố trong bất kỳ công trình nào khác.

Tác giả

Đặng Hoàng Quốc Bảo

Trang 3

T¸c gi¶ xin bµy tá lßng biÕt ¬n ®Õn TS. Lª Vò Nam, ng­êi ®· gîi

më nh÷ng ý t­ëng khoa häc vµ sù chØ b¶o tËn t×nh cho t¸c gi¶ trong qu¸

tr×nh nghiªn cøu.

T¸c gi¶ ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c ThÇy, C« gi¸o vµ c¸c b¹n cïng líp

Cao häc LuËt Kho¸ 8 - §¹i häc LuËt Tp. Hå ChÝ Minh vÒ sù hç trî vµ

gióp ®ì ®Ó t¸c gi¶ hoµn thµnh luËn v¨n nµy.

V× kh¶ n¨ng vµ ®iÒu kiÖn nghiªn cøu cña t¸c gi¶ cã h¹n, nªn luËn

v¨n ch¾c ch¾n cßn thiÕu sãt vµ h¹n chÕ. T¸c gi¶ mong nhËn ®­îc sù tiÕp tôc

®ãng gãp ý kiÕn gióp ®ì cña c¸c ThÇy, C« gi¸o vµ c¸c b¹n ®Ó luËn v¨n

®­îc hoµn thiÖn.

Xin tr©n träng c¶m ¬n!

Trang 4

BẢNG CHỮ VIẾT TẮT

ASEAN : Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á

APEC : Diễn đàn hợp tác kinh tế châu Á – Thái Bình Dương

ASEM : Diễn đàn hợp tác Á - Âu

WTO : Tổ chức thương mại thế giới

MFN : Đối xử tối huệ quốc

NT : Đối xử quốc gia

KPBĐX : Không phân biệt đối xử

XHCN : Xã hội chủ nghĩa

TBCN : Tư bản chủ nghĩa

FDI : Đầu tư trực tiếp nước ngoài

IMF : Quỹ tiền tệ quốc tế

Trang 5

MỤC LỤC

-----------------------

LỜI NÓI ĐẦU 1

Chương I KHÁI QUÁT CHUNG VỀ NGUYÊN TẮC KHÔNG

PHÂN BIỆT ĐỐI XỬ TRONG QUAN HỆ ĐẦU TƯ QUỐC TẾ

9

1.1. Tổng quan về nguyên tắc KPBĐX trong quan hệ đầu tư quốc tế 9

1.1.1. Sự cần thiết, ý nghĩa và nội hàm của nguyên tắc KPBĐX trong

quan hệ đầu tư quốc tế 10

1.1.2. Nguyên tắc KPBĐX trong một số Hiệp định của Tổ chức thương

mại thế giới WTO 12

1.1.2.1. Hiệp định chung về thương mại dịch vụ (General Agreement on Trade

and Service - GATS) 13

1.1.2.2. Hiệp định về các biện pháp đầu tư liên quan đến thương mại (Trade

Related Investment Measures - TRIMS) 14

1.1.2.3 Hiệp định về các khía cạnh thương mại liên quan đến quyền sở hữu trí

tuệ (Trade Related Intellectual Property Rights – TRIPS) 16

1.1.2.4. Hiệp định về trợ cấp và các biện pháp đối kháng (The Agreement on

Subsidies and Countervailing Measures – ASCM) 17

1.1.3. Nguyên tắc KPBĐX trong các cam kết quốc tế khác mà Việt Nam

đã ký kết, gia nhập 19

1.1.3.1. Các cam kết song phương về khuyến khích và bảo hộ đầu tư 19

1.1.3.2. Các cam kết quốc tế đối với các tổ chức, diễn đàn khu vực 21

1.2. Quá trình hình thành và phát triển nguyên tắc KPBĐX trong

quan hệ đầu tư tại Việt Nam 24

1.2.1. Giai đoạn trước Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI năm 1986 24

1.2.2. Giai đoạn từ sau Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI năm 1986

đến nay 27

1.2.2.1. Giai đoạn từ năm 1986 đến năm 1996 27

1.2.2.2. Giai đoạn từ năm 1997 đến nay 29

Trang 6

Chương II SỰ THỂ HIỆN NGUYÊN TẮC KHÔNG PHÂN BIỆT ĐỐI XỬ

TRONG LUẬT ĐẦU TƯ NĂM 2005 33

2.1. Hình thức, lĩnh vực và nguồn vốn đầu tư 34

2.1.1. Hình thức đầu tư 34

2.1.1.1. Đầu tư trực tiếp 34

2.1.1.2. Đầu tư gián tiếp 38

2.1.2. Lĩnh vực đầu tư 40

2.1.3. Nguồn vốn đầu tư 44

2.2. Các quy định về biện pháp bảo đảm, ưu đãi và hỗ trợ đầu tư 49

2.2.1. Vốn và tài sản đầu tư 49

2.2.2. Quyền sở hữu trí tuệ, chuyển giao công nghệ 50

2.2.3. Chi phí đầu tư 52

2.2.4. Loại bỏ các biện pháp đầu tư liên quan đến thương mại 53

2.2.5. Vấn đề giải quyết tranh chấp trong đầu tư 55

2.2.6. Chính sách ưu đãi và hỗ trợ đầu tư 56

2.3. Một số quy định khác liên quan đến hoạt động đầu tư 57

2.3.1. Chính sách lao động, tổ chức quản lý doanh nghiệp 58

2.3.2. Hoạt động xuất nhập khẩu 60

2.3.3. Chính sách đất đai liên quan đến hoạt động đầu tư 62

2.3.4. Chính sách quản lý ngoại hối 65

2.3.5. Chính sách thuế 66

2.4. Thủ tục đầu tư 69

2.5. Một số kiến nghị hoàn thiện Luật Đầu tư 2005 để phù hợp với

nguyên tắc KPBĐX trong quan hệ đầu tư quốc tế 75

2.5.1. Đánh giá chung về sự thể hiện nguyên tắc KPBĐX trong Luật

Đầu tư 2005 75

2.5.2. Mục tiêu, yêu cầu và những định hướng cơ bản 76

2.5.2.1. Mục tiêu, yêu cầu 76

2.5.2.2. Những định hướng cơ bản 78

Trang 7

2.5.3. Một số kiến nghị cụ thể hoàn thiện Luật đầu tư 2005 và những

văn bản pháp luật chuyên ngành liên quan 79

2.5.3.1. Hoàn thiện các quy định về mở cửa thị trường 80

2.5.3.2. Mở rộng một số quyền cho nhà đầu tư trong hoạt động sản xuất, kinh

doanh 82

2.5.3.3. Hoàn thiện quy định về ưu đãi và đảm bảo đầu tư 84

2.5.3.4. Thủ tục đầu tư và vấn đề quản lý nhà nước đối với hoạt động đầu tư 86

KẾT LUẬN 88

Trang 8

LỜI NÓI ĐẦU

1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài

Việt Nam bắt đầu công cuộc đổi mới nền kinh tế từ năm 1986. Kể từ đó,

Việt Nam đã có nhiều thay đổi to lớn, trước hết là sự đổi mới về tư duy kinh tế,

chuyển đổi từ cơ chế kinh tế kế hoạch hóa tập trung, bao cấp sang kinh tế thị

trường định hướng xã hội chủ nghĩa, thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất

nước, đa dạng hóa và đa phương hóa các quan hệ kinh tế đối ngoại, thực hiện mở

cửa, hội nhập kinh tế quốc tế.

Những cải cách kinh tế mạnh mẽ trong hơn hai thập kỷ đổi mới vừa qua

bước đầu đã mang lại cho Việt Nam những thành quả rất đáng phấn khởi, được

toàn dân hưởng ứng và thế giới đánh giá rất cao. Việt Nam đã tạo ra được một môi

trường kinh doanh có tính cạnh tranh và năng động hơn bao giờ hết. Nền kinh tế

hàng hóa nhiều thành phần phát triển tạo nên tính hiệu quả trong việc huy động

các nguồn lực xã hội phục vụ cho tăng trưởng kinh tế. Các quan hệ kinh tế trở nên

thông thoáng hơn, thu hút được ngày càng nhiều các nguồn vốn đầu tư trong và

ngoài nước, mở rộng thị trường cho hàng hóa xuất nhập, từng bước hội nhập vào

nền kinh tế quốc tế.

Sở dĩ nền kinh tế nước ta đạt được những thành tựu đáng ghi nhận trên là

nhờ vào chính sách đổi mới của Đảng và Nhà nước ta trong suốt thời gian qua. Để

thực hiện chính sách mở cửa Việt Nam đã không ngừng tăng cường hợp tác quốc

tế, tích cực tham gia ký kết các Hiệp định song phương với các đối tác, từng bước

hội nhập sâu vào các tổ chức quốc tế như Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á

(Association of South East Asian Nations – ASEAN), Diễn đàn Hợp tác kinh tế

châu Á – Thái Bình Dương (Asia-Pacific Economic Cooperation – APEC), Diễn

đàn hợp tác Á – Âu (Asia Europe Summit Meeting – ASEM), và gần đây nhất là

Tổ chức thương mại thế giới (World Trade Organization – WTO). Một trong

những nguyên tắc lâu đời và cơ bản nhất đã được nhắc đến rất nhiều trong các cam

kết quốc tế mà Việt Nam đã tham gia, ký kết chính là nguyên tắc không phân biệt

đối xử (KPBĐX) được thể hiện qua hai quy chế đối xử tối huệ quốc (Most

Trang 9

Favoured Nation - MFN) và đối xử quốc gia (National Treatment-NT).

Trong những năm qua, Việt Nam đã từng bước xây dựng khung pháp lý

nhằm đảm bảo thực hiện nguyên tắc đối xử bình đẳng trong thương mại quốc tế và

quan hệ đầu tư mà nước ta đã cam kết với các nước trong các khuôn khổ hợp tác

song phương và đa phương. Chúng ta đã từng bước giảm và huỷ bỏ các quy định

có tính phân biệt đối xử giữa hàng hoá, dịch vụ và đầu tư của nước ta với nước

ngoài. Bên cạnh đó, chúng ta vẫn tiếp tục tiến hành rà soát các văn bản pháp lý để

tìm ra những quy định không phù hợp hoặc vi phạm quy chế MFN và NT để tiếp

tục điều chỉnh hoặc huỷ bỏ nhằm hướng đến hội nhập nền kinh tế quốc tế trong

tương lai.

Nhằm tiếp tục đẩy mạnh công cuộc đổi mới theo hướng khuyến khích các

nguồn lực đầu tư phát triển kinh tế, thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất

nước, tại Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX – năm 2004 và Nghị quyết Hội nghị

lần thứ 3, thứ 5, thứ 9 Ban chấp hành trung ương Đảng khoá IX mục tiêu được đề

ra là hoàn thiện hệ thống các văn bản pháp luật liên quan đến các hoạt động đầu tư

theo hướng tiếp tục cải thiện môi trường kinh doanh, phát triển niềm tin của các

nhà đầu tư. Để thực hiện điều đó, pháp luật về đầu tư cần phải bảo đảm thực hiện

nguyên tắc đối xử bình đẳng đối với mọi chủ thể kinh doanh, không phân biệt hình

thức sở hữu, phù hợp với thông lệ quốc tế và các cam kết quốc tế mà Việt Nam đã

ký kết, đặc biệt là đáp ứng các yêu cầu của WTO, đồng thời phải thiết lập nên một

lộ trình thực hiện từng bước sao cho phù hợp với điều kiện kinh tế, xã hội nước ta

trong từng thời kỳ.

Nhằm thể chế hoá các chủ trương, đường lối, chính sách trên, Luật đầu tư

2005 đã được Quốc hội khoá IX, kỳ họp thứ 8 thông qua ngày 29/11/2005 và có

hiệu lực kể từ ngày 01/7/2006. Bằng việc ban hành Luật Đầu tư 2005 Nhà nước

Việt Nam đã tạo ra bước tiến dài trong việc điều chỉnh, cải tiến môi trường đầu tư,

tạo thêm nhiều cơ chế thông thoáng, gợi mở, khuyến khích các nhà đầu tư phù hợp

với chuẩn mực và thông lệ quốc tế. Luật đầu tư 2005 là cơ sở để đối xử bình đẳng

giữa đầu tư trong nước và đầu tư nước ngoài, giữa đầu tư nước ngoài từ các quốc

gia, vùng lãnh thổ khác nhau và chính là công cụ hữu hiệu để nội luật hoá NT và

MFN trong lĩnh vực đầu tư trong các cam kết quốc tế vào trong pháp luật đầu tư