NGUỒN GỐC BẢN CHẤT CỦA LỢI NHUẬN.DOC

Lêi nãi ®Çu

N¨m 1986,ViÖt Nam chuyÓn c¬ chÕ kinh tÕ tõ kinh tÕ tËp trung bao cÊp

sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Cïng víi sù chuyÓn ®æi sang c¬ chÕ thÞ trêng mét

lo¹i nh÷ng ph¹m trï míi xuÊt hiÖn kh¸c h¼n víi nÒn kinh tÕ tËp trung bao cÊp

tríc ®©y ®Æc biÖt lµ vÊn ®Ò lîi nhuËn. Chóng ta ®· mét thêi coi lîi nhuËn lµ mét

c¸i g× ®ã xÊu xa, lµ mét ph¹m trï hoµn toµn xa l¹ víi nÒn kinh tÕ x· héi chñ

nghÜa. HiÖn nay níc ta ®ang vËn hµnh nÒn kinh tÕ theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù

®iÒu tiÕt vÜ m« cña Nhµ níc th× lîi nhuËn lµ vÊn ®Ò trung t©m. Nhµ níc, doanh

nghiÖp, c¸ nh©n khi b¾t tay vµo s¶n xuÊt kinh doanh ®Òu muèn thu lîi nhuËn.

Lîi nhuËn lµ môc ®Ých cña mäi ngµnh nghÒ, mäi nhµ kinh doanh. Lîi nhuËn lµ

phÇn thëng cho sù lao ®éng, s¸ng t¹o, n¨ng ®éng cña con ngêi trong qóa tr×nh

s¶n xuÊt kinh doanh. Lîi nhuËn cã vai trß nhÊt ®Þnh trong nÒn kinh tÕ hiÖn nay.

VËy nguån gèc, b¶n chÊt lîi nhuËn lµ g× vµ vai trß cña lîi nhuËn trong nÒn kinh

tÕ thÞ trêng hiÖn nay nh thÕ nµo lµ vÊn ®Ò mµ ®Ò ¸n nµy ®Ò cËp tíi.

1

I. Nguån gèc b¶n chÊt cña lîi nhuËn

1. C¸c quan ®iÓm tr íc M¸c vÒ lîi nhuËn.

Lîi nhuËn xuÊt hiÖn tõ rÊt l©u cïng víi sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ hµng ho¸.

Tríc M¸c cã rÊt nhiÒu quan ®iÓm cña c¸c trêng ph¸i kh¸c nhau vÒ vÊn ®Ò lîi

nhuËn.

a. Quan ®iÓm cña nghÜa träng th ¬ng vÒ lîi nhuËn.

Chñ nghÜa träng th¬ng lµ t tëng kinh tÕ cña giai cÊp t s¶n trong giai ®o¹n

ph¬ng thøc s¶n xuÊt phong kiÕn tan r· vµ chñ nghÜa t b¶n ra ®êi. Nguyªn lý c¬

b¶n trong häc thuyÕt cña nh÷ng ngêi träng th¬ng; lîi nhuËn ®îc t¹o ra trong

lÜnh vùc lu th«ng, nã lµ kÕt qu¶ cña trao ®æi kh«ng ngang gi¸, do lõa g¹t mµ cã.

Nh÷ng ngêi träng th¬ng cho r»ng". Trong ho¹t ®éng th¬ng nghiÖp ph¶i cã mét

bªn ®îc mét bªn mÊt, d©n téc nµylµm giµu th× d©n téc kh¸c ph¶i chÞu thiÖt thßi.

Trong ho¹t ®éng th¬ng nghiÖp, néi th¬ng cã t¸c dông ph©n phèi l¹i cña c¶i tõ

tói ngêi nµy sang tói ngêi kh¸c, chØ cã ngo¹i th¬ng míi ®em l¹i cña c¶i cho

quèc gia. Nh÷ng ngêi theo chñ nghÜa träng th¬ng quan niÖm r»ng tiÒn tÖ lµ tiªu

chuÈn c¨n b¶n cña c¶i d©n téc; xuÊt khÈu tiÒn tÖ ra níc ngoµi th× lµm gi¶m cña

c¶i , nhËp khÈu tiÒn tÖ th× lµm t¨ng cña c¶i. XuÊt ph¸t t quan ®iÓm Êy, chñ nghÜa

träng th¬ng trong thêi kú ®Çu - víi thuyÕt b¶ng c©n ®èi tiÒn tÖ - chñ tr¬ng cÊm

xuÊt khÈu tiÒn ra níc ngoµi. Hä cho r»ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó t¨ng cña c¶i

trong níc lµ b¶ng c©n ®èi nhËp siªu (tiÒn nhËp vît møc xuÊt). Thêi kú cuèi tr￾êng ph¸i trong th¬ng - víi thuyÕt b¶ng c©n ®èi th¬ng m¹i - kh«ng ph¶n ®èi viÖc

xuÊt khÈu tiÒn tÖ vµ cÇn thiÕt ®Ó t¨ng thªm cña c¶i trong níc. §Ó t¨ng thªm cña

c¶i, mét níc kh«ng nªn nhËp khÈu hµng ho¸ nhiÒu h¬n xuÊt khÈu. Tuy nhiªn, tõ

gi÷a thÕ kû XVII trë ®i, chñ nghÜa träng th¬ng dÇn dÇn tan r·, theo ®µ ph¸t triÓn

cña chñ nghÜa t b¶n, c¸ch thøc chñ yÕu ®Ó t¨ng thªm cña c¶i kh«ng ®¬n thuÇn lµ

tÝch luü tiÒn tÖ n÷a mµ lµ t¸i s¶n xuÊt më réng t b¶n chñ nghÜa. Trung t©m, chó

ý cña c¸c nhµ kinh tÕ häc ngµy cµng chuyÓn tõ lÜnh vùc lu th«ng sang lÜnh vùc

s¶n xuÊt.

b. Quan ®iÓm cña tr êng ph¸i cæ ®iÓn Anh vÒ lîi nhuËn.

Cïng víi sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt t b¶n t b¶n chñ nghÜa, häc

thuyÕt kinh tÕ cña nh÷ng ngêi träng th¬ng trë thµnh phiÕn diÖn lçi thêi ®ßi hái

ph¶i cã lý luËn míi vµ trªn c¬ së ®ã kinh tÕ chÝnh trÞ häc cæ ®iÓn Anh ra ®êi.

Trêng ph¸i cæ ®iÓn cho r»ng lîi nhuËn ®îc sinh ra tõ lÜnh vùc s¶n xuÊt vËt

chÊt b»ng c¸ch bãc lét lao ®éng s¶n xuÊt nh÷ng ngêi lµm thuª. Giai cÊp t s¶n

lóc nµy ®· nhËn thøc ®îc "Muèn giµu ph¶i bãc lét lao ®éng, lao ®éng lµm thuª

cña nh÷ng ngêi nghÌo lµ nguån gèc lµm giµu v« tËn cho nh÷ng ngêi giµu".

2