Nghiên Cứu Kỹ Thuật Tạo Mẫu Sạch Và Cụm Chồi Từ Chồi Măng Cây Song Mật Calamus Platyacanthus Warb Ex Becc Bằng Phương Pháp Nuôi Cấy Mô Tế Bào

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

KHOA LÂM HỌC

--------------------

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

NGHIÊN CỨU KỸ THUẬT TẠO MẪU SẠCH VÀ CỤM CHỒI TỪ

CHỒI MĂNG CÂY SONG MẬT (Calamus platyacanthus Warb. Ex

Becc) BẰNG PHƢƠNG PHÁP NUÔI CẤY MÔ - TẾ BÀO

NGÀNH : CÔNG NGHỆ SINH HỌC

MÃ SỐ : 307

Giáo viên hướng dẫn : ThS. Hồ Văn Giảng

ThS. Vũ Thị Huệ

Sinh viên thực hiện : Nguyễn Quang Đàm

Khoá học : 2005 - 2009

Hà Nội, 2009

1

MỞ ĐẦU

Nƣớc ta là một nƣớc đi lên từ nền nông nghiệp nhƣng ngày nay vào

thời kỳ công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nƣớc, nền nông nghiệp đang dần

đƣợc thay thế bằng nền công nghiệp hiện đại. Vì vậy ruộng đất của nông dân

ngày càng bị thu hẹp, nông dân còn ít ruộng để sản xuất. Để giải quyết công

ăn việc làm cho bà con nông dân khi còn ít ruộng đất, cũng nhƣ khi nông

nhàn thì các nghề phụ nhƣ nghề mây tre đan, làm gốm, làm nón...là một giải

pháp rất tốt. Các làng nghề không chỉ giúp bà con giải quyết công ăn việc

làm, tăng thu nhập mà còn góp phần tích cực vào sự phát triển kinh tế xã hội

chung của đất nƣớc.

Một trong những nghề phụ hiện đang đƣợc phát triển mạnh mẽ là nghề

chế biến kinh doanh các mặt hàng thủ công mỹ nghệ. Các mặt hàng này đƣợc

dùng trong nƣớc và xuất khẩu. Một trong những nguồn nguyên liệu để sản

xuất mặt hàng này là thân cây Song mật. Ngày nay nhu cầu phát triển các mặt

hàng thủ công mỹ nghệ với nguyên liệu lấy từ thân cây Song mật ngày càng

nhiều. Từ đó đòi hỏi một nguồn nguyên liệu lớn Song mật phục vụ cho sản

xuất.

Song mật (Calamus platyacanthus Warb. Ex beec) là loài cây có giá trị

kinh tế cao vì thân cây nhẹ, bền, dễ kết hợp với các vật liệu khác để sản xuất

hàng thủ công mỹ nghệ. Tuy nhiên do thân của song mật có giá trị kinh tế cao

nên thƣờng bị khai thác trƣớc khi cây ra hoa kết quả. Mặt khác, hạt Song mật

nhanh mất sức nảy mầm do có độ ẩm cao nên thƣờng rất khó bảo quản. Trong

thực tế thì việc nhân giống bằng cách gieo hạt thì hệ số nhân không đủ để

cung cấp cho sản xuất. Kết quả là nguồn nguyên liệu Song mật phục vụ sản

xuất ngày một cạn kiệt dần. Trong khi đó đại bộ phận nguồn nguyên liệu có

đƣợc hiện tại chủ yếu do cây đƣợc mọc lên từ tự nhiên hoặc do thu hái từ tất

cả các nguồn khác nhau mà chƣa qua khảo nghiệm đã đƣợc đem gieo trồng.

Chính vì vậy nguồn giống không đảm bảo chất lƣợng nên việc tạo nguồn

giống Song mật với sản lƣợng và chất lƣợng cao đang là nhu cầu cấp bách [8].

2

Để duy trì và phát triển nguồn tài nguyên có giá trị này việc tạo cây con

bằng phƣơng pháp in vitro để đáp ứng nhu cầu phát triển sản xuất đang là

hƣớng ƣu tiên và đƣợc nhiều ngƣời quan tâm hơn cả vì nó có khả năng tạo ra

số lƣợng mẫu lớn, sạch bệnh… đáp ứng đƣợc các yêu cầu của nguyên liệu

Song mật cho sản xuất [5].

Chính vì vậy tôi đã chọn nghiên cứu cho khoá luận tốt nghiệp của mình

là:”Nghiên cứu kỹ thuật tạo mẫu sạch và cụm chồi từ chồi măng cây Song

mật (Calamus platyacanthus Warb. Ex beec) bằng phƣơng pháp nuôi cấy mô

- tế bào”.

3

Chƣơng 1

TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

1.1. Lịch sử về nuôi cấy mô - tế bào thực vật

1.1.1. Khái niệm về nuôi cấy mô - tế bào thực vật

Nuôi cấy mô - tế bào thực vật là phƣơng pháp nhân giống cây con từ

các bộ phận của cây mẹ, bằng cách nuôi cấy chúng trong ống nghiệm ở điều

kiện vô trùng có môi trƣờng thích hợp và đƣợc kiểm soát [1].

Bộ phận đem nuôi cấy (mẫu) thƣờng rất nhỏ so với nhân giống truyền

thống và đƣợc tiến hành trong không gian rất nhỏ (bình, phòng…) nên hình

thức này còn gọi là vi nhân giống (micro propogation). Vì đƣợc thực hiện

trong điều kiện vô trùng trong ống nghiệm với môi trƣờng dinh dƣỡng phù

hợp và đƣợc kiểm soát gọi là nhân giống trong ống nghiệm (in vitro) [1]

1.1.2. Lịch sử phát triển nuôi cấy mô tế bào thực vật

Haberlandt (1902) là ngƣời đầu tiên đề xuất phƣơng pháp nuôi cấy mô

và tế bào thực vật để chứng minh tính toàn năng của tế bào. Theo ông, mỗi tế

bào của bất kì cơ thể sinh vật nào đều mang toàn bộ lƣợng thông tin di truyền

cần thiết và đủ của cả sinh vật đó. Vì vậy, khi gặp điều kiện thích hợp mỗi tế

bào có thể phát triển thành cơ thể hoàn chỉnh. Ông làm thí nghiệm với tế bào

khí khổng và đã không thành công. Thất bại này đã làm các nhà khoa học mất

hết hy vọng xây dựng phƣơng pháp nuôi cấy mô - tế bào trong một thời gian

dài, nhƣng sau đó Garrison (1904-1907) đã thực hiện đƣợc tƣ tuởng của

Haberlandt. Ông đã nuôi đƣợc tế bào thần kinh của ếch trong huyết tƣơng [4].

Năm 1922, Robbins và học trò của Haberlandt là Kotte đã thành công

trong việc nuôi cấy đầu rễ trong 12 ngày. Từ đó đầu rễ đƣợc sử dụng để nuôi

và hoàn thiện trong môi trƣờng nuôi cấy. Từ những năm 30 của thế kỉ trƣớc

phƣơng pháp nuôi cấy mô và tế bào đã mang những nét của nuôi cấy mô và tế

bào hiện đại và không khác nhiều về mặt kĩ thuật. Trong thời gian này Whtite

nhà bác học ngƣời Mỹ và Gautheret (Pháp) đã có nhiều đóng góp trong việc