Nghiên cứu khả năng nhân chồi của cây Sa nhân tím (Amomum longiligulare) ở vườn ươm

Trần Thị Thu Hà và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 108(08): 93 - 97

93

NGHIÊN CỨU KHẢ NĂNG NHÂN CHỒI CỦA CÂY SA NHÂN TÍM

(AMOMUM LONGILIGULARE) Ở VƯỜN ƯƠM

Trần Thị Thu Hà*

, Hoàng Thanh Phúc, Nguyễn Tiến Đáp

Trường Đại học Nông Lâm - ĐH Thái Nguyên

TÓM TẮT

Nhân giống sa nhân tím (Amomun longiligulare) bằng phương pháp giâm chồi được xem là

phương pháp thích hợp nhất phù hợp với đặc điểm sinh học của cây sa nhân. Bài báo này thử

nghiệm các công thức nhân chồi khác nhau nhằm tìm ra được công thức nhân chồi có hệ số nhân

giống từ chồi cao đáp ứng được nhu cầu cung cấp giống hiện nay cho việc trồng xen cây Sa nhân

dưới tán rừng ở các tỉnh miền núi phía Bắc. Nghiên cứu này được tiến hành ở vườn ươm của

Trung tâm Nghiên cứu Lâm nghiệp – Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên. Ba công thức thí

nghiệm về thành phần hỗn hợp giâm cây mẹ được tiến hành thử nghiệm đối với 3 xuất xứ sa nhân

khác nhau (Thái Nguyên và Đắc Lắc) và theo dõi các chỉ tiêu về tỷ lệ bật chồi, chất lượng cây, sâu

bệnh hại,... Kết quả cho thấy công thức giâm cây mẹ trên giá thể 40% mùn cưa + 60% đất cho tỉ lệ

bật chồi và sức sinh trưởng của cây chồi tốt nhất. Khả năng bật chồi và sinh trưởng của xuất xứ Sa

nhân tím Đắc Lắc hạt tròn có tỉ lệ bật chồi và khả năng sinh trưởng vượt trội hơn hai xuất xứ Sa

nhân còn lại.

Từ khóa: Sa nhân, nhân giống, giai đoạn vườn ươm, bật chồi.

ĐẶT VẤN ĐỀ*

Sa nhân tím (Amomum longiliqulare) thuộc

chi Amomum, họ Gừng (Zingiberaceae). Ở

Việt Nam, Sa nhân tím phân bố trong tự

nhiên dưới tán rừng rất rộng ở hầu hết các

tỉnh miền núi phía Bắc và một số tỉnh miền

Trung và miền Nam. Sa nhân tím là cây

nhiệt đới, thích hợp với nền nhiệt độ bình

quân hàng năm từ 22 - 28oC. Là cây chịu

bóng, sống dưới ánh sáng tán xạ, dưới tán

rừng có độ tàn che 0,5 - 0,6. Là loại cây thân

thảo sống lâu năm, thân rễ khoẻ, bò lan dưới

đất mỏng, có khi nổi lên trên mặt đất, tái

sinh bằng thân ngầm. Chiều cao cây 2,0 -

2,5m, là loài duy nhất có bẹ lá ôm thân bong

ra ở gần đỉnh bẹ dài 2 - 3cm. Lá hình elip,

hình mác, chiều rộng 4 - 6cm, chiều dài 30 -

35cm. Sa nhân tím từ lâu đã được xem một

loài cây dược liệu có giá trị kinh tế cao [3].

Với sự phát triển kinh tế xã hội ở vùng miền

núi, đại đa số người dân nơi đây đã thấy được

giá trị của các loài cây dược liệu có khả năng

giúp họ thoát nghèo. Hiện nay cây Sa nhân

*

Tel: 0915047167; Email:[email protected]

được xem là một trong những loài cây dược

liệu quí đang ngày càng được quan tâm và

phát triển hơn nhằm nâng cao đời sống của

người dân, góp phần bảo vệ rừng tự nhiên tại

các khu rừng phòng hộ. Đặc biệt, việc trồng

cây sa nhân dưới tán rừng ở các tỉnh Thái

Nguyên, Tuyên Quang, Hà Giang, Lào Cai,

Hoà Bình,… đang phát triển mạnh nhằm tận

dụng được không gian dinh dưỡng đất, tăng

thu nhập trên một đơn vị diện tích, và có thể

làm giàu từ loại cây trồng này. Các cây giống

để phục vụ trồng rừng chủ yếu là nhân giống

từ hạt hoặc tách cây, chồi từ cụm cây mẹ.

Việc nhân giống từ chồi sẽ cho cây sinh

trưởng nhanh và cho quả sớm sau 18 tháng

trồng rút ngắn được thời gian thu hoạch

(trong khi đó nếu từ trồng từ cây con gieo hạt

sẽ mất 3 năm mới cho thu hoạch) [2,3,4].

Việc tách trực tiếp cây giống từ cây mẹ, tỷ lệ

sống thấp và hệ số nhân giống thấp (......). Vì

vậy, câu hỏi đặt ra là làm thế nào để tăng hệ

số nhân giống đảm bảo cả về chất lượng và số

lượng cho nhu cầu trồng rừng hiện nay. Xuất

phát từ nhu cầu thực tế trên, đề tài nghiên cứu

“Thử nghiệm khả năng nhân chồi của các

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn