Nghiên cứu thực trạng và đề xuất một số giải pháp trong phòng cháy, chữa cháy rừng tại thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

--------------------------------

HOÀNG THỊ HỒNG DINH

NGHIÊN CỨU THỰC TRẠNG VÀ ĐỀ XUẤT MỘT SỐ

GIẢI PHÁP TRONG PHÒNG CHÁY, CHỮA CHÁY RỪNG

TẠI THÀNH PHỐ ĐỒNG HỚI, TỈNH QUẢNG BÌNH

LUẬN VĂN

THẠC SĨ KHOA HỌC LÂM NGHIỆP

Thái Nguyên - 2020

Thái nguyên - 2020

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

--------------------------------

HOÀNG THỊ HỒNG DINH

NGHIÊN CỨU THỰC TRẠNG VÀ ĐỀ XUẤT MỘT SỐ

GIẢI PHÁP TRONG PHÒNG CHÁY, CHỮA CHÁY RỪNG

TẠI THÀNH PHỐ ĐỒNG HỚI, TỈNH QUẢNG BÌNH

Ngành: Lâm học

Mã số : 8 62 02 01

LUẬN VĂN

THẠC SĨ KHOA HỌC LÂM NGHIỆP

Người hướng dẫn khoa học: TS. ĐÀM VĂN VINH

Thái Nguyên - 2020

Thái nguyên - 2020

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung

thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ luận văn nào khác.

Tôi xin cam đoan các số liệu, thông tin trích dẫn trong luận văn đều do

chính tác giả thực hiện đã được chỉ rõ nguồn gốc.

Thái Nguyên, ngày... tháng... năm 2020

Tác giả luận văn

Hoàng Thị Hồng Dinh

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình thực hiện nghiên cứu đề tài, tôi đã nhận được sự quan

tâm giúp đỡ nhiệt tình, sự đóng góp quý báu của nhiều cá nhân và tập thể, đã

tạo điều kiện thuận lợi để tôi hoàn thành bản luận văn này.

Lời đầu tiên, tôi xin chân thành cảm ơn TS. Đàm Văn Vinh đã trực tiếp

hướng dẫn tôi trong suốt thời gian tôi nghiên cứu thực hiện đề tài.

Tôi xin cảm ơn sự góp ý chân thành của các thầy giáo, cô giáo Khoa Lâm

nghiệp, Trường Đại học Nông Lâm, Đại học Thái Nguyên đã tạo điều kiện cho

tôi thực hiện đề tài.

Tôi xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo Chi cục Kiểm lâm tỉnh Quảng

Bình, Hạt kiểm lâm thành phố Đồng Hới và các phường xã trên điạ bàn thành

phố đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong thời gian nghiên cứu thực hiện luận văn

tại địa phương.

Tôi xin cảm ơn tới gia đình, những người thân, đồng nghiệp và bạn bè đã

giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và thực hiện đề tài.

Một lần nữa tôi xin trân trọng cảm ơn!

Thái Nguyên, ngày... tháng... năm 2020

Tác giả luận văn

Hoàng Thị Hồng Dinh

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................1

LỜI CẢM ƠN..................................................................................................... ii

MỤC LỤC ......................................................................................................... iii

DANH MỤC BẢNG, BIỂU...............................................................................vi

DANH MỤC CÁC HÌNH, SƠ ĐỒ .................................................................. vii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT................................................................. viii

MỞ ĐẦU .............................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài............................................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu. ................................................................................................3

3. Ý nghĩa của đề tài. ....................................................................................................3

3.1 Ý nghĩa khoa học. ...................................................................................................3

3.2 Ý nghĩa thực tiễn.....................................................................................................3

CHƯƠNG 1 .........................................................................................................4

TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU............................................................................4

1.1. Tổng quan tài liệu ..................................................................................................4

1.1.1. Cơ sở khoa học của vấn đề nghiên cứu .................................................... 4

1.1.2. Tổng quan về tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước......................... 6

1.1.3 Nhận xét và đánh giá chung..................................................................... 21

1.2. Tổng quan về khu vực nghiên cứu.......................................................................22

1.2.1. Điều kiện tự nhiên................................................................................... 22

1.2.2. Điều kiện kinh tế xã hội.......................................................................... 27

1.2.3. Nhận xét và đánh giá chung về điều kiện khu vực nghiên cứu .............. 33

CHƯƠNG 2 .......................................................................................................34

ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................34

2.1. Đối tượng nghiên cứu ..........................................................................................34

2.2. Thời gian nghiên cứu ...........................................................................................34

2.3. Nội dung nghiên cứu............................................................................................34

2.4. Phương pháp nghiên cứu .....................................................................................35

iv

2.4.1. Quan điểm nghiên cứu và cách tiếp cận của đề tài................................. 35

2.4.2. Phương pháp nghiên cứu cụ thể ............................................................. 36

CHƯƠNG 3 .......................................................................................................40

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN.................................................40

3.1. Thực trạng tài nguyên rừng tại khu vực nghiên cứu............................................40

3.1.1. Thực trạng sữ dụng đất lâm nghiệp tại khu vực nghiên cứu .................. 40

3.2. Thực trạng cháy rừng trong giai đoạn 2015 - 2019 tại khu vực nghiên cứu ..............45

3.2.1. Đặc điểm tự nhiên liên quan đến cháy rừng ở thành phố Đồng Hới...... 45

3.2.2. Tình hình cháy rừng tại khu vực nghiên cứu giai đoạn 2015 - 2019 ..... 46

3.2.3. Nguyên nhân gây cháy rừng ở thành phố Đồng Hới.............................. 49

Nguyên nhân gây cháy rừng ở thành phố Đồng Hới........................................ 49

3.2.4. Các yếu tố tự nhiên và kinh tế xã hội có ảnh hưởng đến cháy rừng ...... 50

3.3. Kết quả khảo sát một số nhân tố ảnh hưởng đến cháy rừng ................................56

3.3.1. Đặc điểm cấu trúc rừng........................................................................... 56

3.3.2. Quy luật diễn biến vật liệu cháy ............................................................. 58

3.3.3. Diễn biến khí hậu thời tiết ...................................................................... 61

3.4. Thực trạng công tác phòng chống cháy rừng tại khu vực nghiên cứu giai đoạn

2015 - 2019 .................................................................................................................63

3.4.1. Các công tác phòng chống cháy rừng chủ đạo ....................................... 63

3.4.2. Một số luật và văn bản liên quan đến công tác PCCCR......................... 70

3.4.3. Các biện pháp kỹ thuật PCCCR tại địa phương ..................................... 72

3.4.4. Đánh giá chung về thực trạng công tác PCCCR .................................... 72

3.5. Những thuận lợi, khó khăn và đề xuất một số giải pháp góp phần cho công tác

PCCCR tại thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình...................................................73

3.5.1. Thuận lợi................................................................................................. 73

3.5.2. Khó khăn................................................................................................. 74

3.5.3. Một số giải pháp góp phần cho công tác PCCCR tại địa bàn nghiên

cứu .................................................................................................................... 74

3.5.3.1. Giải pháp tuyên truyền giáo dục cộng đồng ........................................ 74

v

3.5.3.2. Giải pháp về tổ chức - thể chế ............................................................. 76

3.5.3.3. Giải pháp về kỹ thuật ........................................................................... 77

a. Xây dựng bản đồ quản lý cháy rừng ............................................................ 77

3.5.4. Giải pháp về kinh tế - xã hội................................................................... 83

KẾT LUẬN TỒN TẠI VÀ ĐỀ NGHỊ ..............................................................84

1. Kết luận...................................................................................................................84

1.1. Hiện trạng tài nguyên rừng tại khu vực nghiên cứu ............................................84

1.2. Nguyên nhân gây cháy rừng: ...............................................................................84

1.3. Các yếu tố tự nhiên và kinh tế - xã hội có ảnh hưởng đến cháy rừng. ................85

1.4. Thực trạng công tác PCCCR................................................................................86

1.5. Kết quả khảo sát một số nhân tố ảnh hưởng đến cháy rừng. ...............................87

1.7. Thuận lợi, khó khăn và đề xuất một số góp phần cho công tác PCCCR tại thành

phố Đồng Hới trong thời gian tới. ..............................................................................88

2. Tồn tại .....................................................................................................................89

3. Kiến nghị.................................................................................................................89

TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................91

vi

DANH MỤC BẢNG, BIỂU

Bảng 1.1: Phân cấp mức độ nguy hiểm của cháy rừng theo chỉ tiêu P......................... 9

Bảng 1.2 Phân cấp nguy cơ cháy rừng theo chỉ số Angstrom (I)................................10

Bảng 1.3 Mối quan hệ giữa các nhân tố khí tượng với mức độ bén lửa.....................11

Bảng 1.4 Tiêu chuẩn phân cấp nguy cơ cháy rừng theo chỉ tiêu bén lửa I.................12

Bảng 1.5. Phân cấp cháy rừng thông theo chỉ tiêu P cho rừng thông

Quảng Ninh của T.S Phạm Ngọc Hưng [18]................................................................13

Bảng 1.6 Cấp nguy hiểm cháy thêm yếu tố gió của A.N Cooper (1991) [38]..........14

Bảng 1.7 Phân cấp cháy rừng theo độ ẩm VLC của T.S Bế Minh Châu [3]. ............16

Bảng 3.1. Hiện trạng sử dụng đất lâm nghiệp thành phố Đồng Hới...........................40

Bảng 3.2. Diện tích rừng các loại rừng và diện tích rừng chưa thành rừng phân theo

mục đích sử dụng.............................................................................................................43

Bảng 3.3. Diện tích các loại rừng thành phố Đồng Hới phân theo đơn vị hành

chính..................................................................................................................................44

Bảng 3.4. Tình hình cháy rừng ở TP Đồng Hới giai đoạn 2015 - 2019.....................47

Bảng 3.5. Tổng hợp số vụ cháy, diện tích cháy, loại rừng cháy và nguyên nhân cháy

rừng trồng giai đoạn 2015 - 2019...................................................................................48

Bảng 3.6. Thời gian và mức độ xảy ra cháy rừng hàng năm.......................................52

trên địa bàn thành phố Đồng Hới. ..................................................................................52

Bảng 3.7. Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố tự nhiên và kinh tế xã hội đến công tác

PCCCR trên địa bàn thành phố. .....................................................................................54

Bảng 3.8. Kết quả điều tra tầng cây cao ở các trạng thái rừng ....................................56

Bảng 3.9. Kết quả điều tra tầng cây bụi thảm tươi ở các trạng thái rừng ...................57

Bảng 3.10. Thành phần và khối lượng VLC ở các trạng thái rừng.............................59

vii

Bảng 3.11. Khí hậu của TP. Đồng Hới (trạm Đồng Hới)............................................62

Bảng 3.12. Một số văn bản luật và dưới luật liên quan đến PCCCR..........................70

DANH MỤC CÁC HÌNH, SƠ ĐỒ

Hình 1.1: Tam giác lửa ......................................................................................... 5

Hình 1.2: Bản đồ hành chính thành phố Đồng Hới ............................................ 22

Hình 3.1. Bản đồ hiện trạng rừng và đất lâm nghiệp thành phố Đồng Hới ....... 42

Sơ đồ 2.1: Phương hướng giải quyết vấn đề của đề tài ...................................... 36

Sơ đồ 3.1: Sơ đồ tổ chức BVR & PCCCR ở thành phố Đồng Hới .................... 63

Sơ đồ 3.2: Tổ chức bộ máy Hạt Kiểm lâm Đồng Hới........................................ 64

Sơ đồ 3.3. Sơ đồ chỉ đạo phối hợp giữa các lực lượng chữa cháy rừng ............. 69

viii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

BQLRPH : Ban quản lý rừng phòng hộ

BNN : Bộ Nông nghiệp

DBNCCR : Dự báo nguy cơ cháy rừng

ĐTC : Độ tàn che

HĐND : Hội đồng nhân dân

KTLSPCR : Kỹ thuật lâm sinh phòng cháy rừng

PTNT : Phát triển nông thôn

PCCCR : Phòng cháy chữa cháy rừng

PCR : Phòng cháy rừng

VLC : Vật liệu cháy

QĐ : Quyết định

ODB : Ô dạng bản

OTC : Ô tiêu chuẩn

RSX : Rừng sản xuất

SXKD : Sản suất kinh doanh

RPH : Rừng phòng hộ

TCLN : Tổng cục Lâm nghiệp

UBND : Ủy ban Nhân dân