Nghiên cứu khả năng kết hợp và mức độ chống chịu sâu bệnh của một số dòng ngô có hàm lượng protein cao (QPM)

Nguyễn Văn Cương và đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 82(06): 3 - 10

3

NGHIÊN CỨU KHẢ NĂNG KẾT HỢP VÀ MỨC ĐỘ CHỐNG CHỊU SÂU BỆNH

CỦA MỘT SỐ DÒNG NGÔ CÓ HÀM LƯỢNG PROTEIN CAO (QPM)

Nguyễn Văn Cương1

, Dương Văn Sơn

2*

1Đại học Nông nghiệp Hà Nội, 2 Trường Đại học Nông Lâm - ĐH Thái Nguyên

TÓM TẮT

Thí nghiệm đánh giá khả năng kết hợp (KNKH) của các dòng ngô có hàm lượng potein cao

(QPM) thông qua các tính trạng nông sinh học để tìm các tổ hợp lai (THL) tốt. Vật liệu thí nghiệm

bao gồm gồm 9 dòng ngô QPM và 2 cây thử mới được chọn tạo tại Viện Nghiên cứu Ngô năm

2007-2009, với 2 đối chứng là các giống HQ2000, và C919. Thí nghiệm được bố trí theo phương

pháp khối ngẫu nhiên hoàn toàn với 3 lần nhắc lại. Quy trình kỹ thuật trồng được áp dụng theo quy

trình của Viện Nghiên cứu Ngô. Các THL thuộc nhóm chín trung bình (118-122 ngày); hầu hết

không bị gãy thân, nhưng bị đổ rễ ở mức độ từ trung bình đến nặng, bị nhiễm sâu đục thân ở mức

độ khác nhau; bị nhiễm bệnh khô vằn ở mức độ trung bình; bị nhiễm bệnh thối bắp ở mức độ nhẹ,

nhẹ nhất là KQ8 x T1(2.5%). 3 THL KQ3 x T1, KQ8 x T1 và KQ4 x T1 có năng suất cao. Có 3

dòng (KQ8, KQ1 và KQ5) có KNKH chung cao nhất; Cây thử T1 có KNKH chung cao. Các dòng

KQ1, KQ3 và KQ4 có KNKH riêng cao với cây thử T1. Dòng KQ9 có KNKH riêng cao với cây

thử T2 làm cơ sở cho công tác chọn tạo giống.

Từ khóa: Tổ hợp lai, ngô QPM, chín trung bình, chống chịu, năng suất.

∗ĐẶT VẤN ĐỀ

Cây Ngô (Zea mayS L) là một trong ba cây

lương thực lấy hạt quan trọng trong nền nông

nghiệp toàn cầu, với vai trò đảm bảo an ninh

lương thực cho con người, thức ăn chăn nuôi,

nguyên liệu cho công nghiệp chế biến, nhiên

liệu sinh học (ethanol), và xuất khẩu trên thế

giới. Theo FAO, diện tích và sản lượng ngô

không ngừng tăng trưởng. Diện tích trồng ngô

thế giới năm 2001 đạt 139,1 triệu ha, sản

lượng 614,2 triệu tấn; năm 2005, diện tích đạt

145 triệu ha, sản lượng 705,3 triệu tấn, và đến

năm 2008 diện tích ngô trên thế giới đạt

157,51 triệu ha, với sản lượng 781,36 triệu

tấn. Về năng suất, năng suất bình quân ngô

trên toàn thế giới năm 2001 đạt 44,2 tạ/ha,

năm 2005 là 48,5 tạ/ha, đến năm 2008 là 49,6

tạ/ha. Đối với những nước đang phát triển,

ngô chất lượng cao (giàu protein-QPM) đang

được tập trung chú ý. Ngô QPM thúc đẩy quá

trình tăng trưởng của trẻ em vùng nông

thôn. Về giá trị dinh dưỡng của ngô QPM ảnh

∗

Tel: 0912 349 765, Email:[email protected]

hưởng đến chiều cao và cân nặng của trẻ mẫu

giáo cho thấy: những trẻ trong bữa ăn có ngô

QPM lớn nhanh hơn 20% so với trẻ ăn ngô

thường. Chẳng hạn, ở châu Mỹ ngô QPM

(mang gen lặn Opaque-2) làm thức ăn cho

người. Mêhicô có nhiều giống được công

nhận là H365, H496, H522, H525, 441C,

H551, H553. Một số nước mở rộng diện tích

gieo trồng giống lai QPM điển hình là Braxin

với 2 giống thụ phấn tự do Br451, Br473;

Bôlivia với giống Jaxpenco-2. Ở châu Phi,

ngô QPM được phát triển một cách mạnh

mẽ. Trong đó, Ghana có 3 giống lai QPM

được công nhận là GH110-5, GH132-28 và

GH2328-88; Cộng hoà Nam Phi có 9 giống:

HL19, HL25, HL32, QS7765, QS7701,

QS7600, QS7602, QS7608 và QS7616. Ngoài

ra, Môzămbích, Uganda, Mali, Burkina Faso

và Ghinê cũng có các giống: Susuma,

Obatampa được trồng rộng rãi.

Tại châu Á, Trung Quốc là nước đi đầu trong

tạo giống ngô QPM với một số giống lai và

thụ phấn tự do như: Zhongdan 206, Zhongdan

2850, Zhongdan3710,… Ấn Độ có giống

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn