Nghiên cứu phát triển cây gai xanh (Boehmeria nivea CL.Gaud) trên đất dốc rừng đầu nguồn sông Đà, góp phần bảo vệ môi trường và xoá đói giảm nghèo cho vùng di dân lòng hồ ở Sơn La

LIÊN HIỆP CÁC HỘI KHKT VIỆT NAM

TRUNG TÂM NGHIÊN CỨU SẢN XUẤT CÁC CHẾ PHẨM SINH HỌC

BÁO CÁO TỔNG KẾT ĐỀ TÀI CẤP BỘ

NGHIÊN CỨU PHÁT TRIỂN CÂY GAI XANH

(Boehmeria Nivea (L) Gaud) TRÊN ĐẤT DỐC RỪNG

ĐẦU NGUỒN SÔNG ĐÀ, GÓP PHẦN BẢO VỆ MÔI

TRƯỜNG VÀ XÓA ĐÓI GIẢM NGHÈO

CHO VÙNG DI DÂN LÒNG HỒ SƠN LA

Chủ nhiệm đề tài: TS. TẠ KIM CHỈNH

7378

25/5/2009

HÀ NỘI – 2/2009

1

Liªn hiÖp c¸c Héi KH&KT ViÖt Nam

Trung t©m NC SX c¸c chÕ phÈm Sinh häc

Céng hoµ x· héi chñ nghÜaViÖt Nam

§éc lËp - Tù do- H¹nh phóc

B¸o c¸o nghiÖm thu

®Ò tµi khoa häc c«ng nghÖ cÊp bé

n¨m 2006-2008

-----------------------------------

I. Th«ng tin chung vÒ §Ò tµi

1.Tªn ®Ò tµi:“Nghiªn cøu ph¸t triÓn c©y gai xanh (Boehmeria nivea (L.) Gaud)

trªn ®Êt dèc rõng ®Çu nguån s«ng §µ, gãp phÇn b¶o vÖ m«i tr−êng vµ xo¸ ®ãi

gi¶m nghÌo cho vïng di d©n lßng hå ë S¬n La ”

2. M· sè

3.Thêi gian thùc hiÖn :3 n¨m: 2006-2008

4. CÊp qu¶n lý: Bé ￾

5. Kinh phÝ: 260.000.000®(hai tr¨m s¸u m−¬i triÖu VN ®ång)

6. Thuéc ch−¬ng tr×nh(nÕu cã)

7. Chñ nhiÖm ®Ò tµi: Hä vµ tªn: T¹ Kim ChØnh - Häc vÞ : TiÕn sü Sinh

häc

- Chøc danh khoa häc: Nghiªn c−ó viªn.Tr−ëng phßng NC&øD C«ng nghÖ S

H

- §iÖn tho¹i : Mobil: 0983 200 346- E-mail:

[email protected]

- C¬ quan: Trung t©m NC SX c¸c chÕ phÈm Sinh häc

8.C¬ quan chñ tr× : Trung t©m NC SX c¸c chÕ phÈm Sinh häc.

- Gi¸m ®èc Trung t©m:PGS. TS. NguyÔn §øc Kh¶m

- §Þa chØ CQ: 247/55/13. Ngäc Hµ, Ba §×nh, Hµ Néi - §T: 043

8454408

2

Danh s¸ch c¸c thµnh viªn tham gia ®Ò tµi

TT Hä vµ tªn Chøc danh C¬ quan

1 T¹ Kim ChØnh TS. Chñ nhiÖm ®Ò

tµi

TT NC SX c¸c CP

SH

2 NguyÔn Thuý

H»ng

KS.CN.Sinh häc NT

3 NguyÔn Hµ Chi KS.CNSinh häc NT

4 TrÇn Minh TuÊn KS.CN. M«i

tr−êng

NT

5 NguyÔn KiÒu

Trang

CN kinh tÕ NT

6 Hoµng Nh− Thôc CN kinh tÕ NT

3

II. Néi dung khoa häc vµ c«ng nghÖ cña ®Ò tµi

2.1.Môc tiªu cña ®Ò tµi:

-TriÓn khai ph¸t triÓn c©y gai xanh trªn c¸c lo¹i h×nh ®Êt thuéc vïng s«ng §µ,

t¹o rõng phßng hé, gi¶m thiÓu sãi mßn, gãp phÇn b¶o vÖ m«i tr−êng.

-X¸c ®Þnh vïng c©y nguyªn liÖu cho nhµ m¸y s¶n xuÊt sîi vá c©y gai xanh

-T¹o c«ng ¨n viÖc lµm tõ s¶n phÈm (sîi tõ vá c©y) vµ s¶n phÈm phô cña c©y

gai xanh (l¸ lµm ph©n, th©n lµm gi¸ thÓ trång nÊm ¨n....). Gãp phÇn xo¸ ®ãi,

gi¶m nghÌo cho di d©n lßng hå ë S¬n La.

2.2.Néi dung nghiªn cøu cña ®Ò tµi

- Nghiªn cøu mét sè ®Æc ®iÓm sinh häc c¬ b¶n (®Æc ®iÓm sinh th¸i) cña c©y

gai xanh khi ph¸t triÓn trªn c¸c lo¹i h×nh ®Êt kh¸c nhau ë mét sè ®iÓm tØnh

Hoµ B×nh vµ S¬n La - Nghiªn cøu kh¶ n¨ng ph¸t triÓn cña c©y gai xanh tõ c¸c

m« h×nh trång thö trªn c¸c lo¹i h×nh ®Êt cã ®é dèc kh¸c nhau(®Êt ®åi dèc 10 -

15 ®é, ®Êt 1 vô , 5-8 ®é vµ ®Êt ven s«ng cã ®é mïn, pH, ®é Èm, hÖ vi sinh vËt

®Êt kh¸c nhau)

-Nghiªn cøu kü thuËt gieo −¬m, trång, ch¨m sãc, th©m canh vµ thu ho¹ch vá

c©y gai xanh.

-Nghiªn cøu sö dông c¸c s¶n phÈm phô cña c©y gai xanh (l¸, cµnh nh¸nh, th©n

c©y gai ®Ó trång nÊm ¨n)

III.§Æt vÊn ®Ò.

C©y gai, tªn khoa häc: Boehmeria nivea. tenacisima, thuéc hä gai

urticacea. (L.)Gaudich, 1826. Tªn ®ång nghÜa: urtica nivea L., 1759[9]. Tªn

kh¸c: Ng−êi Kinh gäi lµ gai tuyÕt, gai lµm b¸nh, ng−êi Tµy gäi lµ tr÷ ma, bÈu

p¸n, ng−êi Th¸i gäi lµ co p¸n,ng−êi Dao gäi lµ chiÓu ®ñ[9]... ng−êi TQ gäi lµ

Tr÷ Ma(theo ch÷ H¸n sîi gai nhá lµ thuyÒn sîi gai to lµ tr÷. C©y gai võa dïng

lµm thuèc võa dïng cho sîi nªn gäi lµ tr÷) [6]. Tªn th−¬ng phÈm: China grass,

chinese sik- plant(Anh), Ramie de Chine, ortie de Chi ne argentÐc, ortie µ

fenilles (Ph¸p)[9,12]. C©y gai ®−îc trång tõ l©u ®êi vµ cã hai gièng ®Ó trång

trät : Mét lµ Boehmeria. nivea cã nguån gèc tõ Trung Quèc vµ NhËt B¶n víi

mÆt d−íi l¸ cã l«ng dµy, tr¾ng[9.11]. Hai lµ Boehmeria.tenacissima cã nguån

gèc tõ Malaysia vµ Ên §é, cã l¸ nhá h¬n, mÇu xanh ë c¶ hai mÆt [9.12]. C©y