Nghiên cứu thực trạng và các yếu tố liên quan đến mắc sốt rét tài xã Đăk Nhau, huyện Bù Đăng, tỉnh Bình Phước

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÂY NGUYÊN

VŨ VĂN HIỆP

LUẬN VĂN THẠC SĨ Y HỌC

ĐẮK LẮK - 2011

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÂY NGUYÊN

-----
-----

VŨ VĂN HIỆP

LUẬN VĂN THẠC SĨ Y HỌC

CHUYÊN NGÀNH : KÝ SINH TRÙNG – CÔN TRÙNG

MÃ SỐ: 607265

Người hướng dẫn khoa học: TS. LÊ THÀNH ĐỒNG

ĐẮK LẮK - 2011

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết

quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa ñược ai công bố trong bất kỳ một

công trình nào khác.

VŨ VĂN HIỆP

LỜI CẢM ƠN

Em xin chân thành cảm ơn:

Trường Đại học Tây Nguyên, Ban lãnh ñạo Viện Sốt rét - Ký sinh trùng -

Côn trùng TP. HCM, Khoa Y Dược Trường Đại học Tây Nguyên, Phòng Đào tạo

Sau Đại học Trường Đại học Tây Nguyên ñã tạo ñiều kiện cho em trong suốt quá

trình học tập và hoàn thành luận văn.

Em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới:

TS. Lê Thành Đồng, Viện trưởng Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng

TP. HCM, là người Thầy trực tiếp hướng dẫn em hoàn thành luận văn.

PGS.TS. Nguyễn Xuân Thao, GS.TS. Đặng Tuấn Đạt, PGS.TS. Triệu

Nguyên Trung, TS. Hồ Văn Hoàng, TS. Phan Văn Trọng, TS. Đào Mai Luyến, TS.

Thân Trọng Quang ñã ñóng góp những ý kiến quí báu giúp em hoàn thành luận văn

này.

Các anh chị ñồng nghiệp Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng TP. HCM,

Bộ môn Ký sinh trùng Khoa Y Dược Trường Đại học Tây Nguyên, Trung tâm

Phòng chống sốt rét tỉnh Bình Phước, Trung tâm Y tế huyện Bù Đăng, Trạm Y tế xã

Đak Nhau huyện Bù Đăng tỉnh Bình Phước cùng bạn bè, gia ñình ñã nhiệt tình giúp

ñỡ tôi trong quá trình hoàn thành luận văn.

VŨ VĂN HIỆP

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

An. Anopheles

BNSR Bệnh nhân sốt rét

c/ñ/ñ Con/ ñèn/ ñêm

c/g/n Con/ giờ/ người

c/n/ñ Con/người/ ñêm

CBVC Cán bộ viên chức

CS Cộng sự

DSC Dân số chung

DTSR Dịch tễ sốt rét

ĐNB Đông Nam Bộ

KAP

Kiến thức, thái ñộ và thực hành

(K: knowledge, A: attitude, P: practice)

KSTSR Ký sinh trùng sốt rét

KTV Kỹ thuật viên

NXB Nhà xuất bản

PCSR Phòng chống sốt rét

SR Sốt rét

SRLH Sốt rét lưu hành

SRLS Sốt rét lâm sàng

TB Trung bình

TVSR Tử vong sốt rét

TTSR Thanh toán sốt rét

TDSR Tiêu diệt sốt rét

WHO World Health Organiration (Tổ chức Y tế thế giới)

MỤC LỤC

ĐẶT VẤN ĐỀ 1

Chương 1: TỔNG QUAN 3

1.1. Diễn biến sốt rét và phòng chống bệnh SR trên thế giới. 3

1.1.1. Tình hình bệnh sốt rét trên thế giới. 3

1.1.2. Chương trình tiêu diệt và phòng chống bệnh SR trên thế giới. 3

1.2. Tình hình sốt rét và PCSR ở Việt Nam. 5

1.2.1. Giai ñoạn 1958-1975. 5

1.2.2. Giai ñoạn 1976 – 1990. 5

1.2.3. Giai ñoạn 1991 – 2000. 5

1.2.4. Giai ñoạn 2001 – 2005. 6

1.2.5. Mục tiêu chung PCSR 2006 – 2010. 6

1.3. Tình hình sốt rét ở Bình Phước. 7

1.4. Yếu tố nguy cơ trong bệnh sốt rét. 8

1.4.1. Đối tượng nguy cơ. 9

1.4.2. Yếu tố nguy cơ. 9

1.5. Các nghiên cứu liên quan ñến ñề tài. 10

1.5.1. Nghiên cứu về dịch tễ sốt rét. 10

1.5.2. Nghiên cứu vector truyền bệnh sốt rét. 11

1.5.3. Nghiên cứu về các yếu tố nguy cơ trong bệnh sốt rét. 12

1.5.4. Nghiên cứu về kiến thức, thái ñộ, thực hành phòng chống bệnh SR . 12

Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 15

2.1. Địa ñiểm, ñối tượng, thời gian nghiên cứu. 15

2.1.1. Địa ñiểm nghiên cứu. 15

2.1.2. Đối tượng nghiên cứu. 17

2.1.3. Thời gian nghiên cứu. 17

2.2. Phương pháp nghiên cứu. 17

2.2.1. Thiết kế nghiên cứu . 17

2.2.2. Cỡ mẫu. 17

2.3. Các kỹ thuật dùng trong nghiên cứu. 18

2.3.1. Kỹ thuật và phương pháp ñiều tra KSTSR. 18

2.3.2. Kỹ thuật ñiều tra và ñịnh loại muỗi Anopheles. 20

2.3.3. Khám lâm sàng phát hiện bệnh nhân có sốt và lách to 20

2.3.4. Điều tra KAP và một số quy ñịnh về thuật ngữ. 20

2.3.5. Khái niệm biết ñúng, thái ñộ ñúng và hành vi ñúng trong ñiều tra KAP. 21

2.4. Các chỉ số ñánh giá. 22

2.4.1. Sốt rét lâm sàng. 22

2.4.2. Ký sinh trùng sốt rét. 22

2.4.3. Muỗi truyền bệnh sốt rét. 23

2.5. Các biến số và phương pháp thu thập. 24

2.6. Công cụ thu thập số liệu. 25

2.7. Phân tích, xử lý số liệu. 25

2.8. Sai số có thể gặp và cách hạn chế. 25

2.9. Y ñức trong nghiên cứu. 26

2.10. Liệt kê và ñịnh nghĩa biến số. 26

Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 30

3.1. Tỷ lệ mắc sốt rét của cộng ñồng dân cư tại xã Đak Nhau. 30

3.1.1. Đặc ñiểm của ñối tượng nghiên cứu. 30

3.1.2. Tỷ lệ mắc sốt rét. 31

3.2. Kết quả ñiều tra KAP. 36

3.2.1. Đặc ñiểm ñối tượng ñiều tra KAP. 36

3.2.2. Hiểu biết về bệnh sốt rét. 38

3.2.3. Thái ñộ của người dân về bệnh sốt rét. 41

3.2.4. Thực hành phòng chống sốt rét. 44

3.3. Một số yếu tố nguy cơ ảnh hưởng ñến mắc sốt rét. 48

3.3.1. Yếu tố nguy cơ ñi rừng, ngủ rẫy và mắc sốt rét. 48

3.3.2. Yếu tố nguy cơ ngủ màn và mắc sốt rét. 48

3.3.3. Vector truyền bệnh sốt rét. 49

Chương 4: BÀN LUẬN 50

4.1. Tỷ lệ mắc sốt rét. 50

4.2. Các yếu tố nguy cơ ảnh hưởng ñến mắc sốt rét. 51

4.2.1. Vector truyền bệnh sốt rét. 51

4.2.2. Yếu tố nguy cơ mắc sốt rét ñối với người ñi rừng, rẫy và ngủ lại. 51

4.2.3. Yếu tố nguy cơ mắc sốt rét ñối với ngủ màn không thường xuyên. 52

4.2.4. Những yếu tố sinh ñịa cảnh. 52

4.3. Kiến thức, thái ñộ và thực hành phòng chống sốt rét. 53

4.3.1. Kiến thức về nguyên nhân gây bệnh sốt rét. 53

4.3.2. Kiến thức về triệu chứng bệnh sốt rét. 53

4.3.3. Kiến thức về phòng chống bệnh sốt rét. 53

4.3.4. Thái ñộ phòng chống sốt rét của người dân. 54

4.3.5. Thực hành về phòng chống sốt rét. 54

KẾT LUẬN

1. Tỷ lệ mắc sốt rét ở người dân tại xã nghiên cứu. 56

2. Một số yếu tố nguy cơ ñến mắc sốt rét ở xã nghiên cứu. 56

KHUYẾN NGHỊ 58

Tài liệu tham khảo.

Phụ lục.