Nghiên cứu nuôi trồng loài nấm bào ngư mới phát hiện ở vườn quốc gia cát tiên pleurotus cornucopiae

i

LỜI CẢM ƠN

Trước hết, tôi xin chân thành cảm ơn Anh Phạm Ngọc Dương Vườn Quốc Gia

Cát Tiên đã giúp đỡ tôi tận tình, cung cấp tài liệu, tạo điều kiện cho tôi trong thời

gian hoàn thành đề tài này.

Tôi xin chân thành cảm ơn Chị Nguyễn Thị Anh cùng cán bộ, nhân viên thuộc

Vườn Quốc Gia Cát Tiên đã giúp đỡ, quan tâm tôi nhiều trong thời gian thực tập.

Tôi xin chân thành cảm ơn Cô Khúc Thị An, Viện Công Nghệ Sinh Học và

Môi trường đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện đề tài.

Tôi xin chân thành cảm ơn tất cả các thầy cô thuộc bộ môn Công Nghệ Sinh

Học Đại Học Nha Trang đã giúp đỡ tôi thực hiện đề tài này.

Tôi xin chân thành cảm ơn Bố mẹ và người thân đã cho tôi điều kiện tốt nhất

về mặt tinh thần, vật chất, giúp tôi hoàn thành khoá học.

Cuối cùng tôi cảm ơn tập thể lớp 50CNSH và các bạn cùng đi thực tập tại

Vườn Quốc Gia Cát Tiên đã giúp tôi trong thời gian qua.

ii

LỜI MỞ ĐẦU

Các nấm Bào ngư Pleurotus spp. có khả năng chuyển hoá các chất xơ sợi giàu

cellulose và lignin - thực chất là khả năng phân hủy các polysacchride tự nhiên để

tạo nên nguồn carbon cho nấm sinh trưởng phát triển. Hầu hết các loại phụ phế liệu,

các chất phế thải của nông, lâm, công nghiệp đều có thể được nấm Bào ngư sử dụng

hiệu quả. Đây là nguồn tài nguyên nấm quý đang được công nghệ hóa rộng rãi ở

Việt nam, góp phần phát triển nông thôn, miền núi và giải quyết các loại phụ, phế

liệu công, nông, lâm nghiệp giàu chất xơ (lignocellulosic wastes), góp phần cung

cấp sinh khối có giá trị kinh tế cao, bã thải lại là nguồn phân bón sinh học sạch sinh

thái. Do vậy, sản lượng nấm Bào ngư nuôi trồng trên thế giới từ 1986-1991 đã tăng

rất nhanh: gần 450% (1993), năm 2005 đã tăng tới >3 triệu tấn (Chang, 2005). Nấm

Bào ngư vừa có giá trị là thực phẩm giàu dinh dưỡng (Zadrazil & Kurztman, 1982;

Bano & Rajarathnam, 1988) vừa là nguồn dược liệu có tính kháng sinh (P.

griseus,...) và phòng chống ung thư (Yoshioka et al., 1985; Mizuno et al., 1990,

Zhuang et al., 1993; Zhang et al., 1994) với polysaccharides liên kết protein tách từ

Pleurotus ostreatus (Fr.) Quél., P. sajor-caju (Fr.) Sing., P. citrinopileatus Sing.,...

Các loài nấm Bào ngư được nuôi trồng phổ biến ở Việt nam hiện nay có thể kể

đến như Pleurotus florida, Pleurotus ostreatus, Pleurotus abalones (Bào ngư nhật),

và một số loài khác. Các chủng giống nấm này phần lớn có nguồn gốc ngoại nhập

được du thực vào nước ta qua nhiều con đường khác nhau. Các giống bản địa có

nguồn gốc từ tự nhiên của Việt nam ít được quan tâm nghiên cứu.

Đề góp phần bảo tồn tài nguyên nấm lớn của Việt nam và góp phần tạo ra một

chủng nấm mới mang tính chất bản địa phù hợp với khí hậu Việt nam, chúng tôi

tiến hành đề tài “ Nghiên cứu nuôi trồng loài nấm Bào ngư mới phát hiện ở Vườn

Quốc Gia Cát Tiên Pleurotus cornucopiae”.

iii

MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI

 Nghiên cứu về phân loại học của nấm Bào ngư Pleurotus cornucopiae: đặc

điểm hình thái, hiển vi, phân bố, bổ sung các dữ liệu cần thiết của loài này tại Việt nam.

 Khảo sát tốc độ phát triển của tơ nấm trên các môi trường thạch, hạt ngũ

cốc, môi trường nuôi trồng ra thể quả Pleurotus cornucopiae, so sánh với tốc độ lan

tơ của nấm Bào ngư đang trồng phổ biến hiện nay ở Việt nam Pleurotus florida.

 Phân tích một số chỉ tiêu về dinh dưỡng của nấm Bào ngư Pleurotus

cornucopiae. Đề xuất quy trình nuôi trồng phù hợp.

iv

MỤC LỤC

Trang

LỜI CẢM ƠN .......................................................................................................... i

LỜI MỞ ĐẦU......................................................................................................... ii

MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI...................................................................................... iii

MỤC LỤC ............................................................................................................. iv

DANH MỤC CÁC BẢNG ................................................................................... viii

DANH MỤC BIỂU ĐỒ .......................................................................................... x

CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN TÀI LIỆU ................................................................... 1

1.1. Đặc điểm của chi nấm Bào ngư Pleurotus. ............................................... 1

1.1.1. Đặc điểm sinh trưởng của nấm Bào Ngư.[4] ....................................... 4

1.1.2. Những lưu ý khi nuôi trồng nấm Bào ngư.[7]...................................... 5

1.2. Giá trị của nấm Bào ngư. .......................................................................... 5

1.2.1. Giá trị dinh dưỡng của nấm Bào ngư.[1] ............................................. 5

1.2.2. Giá trị dược liệu của nấm Bào ngư.[1] ................................................ 6

1.2.3. Tầm quan trọng của việc phát triển giống nấm có nguồn gốc Việt nam.

Nuôi trồng nấm Bào ngư ở Việt nam. ........................................................... 7

1.2.3.1. Tầm quan trọng của việc phát triển giống nấm có nguồn gốc Việt nam.[6]....7

1.2.3.2. Nuôi trồng nấm Bào ngư ở Việt nam.[11]........................................... 8

CHƯƠNG 2 VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP......................................................15

2.1. Đối tượng nghiên cứu. .............................................................................15

2.2. Vật liệu và hóa chất sử dụng trong nghiên cứu.........................................15

2.2.1. Vật liệu sử dụng trong nghiên cứu......................................................15

2.2.2. Hóa chất sử dụng trong nghiên cứu. ...................................................16

2.3. Phương pháp nghiên cứu. ........................................................................16

2.3.1. Nghiên cứu giải phẫu hình thái nấm Bào ngư Hoàng Bạch Pleurotus

cornucopiae.................................................................................................16

v

2.3.2. Phân tích thành phần dinh dưỡng nấm Bào ngư Hoàng Bạch Pleurotus

cornucopiae.................................................................................................16

2.2.3. Khảo sát tốc độ lan, đặc điểm của tơ nấm Bào ngư Hoàng Bạch

Pleurotus cornucopiae và so sánh tốc độ lan tơ với loại nấm Bào ngư đang

được trồng phổ biến hiện nay Pleurotus florida trên môi trường thạch dinh

dưỡng. .........................................................................................................17

2.3.4. Khảo sát tốc độ lan, đặc điểm tơ nấm Bào ngư Hoàng Bạch Pleurotus

cornucopiae và so sánh tốc độ lan tơ với loại nấm Bào ngư đang được trồng

phổ biến hiện nay Pleurotus florida trên môi trường hạt (giống cấp 2).........20

2.3.5. Khảo sát tốc độ lan và đặc điểm tơ nấm Bào ngư Hoàng Bạch

Pleurotus cornucopiae và so sánh tốc độ lan tơ với loại nấm Bào ngư đang

được trồng phổ biến hiện nay Pleurotus florida trên môi trường cọng mì

(giống cấp 3)................................................................................................20

2.3.6. Khảo sát sự sinh trưởng, phát triển của hệ sợi nấm Bào ngư Hoàng

bạch Pleurotus cornucopiae trên giá thể mạt cưa. So sánh với đặc điểm sinh

trưởng, phát triển hệ sợi của loài Bào ngư đang được nuôi trồng phổ biến

hiện nay Pleurotus florida trên giá thể mạt cưa............................................21

2.3.7. Khảo sát hiệu quả kinh tế nấm Bào ngư Hoàng Bạch Pleurotus

cornucopiae. So sánh hiệu quả kinh tế của nấm Pleurotus cornucopiae với

loài nấm Bào ngư Pleurotus florida đang được nuôi trồng phổ biến hiện nay.22

2.3.8. Phương pháp xử lý số liệu..................................................................23

CHƯƠNG 3 KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN ...........................................................25

3.1. Kết quả giải phẫu hình thái nấm Bào ngư Hoàng Bạch Pleurotus

cornucopiae....................................................................................................25

3.2. Kết quả phân tích thành phần dinh dưỡng nấm Bào ngư Hoàng Bạch

Pleurotus cornucopiae....................................................................................30

3.3. Khảo sát tốc độ lan, đặc điểm của tơ nấm Bào ngư Hoàng Bạch Pleurotus

cornucopiae và so sánh tốc độ lan tơ với loại nấm Bào ngư đang được trồng phổ

biến hiện nay Pleurotus florida trên môi trường thạch dinh dưỡng..........................31

vi

3.3.1. Khảo sát tốc độ lan, đặc điểm của tơ nấm Bào ngư Hoàng Bạch

Pleurotus cornucopiae và so sánh tốc độ lan tơ với loại nấm Bào ngư đang

được trồng phổ biến hiện nay Pleurotus florida trên môi trường 1. ..............31

3.3.2. Khảo sát tốc độ lan và đặc điểm tơ nấm Bào ngư Hoàng Bạch

Pleurotus cornucopiae và so sánh tốc độ lan tơ với loại nấm Bào ngư đang

được trồng phổ biến hiện nay Pleurotus florida nuôi cấy trên môi trường 2.36

3.3.3. Khảo sát tốc độ lan và đặc điểm tơ nấm Bào ngư Hoàng Bạch

Pleurotus cornucopiae và so sánh tốc độ lan tơ với loại nấm Bào ngư đang

được trồng phổ biến hiện nay Pleurotus florida nuôi cấy trên môi trường 3.40

3.3.4. Khảo sát so sánh tốc độ lan và đặc điểm tơ nấm Bào ngư Hoàng Bạch

Pleurotus cornucopiae trong ba môi trường khác nhau: môi trường 1, môi

trường 2, môi trường 3.................................................................................43

3.4. Khảo sát tốc độ lan và đặc điểm tơ nấm Bào ngư Hoàng Bạch Pleurotus

cornucopiae và so sánh tốc độ lan tơ với loại nấm Bào ngư đang được trồng

phổ biến hiện nay Pleurotus florida trên môi trường hạt (giống cấp 2).........46

3.5. Khảo sát tốc độ lan và đặc điểm tơ nấm Bào ngư Hoàng Bạch Pleurotus

cornucopiae và so sánh tốc độ lan tơ với loại nấm Bào ngư đang được trồng

phổ biến hiện nay Pleurotus florida trên môi trường cọng mì (giống cấp 3).48

3.6. Khảo sát sự sinh trưởng, phát triển của hệ sợi nấm Bào ngư Hoàng bạch

Pleurotus cornucopiae trên giá thể mạt cưa. So sánh với đặc điểm, tốc độ hệ

sợi của loài Bào ngư đang được nuôi trồng phổ biến hiện nay Pleurotus

florida trên giá thể mạt cưa. .........................................................................49

3.6.1. Khảo sát tốc độ tăng trưởng của hệ sợi hai loài nấm Bào ngư Pleurotus

cornucopiae trên môi trường giá thể 1 và giá thể 2 sử dụng giống hạt làm

giống sản xuất..............................................................................................49

3.6.2. Khảo sát tốc độ tăng trưởng của hệ sợi hai loài nấm Bào ngư Pleurotus

cornucopiae và so sánh tốc độ lan tơ với loại nấm Bào ngư đang được trồng

phổ biến hiện nay Pleurotus florida trên môi trường giá thể 1 sử dụng giống

hạt làm giống sản xuất. ................................................................................53

vii

3.6.3. Khảo sát tốc độ lan tơ của nấm Bào ngư Hoàng Bạch Pleurotus

cornucopiae trên môi trường giá thể 1 trong hai trường hợp sử dụng giống

hạt làm giống sản xuất và sử dụng giống cọng làm giống sản xuất...............55

3.6.4. Khảo sát hiệu quả kinh tế nấm Bào ngư Pleurotus cornucopiae. So

sánh hiệu quả kinh tế của nấm Pleurotus cornucopiae với loài Pleurotus

florida đang được nuôi trồng phổ biến hiện nay...........................................57

CHƯƠNG 4 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ............................................................66

4.1. KẾT LUẬN.............................................................................................66

4.2. KIẾN NGHỊ. ...........................................................................................66

TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................68