Nguồn gốc, bản chất của lợi nhuận và vai trò của lợi nhuận trong nền kinh tế thị trường

PhÇn I. §Æt vÊn ®Ò

Trong x· héi loµi ngêi tån t¹i rÊt nhiÒu lo¹i ho¹t ®éng gi÷a con ngêi víi

nhau, cã ho¹t ®éng vÒ v¨n ho¸, tinh thÇn…trong ®ã ho¹t ®éng vÒ kinh tÕ hay mèi

quan hÖ vËt chÊt, t liÖu s¶n xuÊt trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cã mét vÞ trÝ

qu¸n träng trong viÖc nã sÏ quyÕt ®Þnh møc ®é tho¶ m·n cña con ngêi vÒ vËt chÊt

tinh thÇn. Chóng ta ®· vµ ®ang tr¶i qua c¸c nÒn kinh tÕ tõ thÊp ®Õn cao, tõ hoµn

thiÖn ®Õn hoµn thiÖn h¬n ( Tõ kinh tÕ tù nhiªn tù cung, tù cÊp sang nÒn kinh tÕ

hµng ho¸ vµ kinh tÕ thÞ trêng ). Nãi ®Õn kinh tÕ lµ nãi ®Õn lîi nhuËn, ®Õn gi¸ trÞ

thÆng d, phÇn d«i ra mµ ®îc ngêi chñ tham gia vµo ho¹t ®éng kinh tÕ thu ®îc. Lîi

nhuËn lµ môc tiªu, lµ ®éng lùc th«i thóc hä tham gia vµo s¶n xuÊt kinh doanh, vµo

viÖc t¨ng cêng trao ®æi bu«n b¸n vµ lµm cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn ngµy cµng cao

h¬n vµ hoµn thiÖn h¬n. Vµ còng chÝnh lîi nhuËn ®· m¸ch b¶o cho ngêi s¶n xuÊt

nªn s¶n xuÊt g×? S¶n xuÊt cho ai? lµ tèt nhÊt tho¶ m·n môc ®Ých cña m×nh.

Ngµy nay trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng lîi nhuËn cã cßn tßn t¹i kh«ng víi cßn

lµ ®éng lùc thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn kh«ng? ChÝnh tÇm quan träng nµy mµ

t«i quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi : Nguån gèc, b¶n chÊt cña lîi nhuËn vµ vai trß cña lîi

nhuËn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Ó nghiªn cøu.

Th«ng qua ®ã nã cho ta vÊn ®Ò cÆn kÏ vÒ lîi nhuËn vµ t¹i sao nã l¹i lµ ®éng

lùc thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn, ®ång thêi nã còng cho ta thÊy mét c¸i nh×n ®óng

®¾n vÒ lîi nhuËn, vÒ sù kh¸c nhau c¨n b¶n gi÷a nhµ níc XHCN víi TBCN trong

viÖc vËn dông quy luËt cña lîi nhuËn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. §Ó nghiªn cøu

vÊn ®Ò nµy ®óng ®¾n, ta ®øng trªn quan ®iÓm duy vËt biÖn chøng vµ khoa häc kinh

tÕ chÝnh trÞ ®Ó t×m hiÓu. §©y lµ vÊn ®Ò ®ßi hái ph¶i cã mét kiÕn thøc réng, hiÓu

biÕt s©u s¾c th× míi thÊy ®îc c¸i gèc cña nã. Tuy vËy do sù hiÓu biÕt cã h¹n chÕ

nªn bµi cña em cßn cã nh÷ng thiÕu sãt vµ sai lÇm, v× thÕ em rÊt mong ®îc sù xem

xÐt ®¸nh gi¸ vµ bæ xung cña thÇy, ®em l¹i cho em thªm hiÓu biÕt vÒ vÊn ®Ò nµy ®Ó

bµi viÕt sau ®îc tèt h¬n.

1

PhÇn II. Néi dung

a. NGuån gèc, b¶n chÊt vµ sù h×nh thµnh cña lîi

nhuËn

I. Quan ®iÓm cña t b¶n vÒ vÊn ®Ò nµy

Chñ nghÜa träng th¬ng : Hä coi tiÒn tÖ lµ c¬ b¶n ®¸nh gi¸ cao vai trß cña

tiÒn tÖ, cho r»ng ®ã lµ néi dung cña cña c¶i x· héi, lµ tiªu chuÈn ®Ó ®¸nh gi¸ sù

giµu cã cña mçi quèc gia, quèc gia cµng cã nhiÒu tiÒn th× cµng giµu cã. Vµ móon

cã tiÒn th× ph¶i ph¸t triÓn th¬ng m¹i, trong ®ã ®Æc biÖt lµ ngo¹i th¬ng vµ ph¶i xuÊt

khÈu. Lîi nhuËn lµ do lu th«ng ®em l¹i lµ kÕt qu¶ cña viÖc “ mua rÎ b¸n ®¾t, mua

Ýt b¸n nhiÒu ”.

ë Anh nã cã c¸c ®¹i biÓu xuÊt s¾c : William Stayod dùa trªn lý thuyÕt gi¸

trÞ lao ®éng, trong t¸c phÈm “ gi¸ c¶ ®¾t ®á ”, «ng ®i t×m nguyªn nh©n cña n¹n gi¸

c¶ ®¾t ®á thêi ®ã vµ «ng cho r»ng kiÕm tiÒn ph¶i th«ng qua lu th«ng bu«n b¸n, nªn

®Ò nghÞ c¸c nhµ níc quy ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i vµ b¾t c¸c th¬ng nh©n níc ngoµi ®Õn

Anh ph¶i tiªu hÕt tiÒn tríc khi vÒ níc, ®ã lµ sù t¨ng xuÊt khÈu ®Ó thu vÒ, «ng cßn

®Ò nghÞ nhµ níc can thiÖp vµo kinh tÕ nhµ lµ nhµ níc ®éc quyÒn bu«n b¸n tiÒn tÖ

vµ kiÓm so¸t c¸c th¬ng nh©n níc ngoµi.

Thomas Mun ( 1571 – 1641 ) cho r»ng cña c¶i lµ s¶n phÈm d thõa ®îc s¶n

xuÊt ra trong níc sau khi ®· tho¶ m·n nhu cÇu tiªu dïng song ph¶i ®îc chuyÓn

thµnh tiÒn th«ng qua thÞ trêng níc ngoµi, t tëng ®ã thÓ hiÖn trong t¸c phÈm “ B¶ng

®©n ®èi th¬ng m¹i ”. ¤ng coi tiÒn lµ tiªu chuÈn cho sù giµu cã cña mçi quèc gia,

mµ muèn cã nhiÒu tiÒn th× ph¶i th«ng qua th¬ng m¹i, ph¸t triÓn th¬ng m¹i, chó

träng ®Õn ngo¹i th¬ng ®Æc lµ xuÊt khÈu th× xuÊt siªu cao h¬n nhËp siªu, t¨ng cêng

xuÊt khÈu hµng thµnh phÈm, kh«ng b¸n nguyªn liÖu mµ thùc hiÖn kh©u trung gian

mua nguyªn vËt liÖu ë níc kh¸c rÎ råi b¸n ra ®¾t h¬n. ¤ng còng coi vµ khuyÕn

khÝch xuÊt khÈu tiÒn lµ mét thñ ®o¹n th¬ng m¹i mµ th¬ng m¹i sinh ra tiÒn, lîi

nhuËn, chØ cã th¬ng m¹i vµng b¹c, tiÒn míi ®Î ra tiÒn : “ Th¬ng m¹i lµ hßn ®¸ th×

vµng ®èi víi sù phån thÞnh cña mçi quèc gi, kh«ng cã phÐp l¹ nµo kh¸c ®Ó kiÕm

tiÒn trõ th¬ng m¹i ”.

¤ng yªu cÇu nhµ níc ®Ò ra c«ng cô thuÕ quan ®Ó b¶o hé cho viÖc xuÊt khÈu

ë trong níc cao h¬n nhËp khÈu vµ ph¸t triÓn ®éi th¬ng thuyÒn ®Ó më réng xuÊt

khÈu, chiÕm lÜnh thÞ trêng.

2