Nghiên cứu tạo cây đậu tương chuyển gen mang cấu trúc biểu hiện gen mã hoá kháng nguyên bề mặt của virus H5N1 phục vụ sản xuất Vaccine thực vật

Nguyễn Thu Hiền và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 89(01/2): 123 - 127

123

NGHIÊN CỨU TẠO CÂY ĐẬU TƯƠNG CHUYỂN GEN MANG CẤU TRÚC

BIỂU HIỆN GEN MÃ HOÁ KHÁNG NGUYÊN BỀ MẶT CỦA VIRUS H5N1

PHỤC VỤ SẢN XUẤT VACCINE THỰC VẬT

Nguyễn Thu Hiền

1

, Chu Hoàng Mậu

1*, Lê Văn Sơn

2

, Chu Hoàng Hà2

1 Đại học Thái Nguyên; 2 Viện công nghệ sinh học,VAST

TÓM TẮT

H5N1 là một phân nhóm của cúm A, nó ảnh hưởng đến sức khỏe con người do tiếp xúc trực tiếp

với gia cầm nhiễm bệnh. Để ngăn chặn sự lây nhiễm virus, các phương pháp phổ biến nhất hiện

nay là tiêm phòng. Hiện nay, đã có nhiều loại vắc xin phòng bệnh cúm A/H5N1 được bán sẵn trên

thị trường. Tuy nhiên, vaccine đường miệng là mục tiêu nghiên cứu của nhiều nhà khoa học trên

thế giới, bởi vì vaccine này có thể ăn được, dễ quản lý và có khả năng kích thích cơ thể sản xuất

kháng thể có hiệu quả hơn so với các loại vaccine tiêm. Trong bài báo này, chúng tôi trình bày kết

quả nghiên cứu tạo cây đậu tương biến đổi gen ở giống đậu tương DT12 trồng phổ biến ở Việt

Nam, bằng cách lây nhiễm vi khuẩn A.tumefaciens mang vector tái tổ hợp vào nách lá mầm. Kiểm

tra các cây chuyển gen bằng phản ứng PCR với cặp mồi đặc hiệu, kết quả đã có 8 cây dương tính

với PCR. Các kết quả này là cơ sở cho việc tạo các giống đậu tương biến đổi gen có thể sản xuất

kháng nguyên phòng bệnh cúm gia cầm A/H5N1 tại Việt Nam

Từ khoá: Biểu hiện, kháng nguyên, thực vật chuyển gen, H5N1, vaccine thực vật.

MỞ ĐẦU

*

Cúm gia cầm là bệnh truyền nhiễm cấp tính

của gia cầm, do nhóm virus cúm A, thuộc họ

Orthomyxoviridae gây ra, có khả năng lan

truyền từ động vật sang người. Theo Tổ chức

y tế thế giới (WHO) tính từ 2003 đến nay

toàn thế giới ghi nhận 562 trường hợp mắc

cúm A/H5N1 ở 15 quốc gia trong đó có 329

trường hợp tử vong còn ở Việt Nam có 119

trường hợp mắc trong đó 59 trường hợp tử

vong (WHO 2011). Đối với dịch cúm trên

người, nghiên cứu phát triển vaccine không

những ngăn ngừa làm giảm được bệnh ở gia

cầm, mà còn khống chế nguồn truyền lây của

loại virus nguy hiểm này sang người.Vaccine

ăn được ở thực vật là vaccine tiểu phần

protein được sản xuất dựa trên hệ thống thực

vật để thu được protein làm miễn dịch thể

dịch và miễn dịch tế bào. Vaccine này bền

vững trong dịch tiêu hóa, đi qua đường tiêu

hóa mà không bị phân hủy [5].

Với sự phát triển của công nghệ sinh học,

diện tích cây trồng biến đổi gen trên thế

giới ngày càng tăng trong đó đậu tương biến

đổi gen chiếm diện tích lớn nhất trong tổng

diện tích cây trồng biến đổi gen.Một trong

*

Tel: 0913383289;Email: [email protected]

những biện pháp chuyển gen mang lại hiệu

quả cao và đang được áp dụng rộng rãi hiện

nay là phương pháp chuyển gen thông qua

A.tumfaciens [6]. Trong bài báo này chúng tôi

đã sử dụng giống đậu tương DT12 làm đối

tượng để chuyển gen mã hoá

hemaglutinin(HA1) của virus H5N1 thông

qua phương pháp nách lá mầm nhờ vi khuẩn

A.tumfaciens nhằm cơ sở cho việc sản xuất

vaccine ăn được cho gia cầm phòng chống

bệnh A/H5N1.

VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP

Vật liệu

Giống đậu tương ĐT12 do Trung tâm Nghiên

cứu Phát triển cây đậu đỗ, Viện cây lương

thực và cây thực phẩm cung cấp.

Chủng vi khuẩn A.tumefaciens EHA105

chứa vector pBeta-Phaso-HA do Viện công

nghệ sinh học cung cấp.

Phương pháp nghiên cứu

Tạo nguyên liệu chuyển gen

Hạt đậu tương chín sau khi được khử trùng,

nảy mầm hạt, tách và thu phần lá mầm (tương

tự như tạo nguyên liệu nuôi cấy in vitro trong

quy trình tái sinh cây) sẽ được gây tổn thương

bằng mũi dao nhọn từ 7-8 lần vào nách lá

mầm. Lá mầm đã được làm tổn thương sẽ

dùng cho bước nhiễm khuẩn tiếp theo.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn