Nghiên cứu việc huy động nguồn lực cộng đồng trong xây dựng Nông thôn mới trên địa bàn huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

––––––––––––––––––––––––

HÀ THỊ NHUNG

NGHIÊN CỨU VIỆC HUY ĐỘNG NGUỒN LỰC

CỦA CỘNG ĐỒNG TRONG XÂY DỰNG

NÔNG THÔN MỚI TRÊN ĐỊA BÀN

HUYỆN MƯỜNG ẢNG TỈNH ĐIỆN BIÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN

THÁI NGUYÊN - 2017

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

––––––––––––––––––––––––

HÀ THỊ NHUNG

NGHIÊN CỨU VIỆC HUY ĐỘNG NGUỒN LỰC

CỦA CỘNG ĐỒNG TRONG XÂY DỰNG

NÔNG THÔN MỚI TRÊN ĐỊA BÀN

HUYỆN MƯỜNG ẢNG TỈNH ĐIỆN BIÊN

Ngành: Phát triển Nông thôn

Mã số: 60.62.01.16

LUẬN VĂN THẠC SĨ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. ĐÀO THANH VÂN

THÁI NGUYÊN - 2017

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là

trung thực và hoàn toàn chưa hề được sử dụng để bảo vệ một học vị nào.

Tôi cam đoan rằng, mọi sự giúp đỡ để thực hiện luận văn này đã được cảm

ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đều được chỉ rõ nguồn gốc.

Tác giả luận văn

Hà Thị Nhung

ii

LỜI CẢM ƠN

Trước hết với tình cảm chân thành và lòng biết ơn sâu sắc, tôi xin gửi lời

cảm ơn đến PGS.TS. Đào Thanh Vân - Người trực tiếp hướng dẫn và giúp đỡ tôi

hoàn thành luận văn này.

Tôi xin trân trọng cảm ơn các thầy giáo, cô giáo trong Bộ môn Phát triển

nông thôn, Khoa Kinh tế và Phát triển nông thôn, Phòng Đào tạo - Trường Đại học

Nông Lâm - Đại học Thái Nguyên đã trực tiếp giảng dạy và giúp đỡ tôi trong suốt

quá trình học tập và nghiên cứu.

Tôi xin cảm ơn UBND huyện Mường Ảng; phòng Nông nghiệp và PTNT

huyện Mường Ảng, UBND và bà con nhân dân đã các xã Mường Đăng, Ảng

Nưa, Ảng Tở đã cung cấp số liệu thực tế và thông tin cần thiết để tôi hoàn thành

luận văn này.

Tôi xin chân thành cảm ơn Sở Lao động - Thương bình & Xã hội tỉnh Điện

Biên, tổ chức Tầm nhìn Thế giới Quốc tế tại Việt Nam đã tạo điều kiện tốt nhất cho

tôi theo học và hoàn thành khoá học.

Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn đồng nghiệp, bạn bè, cùng toàn thể gia

đình, người thân đã động viên tôi trong thời gian học tập và nghiên cứu đề tài.

Thái Nguyên, ngày tháng 8 năm 2017

Tác giả luận văn

Hà Thị Nhung

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................ii

MỤC LỤC................................................................................................................. iii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT..................................................................................vi

DANH MỤC CÁC BẢNG........................................................................................vii

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ....................................................................................ix

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài ..........................................................................................1

2. Mục tiêu...................................................................................................................2

3. Yêu cầu....................................................................................................................2

4. Ý nghĩa của đề tài....................................................................................................3

Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU ......................................................................4

1.1. Cơ sở lý luận về huy động nguồn lực cộng đồng để xây dựng NTM..................4

1.1.1. Cộng đồng và nguồn lực cộng đồng .................................................................4

1.1.2. Huy dộng nguồn lực cộng đồng trong phát triển nông thôn .............................6

1.1.3. Sự tham gia của cộng đồng trong phát triển nông thôn ....................................9

1.1.4. Xây dựng NTM...............................................................................................11

1.1.5. Cơ chế chính sách huy động nguồn lực cộng đồng trong xây dựng Nông

thôn mới ....................................................................................................................18

1.1.6. Huy động Nguồn vốn trong xây dựng NTM...................................................23

1.1.7. Các chính sách hỗ trợ xây dựng nông thôn mới .............................................24

1.2. Những nhân tố ảnh hưởng tới huy động nguồn lực cộng đồng trong xây

dựng NTM.................................................................................................................26

1.2.1. Nhân tố về Chủ trương chính sách của Đảng và nhà nước.............................26

1.2.2. Chất lượng nguồn nhân lực trong xây dựng Nông thôn mới ..........................26

1.2.3. Điều kiện kinh tế hộ và tỉnh hình phát triển kinh tế của địa phương..............27

1.2.4. Lợi ích đạt được khi xây dựng Nông thôn mới...............................................27

Chương 2: ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU........29

iv

2.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu......................................................................29

2.1.1. Đối tượng nghiên cứu......................................................................................29

2.1.2. Phạm vi nghiên cứu.........................................................................................29

2.2. Nội dung chính của đề tài...................................................................................29

2.2.1. Đánh giá tình hình xây dựng nông thôn mới của huyện Mường Ảng ...........29

2.2.2. Nghiên cứu tình hình và kết quả huy động nguồn lực xây dựng nông thôn

mới của huyện Mường Ảng ......................................................................................29

2.2.3.Những thuận lợi, khó khăn và nguyên nhân chủ yếu trong huy động

nguồn lực từ cộng đồng của địa phương trong xây dựng NTM ...............................30

2.2.4. Những giải pháp để phát huy có hiệu quả việc huy động nguồn lực cộng

đồng trong xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Mường Ảng .....................30

2.3. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................30

2.3.1. Phương pháp thu thập thông tin ......................................................................30

2.3.2. Phương pháp phân tích....................................................................................31

2.3.3. Phương pháp tổng hợp, phân tích thông tin, viết báo cáo...............................32

2.4. Các chỉ tiêu và phương pháp thu thập số liệu ....................................................32

2.4.1. Các chỉ tiêu nghiên cứu sự huy động nguồn vốn (tiền) ..................................32

2.4.2. Các chỉ tiêu nghiên cứu về sự tham góp cơ sở vật chất..................................32

2.4.3. Các chỉ tiêu nghiên cứu về sức lao động.........................................................32

2.4.4. Các chỉ tiêu nghiên cứu về sự tham gia ý kiến của cộng đồng .......................33

2.5. Phương pháp xử lý kết quả.................................................................................33

Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ..................................34

3.1. Đánh giá tình hình xây dựng Nông thôn mới của huyện Mường Ảng. ...................34

3.1.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội của huyện Mường Ảng.............................34

3.1.2. Kết quả thực hiện các tiêu chí của chương trình NTM toàn huyện đến

tháng 12 năm 2016 ....................................................................................................39

3.2. Kết quả huy động nguồn lực trong xây dựng NTM huyện Mường Ảng ...........51

3.2.1. Nhu cầu nguồn vốn trong xây dựng NTM huyện Mường Ảng 2011-2016....51

3.2.2. Kết quả huy động nguồn vốn trong xây dựng NTM huyện Mường Ảng .......52

v

3.2.3. Kết quả huy động nguồn vốn theo lĩnh vực đầu tư trong thực hiện chương

trình xây dựng NTM giai đoạn 2011 -2015 .............................................................54

3.2.4. Kết quả huy động nguồn lực trong xây dựng NTM tại 03 xã nghiên cứu ......58

3.3. Thuận lợi, khó khăn và bài học kinh nghiệm trong huy động nguồn lực

cộng đồng cho xây dựng nông thôn mới...................................................................83

3.3.1. Một số nguyên nhân dẫn đến việc huy động nguồn lực cộng đồng cho

chương trình xây dựng NTM huyện Mường Ảng còn khó khăn ..............................83

3.3.2. Tổng hợp trong phân tích ma trận SWOT ......................................................85

3.3.3. Xác định nguyên nhân thông qua phân tích SWOT........................................85

3.3.4. Một số bài học kinh nghiệm............................................................................86

3.4. Một số giải pháp nhằm đẩy mạnh công tác huy đông nguồn lực cộng đồng

phục vụ xây dựng NTM trên địa bàn huyện Mường Ảng tỉnh Điện Biên................87

3.4.1. Mục tiêu phát triển kinh tế xã hội của huyện Mường Ảng giai đoạn

2016-2020.................................................................................................................87

3.4.2. Phương hướng và quan điểm huy động nguồn lực cộng đồng trong xây

dựng NTM.................................................................................................................89

3.4.3. Một số giải pháp về huy động nguồn lực cộng đồng trong xây dựng NTM

tại huyện Mường Ảng ...............................................................................................90

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................93

1. Kết luận .................................................................................................................93

2. Kiến nghị...............................................................................................................94

TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................96

PHỤ LỤC.................................................................................................................99

vi

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

BCĐ

CSHT

: Ban chỉ đạo

: Cơ sở hạ tầng

CSXH : Chính sách xã hội

ĐTN : Đoàn Thanh Niên

MTQG : Mục tiêu quốc gia

MTTQ : Mặt trận tổ quốc

KHKT : Khoa học kỹ thuật

NN : Nông nghiệp

PTNT : Phát triển Nông thôn

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1. Một số chỉ tiêu kinh tế - xã hội huyện Mường Ảng năm 2011 ................34

Bảng 3.2. Kết quả thực hiện xây dựng nông thôn mới theo 19 tiêu chí của 09 xã

trên địa bàn huyện Mường Ảng đến hết năm 2016 .................................45

Bảng 3.3. Tình hình nợ đọng xây dựng cơ bản trong XDNTM huyện Mường

Ảng đến hết 2016.....................................................................................49

Bảng 3.4. Nhu cầu nguồn vốn trong xây dựng NTM huyện Mường Ảng

2011-2016 ................................................................................................51

Bảng 3.5. Kết quả huy động vốn trong xây dựng NTM giai đoạn 2011-2016 .........52

Bảng 3.6. Kết quả huy động nguồn vốn theo lĩnh vực đầu tư giai đoạn 2011-2015..........55

Bảng 3.7. Nhu cầu nguồn vốn xây dựng NTM tại 03 xã nghiên cứu giai đoạn

2011-2016 ................................................................................................60

Bảng 3.8. Kết quả huy động theo nguồn vốn tại 03 xã nghiên cứu 2011-2016........61

Bảng 3.9. Giá trị đóng góp của một số doanh nghiệp, HTX vào chương trình

xây dựng NTM tại 03 xã nghiên cứu........................................................63

Bảng 3.10. Vốn huy động của cộng đồng theo các lĩnh vực đầu tư tại 03 xã

nghiên cứu 2011-2016 .............................................................................64

Bảng 3.11. Kết quả huy động tiền của người dân trong xây dựng NTM tại 03 xã

nghiên cứu................................................................................................65

Bảng 3.12. Ý kiến của cán bộ xã, thôn về khó khăn trong huy động nguồn lực

đóng góp bằng tiền (n = 25)....................................................................67

Bảng 3.13. Kết quả điều tra nguồn cung cấp thông tin cho người dân về chương

trình NTM................................................................................................67

Bảng 3.14. Kết quả điều tra sự hiểu biết của người dân về chương trình NTM.......68

Bảng 3.15. Kết quả điều tra sự hiểu biết của cán bộ xã, bản về chương trình NTM .........70

Bảng 3.16. Kết quả điều tra các hoạt động tham gia ý kiến của người dân vào

chương trình NTM...................................................................................71

Bảng 3.17. Kết quả điều tra cán bộ về những hoạt động xây dựng NTM mà

người dân tham gia ý kiến .......................................................................73

viii

Bảng 3.18. Tình hình hiến đất làm đường giao thông và nhà văn hóa .....................74

Bảng 3.19. Ý kiến của cán bộ xã, thôn về khó khăn trong huy động nguồn lực

đóng góp bằng đất đai (n = 25)................................................................74

Bảng 3.20. Kết quả điều tra hộ gia đình về huy động công lao động xây dựng NTM.........75

Bảng 3.21. Kết quả điều tra cán bộ huyện về những khó khăn gặp phải khi huy

động đóng góp tiền, hiến đất, công lao động và sự tham gia ý kiến

của người dân (n =8)................................................................................76

Bảng 3.22. Người dân tham gia giám sát các hoạt động xây dựng các công trình...77

Bảng 3.23. Kết quả điều tra hộ gia đình về đánh giá tình hình thực hiện huy

động nguồn lực xây dựng NTM ..............................................................78

Bảng 3.24. Đánh giá của người dân về cách thực hiện chương trình XDNTM .......80

Bảng 3.25. Đánh giá của cán bộ xã, huyện về cách thực hiện chương trình

XDNTM...................................................................................................81

Bảng 3.26. Đánh giá của người dân về những kết quả mà chương trình xây

dựng NTM mang lại ................................................................................81

Bảng 3.27. So sánh chỉ tiêu kinh tế xã hội của huyện Mường Ảng trước và sau

khi xây dựng Nông thôn mới...................................................................82

Bảng 3.28. Phân tích ma trận SWOT........................................................................85

ix

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 3.1. Cơ cấu nhu cầu vốn huy động xây dựng NTM tại huyện

Mường Ảng..................................................................................... 52

Biểu đồ 3.2. Cơ cấu vốn đầu tư xây dựng NTM tại huyện Mường Ảng........ 53

Biểu đồ 3.3. Nhu cầu vốn xây dựng NTM tại 03 xã Nghiên cứu phân theo

nguồn vốn........................................................................................ 60

Biểu đồ 3.4. Cơ cấu vốn đầu tư xây dựng NTM tại 03 xã nghiên cứu.......... 61

Biểu đồ 3.5. Cơ cấu vốn huy động được phân bổ theo 03 xã nghiên cứu ...... 62

Biểu đồ 3.6. Cơ cấu vốn phân bổ theo các lĩnh vực đầu tư tại 03 xã ............. 64