Nghiên cứu khả năng tái sinh và biến nạp gen ở cây lạc (Arachis hypogaea L.) thông qua mô sẹo hóa và phôi soma

" ''TAP CHf SINH HQC. 2012. 34(3): 370-376

NGHIEN CUXJ KH A NANG TAI SINH VA BIKN N^ P GEN 6 CAY LAC

{Arachis hypogaea L.) THONG QUA MO ^^O H6 A VA PHOI SOMA

Nguyen Thj Thu Ngi', Lfi Tran Binh'*

"'D^i hpc Thii Nguyen

''"' Vien Cdng ngh? sinh hpc, [email protected]

TOM T \T: Nghien cim \,iy dyng vi hoan lhi?n qui trinh chuycn gen Ucn cay I9C nhim chuycn nhfing

gen khdng h?nh hay gen clumg rhju ngoai cinh bat Ipi la m^t trong nhihig hudng dupe quan lam trong

cong nghe smh hpc thyc v^i phyc \-y c6ng tic t^o gidng l^c. Trong nghien euu niy, chiuig toi su dyng

gidng lac LI 2 la gidng dang dupe trdng phd bi^n dc thu nghi$m kliii ning nudi ciy tai sinli da phdi/da chdi

\ii su dving h? diong phoi soma dh ti^n hanh thii nghiem bicn nap gen chi thj (gus). Kcl quj diu dupe cho

thay, tren mdi trudng MS bd sung 2,4D, ndng dd 20 mg/1 cho ty 1§ md seo t^o phoi cao nhal (trung binh

14,9ph'ii/l phdi nudi cay); trdn mdi irudng ed bd sung BAP, ndng dp 2 mg/1, ty 1$ tao da choi cao nhal; rc

phat trien m^nh nhit trfin mdi trucmg chiia IBA, ndng d^ 0,3 nig/l, Vdi gen gus vi nhu$m X-Gluc. kct qui

chuycn gen thdng qua Agrobacciium a gidng l^e L12 d3 thu dupe kcl qui. Chung idi dii diu dupe mau

phdi soma vi eSy I9C in vtirn co bidu hien duong tfnh vdi gen gus Nhu v?y. dya tfcn h? thdng nudi ciy lai

smh phoi soma vi chuyin gen gus qua phdi soma, vi$c bicn nap cic gen cd ich tren giong LI2 si dupe

lien hinh.

Tir khoa Arachis liypogaea, cay lac, chuycn gen gus, cym choi, mo sep, phdi soma,

10 DAU ngudn Ihyc pham quy, chtia nhieu lo^i chat beo

va CO ham lupng prot'.in cao chiem 25-43%.

Dau lac chiia ham lupng acid bco khdng no cao,

tdi 80% [6].

Vdi tinh tr^ng khi hau tren irii dat dang bien

doi khong ngirng, nhiet dp tren trai dat dang

ngiy cing tang cao, dfln den cac hien tupng lii

lyt, ban hin, djch b?nh. gay inh hudng khdng

nhd den sy sinh trudng, phit tnen ctia cic loai

cay trdng ndi chung va cay lac ndi rieng. Vi the,

dc ting ning suit vi chit luprng cay trdng, ngoai

vipc chim soc, gieo trdng tdt con can I'mg dyng

cdng nghe sinh hpc hien dai trong nghien ciiu

nham cii ihi^n cic loai giong de chiing cd the

cho nang suit cao. chdng chju dupe tdt cic dicu

kipn ngo^i cinh bat Igri tdt.

Trong hon mudi nam vira qua, cdng nghe

sinh hpc di cd nhirng budc phat trien vupt bac

trong vi?c 190 ra cay trdng bien ddi gen. Tir

khoang mpt tripu ha diu tien n3m 1996 trdng tai

chiu MJ, den thing 12 nam 2009, toin the gidi

da cd 134 lri?u ha cay trdng bien ddi gen. Trong

khoang thdi gian lir nim 1996 den nam 2008,

Ipi ich kinh te trj gia 51.9 ty USD mi cfly bidn

ddi gen mang lai dupe tao ra tir 2 ngudn: giam

chi phi sin xuit (50%) vi ting nang suit thu

hoach ben virng (50%). Cdng nghe sinh hpc

Lac {Arachis hypogaea L) li mpt loai cay

irdng cd hiiju qua kinh te cao vi co gia tri da

dang ve cac mat dinh dudng, chan. nudi, trdng

irpt cung nhu trong cong nghiep. Trong hat lac

cd day du cac thanh phan nhu: lipid, protein,

glucid, vitamin (A, B, D, PP), la nguon bd sung

dinh dudng quan trpng cho con ngudi. Protein

cua hat lac cd dii 8 loai axit amin khdng thay

the, Lac li loai thyc pham cung cap nang lupng

cao, 100 g hat lac cung cap 590 cai. Hat cd the

iu dung true Hep hoic ep dau thyc vat, sila lac.

bo lac, phomat lac. Ngoai ra, khd diu l^c, cic

san pham phu diu lac, cam lac, than, la cdn

dupe sit dung lim thiic in trong chin nudi va

lam phan bdn ciing rflt lot. Trong cdn^ nghiep,

lac phyc vu cho cdng nghiep ep dau, cdng

nghi?p thyc pham vi trong nhicu nginh cdng

nghiep khac (chat deo, myc in...). Hat lac la mat

bing cd gii tri xuat khau cao. Khdng chi mang

lai hieu qui kinh tc cao, trdng lac cdn cd tic

dung cii tao dat chdng xdi mon [12].

Cay lac dupe gieo trdng phd bicn d hon 100

niidc vdi dien tich khoing 22 trieu ha, la cay

trdng quan trpng ddi vdi cic viing nhi?t ddi. can

nhiet ddi 0 chau A, chau Phi, Bic va Nam chau

My [ 11 ], Co the thay hat lac la mpt trong nhiing