Nghiên Cứu Kỹ Thuật Chọn Tạo Giống Cây Giổi Ăn Hạt Michelia Tonkinensis A Chev Tại Đoan Hùng Phú Thọ

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan đây là luận văn của tôi viết. Các số liệu, kết quả nêu

trong luận văn là trung thực và đƣợc lấy từ nghiên cứu chọn, tạo giống cây

Giổi ăn hạt thuộc Dự án phát triển và nâng cao chất lƣợng giống một số loài

cây bản địa và lâm sản ngoài gỗ có giá trị cao do Trung tâm Nghiên cứu Lâm

sản ngoài gỗ thực hiện tại Phú Thọ và Quảng Ninh. Trong đó có tôi tham gia

phối hợp thực hiện dự án từ năm 2014-2017. Số liệu trên đã đƣợc trung tâm

cho phép sử dụng để hoàn thành luận văn.

Ngày tháng năm 2017

Tác giả

Lê Xuân Sơn

ii

LỜI CẢM ƠN

Luận văn này đƣợc hoàn thành tại Trƣờng Đại Lâm nghiệp Việt Nam

theo chƣơng trình đào tạo cao học chuyên nhành lâm học. Trong quá trình

thực hiện và hoàn thành luận văn, tác giả đã nhận đƣợc sự quan tâm, giúp đỡ

của Trƣờng Đại học Lâm nghiệp, Trung tâm Nghiên cứu Lâm sản ngoài gỗ -

Viện Khoa học Lâm nghiệp. Nhân dịp này, tôi xin cảm ơn về sự giúp đỡ quý

báu đó.

Trƣớc hết, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc và kính trọng tới

GS.TS. Võ Đại Hải đã dành nhiều thời gian và công sức giúp đỡ tác giả hoàn

thành luận văn này.

Xin chân thành cảm ơn các cán bộ nghiên cứu Trung tâm Nghiên cứu

Lâm sản ngoài gỗ - Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam, đặc biệt là cán bộ

Trạm Nghiên cứu Thực nghiệm Hoành Bồ đã giúp đỡ tác giả trong quá trình

điều tra, thí nghiệm và thu thập số liệu.

Cuối cùng tác giả xin gửi lời cám ơn tới các đồng nghiệp, cộng sự, bạn

bè và ngƣời thân trong gia đình đã động viên, chia sẻ, giúp đỡ và tạo mọi điều

kiện cả về vật chất, tinh thần đề tác giả hoàn thành luận văn.

Ngày tháng năm 2017

Tác giả

Lê Xuân Sơn

iii

MỤC LỤC

Trang

Trang phụ bìa

LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i

LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................ii

MỤC LỤC........................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .................................................................. v

DANH MỤC CÁC BẢNG.............................................................................. vii

DANH MỤC CÁC HÌNH..............................................................................viii

ĐẶT VẤN ĐỀ................................................................................................... 1

Chƣơng 1 TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU....................................... 3

1.1. Giới thiệu chung về cây Giổi ăn hạt........................................................... 3

1.2. Nghiên cứu về cây Giổi ăn hạt trên thế giới .............................................. 4

1.2.1. Về phân loại, tên gọi, hình thái và giá trị sử dụng.................................. 4

1.2.2. Về đặc điểm sinh thái, kỹ thuật gây trồng .............................................. 6

1.3. Nghiên cứu về cây Giổi ăn hạt ở Việt Nam............................................... 7

1.3.1. Về phân loại, tên gọi, hình thái, vật hậu và giá trị sử dụng .................... 7

1.3.2. Về đặc điểm sinh thái, chọn nhân giống và kỹ thuật gây trồng.............. 8

Chƣơng 2 ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ KINH TẾ XÃ HỘI NƠI GÂY

TRỒNG THÍ NGHIỆM .................................................................................. 14

2.1. Điều kiện tự nhiên.................................................................................... 14

2.1.1. Vị trí địa lý ............................................................................................ 14

2.2.2. Địa hình, địa thế .................................................................................... 14

2.2.3. Địa chất, thổ nhƣỡng............................................................................. 15

2.2.4. Khí hậu thủy văn ................................................................................... 15

2.2.5. Hệ thực vật rừng.................................................................................... 16

2.2. Điều kiện kinh tế xã hội ........................................................................... 17

iv

2.2.1. Dân số, dân tộc và lao động .................................................................. 17

2.3. Đánh giá về những thuận lợi và khó khăn ............................................... 21

2.3.1. Thuận lợi ............................................................................................... 21

2.3.2. Khó khăn ............................................................................................... 22

Chƣơng 3 MỤC TIÊU, NỘI DUNG, PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..... 23

3.1. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................. 23

3.2. Nội dung nghiên cứu................................................................................ 23

3.3. Vật liệu nghiên cứu .................................................................................. 23

3.4. Phƣơng pháp nghiên cứu.......................................................................... 23

3.4.1. Phƣơng pháp nghiên cứu chung............................................................ 23

3.4.2. Phƣơng pháp nghiên cứu cụ thể............................................................ 24

3.4.3. Phƣơng pháp thu thập và xử lý số liệu chung....................................... 30

Chƣơng 4 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN........................... 31

4.1. Nghiên cứu chọn giống cây Giổi ăn hạt................................................... 31

4.1.1. Chọn lọc cây trội ................................................................................... 31

4.1.2. Khảo nghiệm hậu thế các gia đình cây trội Giổi ăn hạt........................ 36

4.2. Nghiên cứu nhân giống cây Giổi ăn hạt................................................... 39

4.2.1. Nhân giống hữu tính.............................................................................. 39

4.2.2. Nhân giống sinh dƣỡng bằng phƣơng pháp ghép ................................. 48

4.3. Đề xuất một số biện pháp kỹ thuật chọn và nhân giống Giổi ăn hạt ....... 55

KẾT LUẬN, TỒN TẠI VÀ KIẾN NGHỊ....................................................... 59

TÀI LIỆU THAM KHẢO

v

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Viết tắt Nghĩa đầy đủ

CT Công thức

CTr Cây trội

D00, cm Đƣờng kính gốc

D00

, cm Đƣờng kính gốc bình quân

D1,3, cm Đƣờng kính ngang ngực

D1,3

, cm Đƣờng kính ngang ngực trung bình

Dt , m Đƣờng kính tán cây trội

Dt

, m Đƣờng kính tán bình quân cây trội

FIPI

Forest Inventory and Planning Institute

(Viện Điều tra và Quy hoạch rừng)

GH Cây trội dự tuyển

Hchồi , cm Chiều cao của chồi ghép

Hchôi

, cm Chiều cao chồi ghép trung bình

Hvn,cm Chiều cao vút ngọn

Hvn

,cm Chiều cao vút ngọn trung bình

Hdc, m Chiều cao dƣới cành

Hdc

, m Chiều cao dƣới cành trung bình

KHLN Khoa học Lâm nghiệp

LSNG Lâm sản ngoài gỗ

NM

(%) Tỷ lệ nảy mầm

NN&PTNT Nông nghiệp và Phát triển nông thôn

N,I,O Sâu bệnh

OTC Ô tiêu chuẩn

ODB Ô dạng bản

vi

Viết tắt Nghĩa đầy đủ

PCR Polymerase Chain Reaction

PTPS Phân tích phƣơng sai

P(F) Xác suất

QTSS Quần thể so sánh

R Hệ số tƣơng quan

SL Sản lƣợng quả

S Sai tiêu chuẩn

S% Hệ số biến động

Sd Sai tiêu chuẩn đƣờng kính

Sd(%) Hệ số biến động đƣờng kính

Sh Sai tiêu chuẩn chiều cao

Sh(%) Hệ số biến động chiều cao

TLNM

, (%) Tỷ lệ nảy mầm

TCVN Tiêu chuẩn Việt nam

TLS, (%) Tỷ lệ sống

Tg

, ngày Kỳ hạn nảy mầm

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

STT Tên bảng Trang

4.1

Đặc điểm sinh trƣởng của 40 cây trội dự tuyển Giổi ăn hạt so

với quần thể so sánh tại Minh Đài, Tân Sơn, Phú Thọ

31

4.2

Sinh trƣởng và sản lƣợng hạt của cây trội Giổi ăn hạt tại Tân

Sơn – Phú Thọ

34

4.3

Sinh trƣởng giữa các gia đình cây trội Giổi ăn hạt tại khảo

nghiệm hậu thế ở Đoan Hùng, Phú Thọ (30 tháng tuổi từ

tháng 9/2014-3/2017)

3

37

4.4 Ảnh hƣởng của thời vụ thu hái tới chất lƣợng hạt giống 40

4.5

Ảnh hƣởng của thành phần hỗn hợp ruột bầu đến sinh trƣởng

cây con Giổi ăn hạt trong vƣờn ƣơm

42

4.6

Ảnh hƣởng của chế độ tƣới nƣớc đến sinh trƣởng cây con

Giổi ăn hạt trong vƣờn ƣơm

46

4.7

Ảnh hƣởng của thời vụ ghép đến khả năng sinh trƣởng cây

ghép Giổi ăn hạt trong vƣờn ƣơm

49

4.8

Ảnh hƣởng của bón thúc đến khả năng sinh trƣởng cây ghép

Giổi ăn hạt trong vƣờn ƣơm

53

viii

DANH MỤC CÁC HÌNH

STT Tên hình Trang

2.1 Sơ đồ bố trí thí nghiệm khảo nghiệm hậu thế 25

4.1

Biểu đồ tỷ lệ số cây vƣợt trội về đƣờng kính (D1,3) so với

trung bình lâm phần

32

4.2

Biểu đồ tỷ lệ số cây vƣợt trội về chiều cao vút ngọn (Hvn) so

với trung bình lâm phần

32

4.3

Lâm phần có phân bố cây trội Giổi ăn hạt tại Tân Sơn, Phú

Thọ

33

4.4

Biểu đồ tỷ lệ số cây vƣợt trội về sản lƣợng hạt so với trung

bình lâm phần

35

4.5 Hình thái cây trội Giổi ăn hạt tại Tân Sơn, Phú Thọ 36

4.6

Biểu đồ tỷ lệ sống trong khảo nghiệm hậu thế các cây trội

Giổi ăn hạt tại Đoan Hùng, Phú Thọ

38

4.7 Khảo nghiệm hậu thế các gia đình Giổi ăn hạt tại Đoan Hùng 38

4.8

Biểu đồ khả năng nảy mầm của hạt giống Giổi ăn hạt thu hái

ở các thời điểm khác nhau tại Tân Sơn, Phú Thọ

40

4.9 Hình thái quả Giổi ăn hạt thu hái tại các thời điểm khác nhau 40

4.10

Thí nghiệm khả năng nảy mầm hạt giống Giổi ăn hạt thu hái

tại các thời điểm khác nhau

41

4.11

Tỷ lệ sống của cây con Giổi ăn hạt trong vƣờn ƣơm ở các

công thức thành phần hỗn hợp ruột bầu khác nhau

43

4.12

Thí nghiệm nghiên cứu ảnh hƣởng của thành phần hỗn hợp

ruột bầu đến sinh trƣởng cây con Giổi ăn hạt trong vƣờn ƣơm

44

4.13

Tỷ lệ sống của cây con Giổi ăn hạt trong vƣờn ƣơm ở các

công thức chế độ tƣới nƣớc khác nhau

46

ix

STT Tên hình Trang

4.14

Thí nghiệm nghiên cứu ảnh hƣởng của chế độ tƣới nƣớc đến

sinh trƣởng cây con Giổi ăn hạt trong vƣờn ƣơm

48

4.15

Biểu đồ tỷ lệ sống của chồi ghép cây Giổi ăn hạt trong vƣờn

ƣơm ở các thời vụ ghép khác nhau

50

4.16

Biểu đồ chiều cao của chồi ghép của cây Giổi ăn hạt trong

vƣờn ƣơm ở các thời vụ ghép khác nhau

50

4.17 Ghép Giổi ăn hạt tại Trạm NCTN Hoành Bồ 51

4.18

Biểu đồ tỷ lệ sống của chồi ghép cây Giổi ăn hạt trong vƣờn

ƣơm ở các công thức bón phân khác nhau

53

4.19

Biểu đồ chiều cao của chồi ghép của cây Giổi ăn hạt trong

vƣờn ƣơm ở các thời vụ ghép khác nhau

54