Nghiên cứu so sánh đặc trưng của lớp động từ “CHUᾹNDÀI” giữa tiếng Hán hiện đại và tiếng Việt

教育暨培训部

胡志明市开放大学

--------∞0∞--------

裴进治

中国语言硕士毕业论文

现代汉语与越南语

“穿戴”类动词特征对比研究

胡志明市, 2022 年

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

--------∞0∞--------

BÙI TIẾN TRỊ

NGHIÊN CỨU SO SÁNH ĐẶC TRƯNG

CỦA LỚP ĐỘNG TỪ “CHUᾹNDÀI”

GIỮA TIẾNG HÁN HIỆN ĐẠI VÀ TIẾNG VIỆT

Chuyên ngành: Ngôn ngữ Trung Quốc

Mã số chuyên ngành: 8 22 02 04

LUẬN VĂN THẠC SĨ NGÔN NGỮ TRUNG QUỐC

Giảng viên hướng dẫn: TS. CHÂU A PHÍ

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2022

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

KHOA ĐÀO TẠO SAU ĐẠI HỌC

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

GIẤY XÁC NHẬN

Tôi tên là: BÙI TIẾN TRỊ

Ngày sinh: 11/04/1977 Nơi sinh: Bến Tre

Chuyên ngành: Ngôn ngữ Trung Quốc Mã học viên: 2082202042010

Tôi đồng ý cung cấp toàn văn thông tin luận văn tốt nghiệp hợp lệ về bản quyền cho

Thư viện trường đại học Mở Thành phố Hồ Chí Minh. Thư viện trường đại học Mở

Thành phố Hồ Chí Minh sẽ kết nối toàn văn thông tin luận văn tốt nghiệp vào hệ thống

thông tin khoa học của Sở Khoa học và Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh.

Ký tên

BÙI TIẾN TRỊ

二

独创性声明

本人郑重声明：所呈交 “现代汉语与越南语 ‘穿戴’ 类动词特征对比研

究” 的论文是我个人在导师指导下进行的研究工作及取得的研究成果。尽我

所知，除了文中特别加以标注和致谢的地方外，论文中不包含其他人已经发

表或撰写的研究成果，也不包含为获得胡志明市开放大学或其他教育机构的

学位或证书所使用过的材料。与我一同工作的同志对本研究所做的任何贡献

均已在论文中作了明确的说明并表示了谢意。

论文作者(签名）：

胡志明市，2022 年 9 月 15 日

i

三

致谢

转眼之间，硕士研究生两年时光已逝去，来日方长，原先只在弹指间。

论文写作至此终告一段落，而我的学校生活也将迎来结束。读研期间，个人

本事和专业知识都得到了很大的提升, 在此感激朱亚辉博士供给的平台，让我

拥有深入学习的机会。

毕业论文是我在大学期间最认真做过的一次作业。自从拿到论文题目的

那天起我就会想着怎样才能写这么多字的汉语文章，对于一个越南学生来说

我觉得是个很大的挑战。也许我是在为自我的不努力找台阶。可是我真的不

明白从何着手写这篇论文，于是从网下载了很多类似的文章，去图书馆翻阅

了好几本书这才慢慢的脑海里有了大概的框架。正当要提笔写文章我又开始

发愁，虽然四年的本科生涯也学了很多课程，但脑子还是空白，一是因为有

些理论心里明白，可是不知怎样才能运用好那些专业术语表达自我的想法。

二是因为在大学的四年当中只顾着这个理论那个公式，没有静下心好好的归

类过这些知识，说白了就是没有一个缜密的思维。

我在开始着笔写论文时才感觉到，这个阶段的我并不具备与我的野心所

相当的学术本事。对我而言，这次论文是一次艰难的跋涉，它不够完美，甚

至略显粗糙，但我对它用尽百分之百的心力和智力。写作此文时，常常在一

部分文字上头都要反复修改好几遍，因为越研究下去，就越不敢妄言，因为

了解得越多，就越发现现象及背后机制的复杂性。

本论文的顺利完成，离不开各位教师、同学和朋友的关心和帮忙。首先

要感激的是我的导师朱亚辉博士，感激他在学业和生活上给予我的亲切关怀

和悉心指导。于我而言，教师是比我自我还要相信我的人，他为我的人生打

开了更多的可能。师恩难忘，我当勉力前行，不负所望。

ii

四

摘要

两种研究词语与对比一直受到研究者广泛关注。这项研究，将从两个方

面研究进行对比研究现代汉语动词“穿”、“戴” 与越南语相对应动词 “mặc,

mang, đi, đeo, đội”。第一方面是语义考察动词“穿”、“戴”与越南语动词

“mặc, mang, đi, đeo, đội” 的语义和了解；第二方面将深入分析与对比进行对比

研究汉语动词“穿”、“戴”的特征与越南语动词 “mặc, mang, đi, đeo, đội”

相对应的表达，然后指出来汉 – 越两国语言之间的诧异，还能指明了汉 – 越

两国的句法在表达方面与文化不同点。虽然两国文化之间受到了影响但每个

文化都有特色的特点。

本文的主要内容共有四个主要内容章节。第一章，语义考察以现代汉语

动词“穿”、“戴”与越南语相对应动词 “mặc, mang, đi, đeo, đội” 进行对比，

指出两者语义方面的相同和不同点。第二章，我们就通过考察现代汉语动词

“穿”、“戴”带宾语与越南语相对应的表达指出两者句法的相同和不同点。

第三章，我们就通过考察现代汉语动词“穿”、“戴”带补语或状语与越南

语相对应的表达指出两者句法的相同和不同点。相似的，在第四章，我们也

通过考察现代汉语动词“穿”、“戴”带特殊类型与越南语相对应的表达指

出两者句法的相同和不同点。

本文通过研究，我们希望能够阐明现代汉语动词“穿”、“戴”的语义

和特征，进而指出汉语动词“穿”、“戴”与越南语动词 “mặc, mang, đi, đeo,

đội” 的相同和不同点，来帮助越南学习者彻底掌握“穿”、“戴”的用法和

使用方式，也是希望本文研究能够对越南的现代汉语教学工作能发挥一定的

作用。

关键词: 汉语，动词“穿”、“戴”，越南语 “mặc, mang, đi, đeo, đội”，

对比

iii

五

TÓM TẮT

Nghiên cứu và đối chiếu đã được các nhà nghiên cứu quan tâm rộng rãi. Bài

nghiên cứu này sẽ tiến hành nghiên cứu so sánh các động từ “chuān”, “dài” trong

tiếng Hán hiện đại với các động từ tương ứng trong tiếng Việt “mặc, mang, đi, đeo,

đội” từ hai khía cạnh. Khía cạnh thứ nhất là khảo sát ý nghĩa và cách hiểu của các

động từ “chuān”, “dài” và các động từ “mặc, mang, đi, đeo, đội” trong tiếng Việt;

khía cạnh thứ hai là sẽ phân tích sâu và đối chiếu để tiến hành nghiên cứu đối chiếu

đặc điểm của động từ “chuān”, “dài” trong tiếng Hán hiện đại với sự biểu đạt

tương ứng của các động từ “mặc, mang, đi, đeo, đội” trong tiếng Việt, từ đó chỉ ra

sự khác biệt giữa tiếng Hán hiện đại và tiếng Việt, đồng thời chỉ ra sự khác biệt về

cú pháp trên phương diện biểu đạt và văn hóa giữa tiếng Hán hiện đại và Tiếng

Việt. Mặc dù đã có những ảnh hưởng giữa hai nền văn hóa, nhưng mỗi nền văn hóa

đều có những đặc điểm riêng.

Nội dung chính của luận văn này tổng cộng có bốn chương. Chương thứ nhất,

khảo sát ngữ nghĩa các động từ “chuān”, “dài” trong tiếng Hán hiện đại với các

động từ “mặc, mang, đi, đeo, đội” trong tiếng Việt sau đó tiến hành so sánh nhằm

chỉ ra những điểm giống và khác nhau về nghĩa giữa hai lớp động từ này. Chương

thứ hai, chúng tôi khảo sát các động từ “chuān”, “dài” trong tiếng Hán hiện đại khi

mang tân ngữ với các cách diễn đạt tương ứng trong tiếng Việt nhằm chỉ ra những

điểm giống và khác nhau về cú pháp của hai ngôn ngữ này. Chương thứ ba, thông

qua khảo sát các động từ “chuān”, “dài” trong tiếng Hán hiện đại khi mang bổ ngữ

hoặc trạng ngữ với các cách diễn đạt tương ứng trong tiếng Việt nhằm chỉ ra những

điểm giống và khác nhau về cú pháp tiếng Hán hiện đại và tiếng Việt. Chương thứ

tư, chúng tôi chỉ ra những điểm giống và khác nhau về mặt cú pháp giữa các động

từ “chuān”, “dài” trong tiếng Hán hiện đại khi mang những loại hình đặc thù với

cách diễn đạt tương ứng trong tiếng Việt.

Qua nghiên cứu, chúng tôi hy vọng luận văn này sẽ làm sáng tỏ ý nghĩa và

đặc điểm của các động từ “chuān”, “dài” trong tiếng Hán hiện đại, từ đó chỉ ra điểm

giống và khác nhau giữa các động từ “chuān”, “dài” trong tiếng Hán hiện đại với

các động từ “mặc, mang, đi, đeo, đội” trong tiếng Việt. Để giúp người học Việt

Nam nắm vững phương thức cũng như cách sử dụng các động từ “chuān”, “dài”,

đồng thời cũng hy vọng rằng luận văn này có thể đóng một vai trò nhất định trong

việc giảng dạy tiếng Hán hiện đại ở Việt Nam.

Từ khóa: Tiếng Hán, động từ “chuan”、“dai”，tiếng Việt “mặc, mang, đi,

đeo, đội”，so sánh

iv

六

目录

页码

独创性声明......................................................................................................................i

致谢 ............................................................................................................................ii

摘要 .......................................................................................................................... iii

TÓM TẮT .....................................................................................................................iv

目录 ............................................................................................................................v

图表目录........................................................................................................................ix

绪论 ............................................................................................................................1

一、 选题缘由............................................................................................................1

二、 文献综述............................................................................................................1

（一）在中国 .................................................................................................................2

（二）在越南 .................................................................................................................3

三、 研究任务............................................................................................................3

四、 研究对象及范围................................................................................................3

五、 研究方法............................................................................................................4

六、 基本思路............................................................................................................5

七、 理论依据............................................................................................................5

八、 语料来源............................................................................................................7

九、 论文结构............................................................................................................8

第一章 现代汉语动词“穿”、“戴”与越南语相对应动词的语义对比 ..........9

1.1 现代汉语动词“穿”、“戴”的语义 ...........................................................9

1.1.1 汉语动词“穿”的语义....................................................................................9

1.1.2 汉语动词“戴”的语义..................................................................................10

1.2 越南语动词 “mặc, mang, đi, đeo, đội” 的语义............................................11

1.2.1 越南语动词 “mặc” 的语义..............................................................................11

1.2.2 越南语动词 “mang” 的语义............................................................................12

v

七

1.2.3 越南语动词 “đi” 的语义 ................................................................................13

1.2.4 越南语动词 “đeo” 的语义...............................................................................15

1.2.5 越南语动词 “đội” 的语义 ...............................................................................16

1.3 现代汉语动词“穿”、“戴”与越南语相对应动词的语义异同 .............16

1.3.1 相同点..............................................................................................................17

1.3.2 不同点..............................................................................................................19

1.4 小结 ....................................................................................................................24

第二章 现代汉语动词“穿”、“戴”带宾语与越南语相对应句法对比 ........25

2.1 现代汉语动词“穿”、“戴”带名词性宾语与越南语相对应句法对比 .25

2.1.1 动词“穿”、“戴”对名词性宾语的选择.................................................25

2.1.2. 越南语对“穿”、“戴”带名词性宾语相对应的表达.............................26

2.1.3 动词“穿”、“戴”带名词性宾语与越南语相对应句法异同.................24

2.2 现代汉语动词“穿”、“戴”带代词性宾语与越南语相对应句法对比 .30

2.2.1 动词“穿”、“戴”对代词性宾语的选择.................................................30

2.2.2 越南语对“穿”、“戴”带代词性宾语相对应的表达.............................32

2.2.3 动词“穿”、“戴”带代词性宾语与越南语相对应句法异同.................37

2.3 现代汉语动词“穿”、“戴”带短语类宾语与越南语相对应句法对比 .45

2.3.1 动词“穿”、“戴”对短语类宾语的选择.................................................45

2.3.2 越南语对“穿”、“戴”带短语类宾语相对应的表达.............................49

2.3.3 动词“穿”、“戴”带短语类宾语与越南语相对应句法异同.................58

2.4 小结 ....................................................................................................................75

第三章 现代汉语动词“穿”、“戴”带补语或状语与越南语相对应句法对比 77

3.1 现代汉语动词“穿”、“戴”带动量或时量与越南语相对应句法对比 .77

3.1.1 动词“穿”、“戴”带动量或时量的选择.................................................77

3.1.2 越南语对“穿”、“戴”后面出现动量或时量相对应的表达.................78

3.1.3 动词“穿”、“戴”带动量或时量与越南语相对应句法异同...................79

vi

八

3.2 现代汉语动词“穿”、“戴”的动介类型与越南语相对应句法对比 .....82

3.2.1 动词“穿”、“戴”后面出现介词加名词的选择.....................................82

3.2.2 越南语对“穿”、“戴”后面出现介词加名词相对应的表达.................83

3.2.3 动词“穿”、“戴”后面出现介词加名词与越南语相对应句法异同.....84

3.3 现代汉语动词“穿”、“戴”的动结宾类型与越南语相对应句法对比 .87

3.3.1 动词“穿”、“戴”动结宾类型的选择.....................................................87

3.3.2 越南语对“穿”、“戴”动结宾类型相对应的表达.................................87

3.3.3 动词“穿”、“戴”动结宾类型与越南语相对应句法异同.....................88

3.4 小结 ....................................................................................................................92

第四章 现代汉语动词“穿”、“戴”带特殊类型与越南语相对应句法对比 93

4.1 现代汉语动词“穿”、“戴”出现在存现句与越南语相对应句法对比 .93

4.1.1 动词“穿”、“戴”出现在存现句的选择.................................................93

4.1.2 越南语对“穿”、“戴”出现在存现句相对应的表达.............................94

4.1.3 动词“穿”、“戴”出现在存现句与越南语相对应句法异同.................95

4.2 现代汉语动词“穿”、“戴”带助词 “了”与越南语相对应句法对比 98

4.2.1 动词“穿”、“戴”后面出现助词“了”的选择.....................................98

4.2.2 越南语对“穿”、“戴”出现助词“了”相对应的表达.........................98

4.2.3 动词“穿”、“戴”出现助词“了”与越南语相对应句法异同.............99

4.3 现代汉语动词“穿”、“戴” 带助词“着”与越南语相对应句法对比 102

4.3.1 动词“穿”、“戴”后面出现“着”的选择...........................................102

4.3.2 越南语对“穿”、“戴”出现助词“着”相对应的表达.......................102

4.3.3 动词“穿”、“戴”带助词“着”与越南语相对应句法异同...............103

4.4 现代汉语动词“穿”、“戴”带助词“过”与越南语相对应句法对比106

4.4.1 动词“穿”、“戴”后面出现“过”的选择...........................................106

4.4.2 越南语对“穿”、“戴”出现助词“过”相对应的表达.......................106

4.4.3 动词“穿”、“戴”带助词“过”与越南语相对应句法异同...............107

vii

九

4.5 现代汉语动词“穿”、“戴”重叠式与越南语相对应句法对比..............109

4.5.1 动词“穿”、“戴”重叠式的选择.............................................................109

4.5.2 越南语对“穿”、“戴”重叠式相对应的表达.........................................110

4.5.3 动词“穿”、“戴”重叠式与越南语相对应句法异同.............................110

4.6 小结 ..................................................................................................................112

结论 ..........................................................................................................................113

参考文献.....................................................................................................................118

viii

十

图表目录

页码

表 1.1：现代汉语动词“穿”、“戴”与越南语相对应动词的语义.........................23

表 2.1：动词“穿”、“戴”带名词性宾语与越南语相对应表达的相同点.............29

表 2.2：动词“穿”、“戴”带代词性宾语与越南语相对应表达的相同点.............40

表 2.3：动词“穿”、“戴”带代词性宾语与越南语相对应表达的不同点.............44

表 2.4：动词“穿”、“戴”后面出现联合短语与越南语相对应表达的相同点.....61

表 2.5：动词“穿”、“戴”后面出现数量短语与越南语相对应表达的相同点.....64

表 2.6：动词“穿”、“戴”后面出现量词短语与越南语相对应表达的相同点.....66

表 2.7：动词“穿”、“戴”后面出现偏正短语与越南语相对应表达的不同点.....70

表 2.8：动词“穿”、“戴”后面出现指量短语与越南语相对应表达的不同点.....73

表 2.9：动词“穿”、“戴”后面出现 “的” 字短语与越南语相对应表达的不同点75

表 3.1：动词“穿”、“戴”后面出现动量或时量与越南语相对应表达的不同点.82

表 3.2：动词“穿”、“戴”后面出现介词加名词与越南语相对应表达的相同点.86

表 3.3：动词“穿”、“戴”动结宾类型与越南语相对应表达的相同点.................90

表 3.4：动词“穿”、“戴”动结宾类型与越南语相对应表达的不同点.................92

表 4.1：动词“穿”、“戴”出现在存现句与越南语相对应表达的不同点.............97

表 4.2：动词“穿”、“戴”后面出现助词 “了” 与越南语相对应表达的不同点..101

表 4.3：动词“穿”、“戴”后面出现助词 “着” 与越南语相对应表达的不同点..105

表 4.4：动词“穿”、“戴”后面出现助词 “过” 与越南语相对应表达的不同点..109

表 4.5：动词“穿”、“戴”重叠式与越南语相对应表达的不同点.......................111

ix

1

绪论

一、 选题缘由

服装与人类社会的生活息息相关。中国服装文化源源流长，有“衣冠王

国” 的美誉，汉语中因服装而生发的词语数量众多，且占有重要地位。在

“衣食住行”中，“衣”被排在第一位，不言而喻，“穿”和“戴”是人们

的基本行为之一。穿戴的语义场是基于民族语言系流之上的，因此也就形成

了每个民族特有穿戴概念，穿戴这一人类特有的行为的形成和发展与民族文

化密切相关。这一点在语言词汇系流中有所反映。

汉语和越南语是两种有很多相同点的语言：属于同一类型的语言，有

声调，等。 在学习汉语过程中，弄清穿戴语义是一件不简单的事情。同时，

现代汉语 “穿戴”类动词对越南语相对应动词也有很多相同和不同点，很不

容易去分别。该词类与越南语相对应用法并将其与越南语相对应的表达方式

进行对比，表达形式不是一一对应。因此，越南学习者若能弄清该词类的语

义及特征的，我们选择“现代汉语与越南语‘穿戴’类动词特征对比研究”作为

硕士学位论文课题，希望能够阐明现代汉语“穿戴”类动词的语义、 特征，

进而指出现代汉语与越南语“穿戴”类动词的相同和不同点， 为越南学习者

对学习汉语提供一份参考资料。

二、 文献综述

现代汉语与越南语“穿戴”类动词的语言特征特别丰富, 其文化内涵也极

其深刻，可从来该类动词相关的研究并不多。