Nghiên cứu khả năng áp dụng phương pháp thẻ điểm cân bằng trong các doanh nghiệp Việt Nam / Trịnh Thùy Anh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐẠI HỌC

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

BÁO CÁO TỔNG KẾT

ĐỀ TÀI KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ CẤP TRƯỜNG

NGHIÊN CỨU KHẢ NĂNG ÁP DỤNG

THẺ ĐIỂM CÂN BẰNG

TRONG CÁC DOANH NGHIỆP VIỆT NAM

Mã số:

Chủ nhiệm đề tài: TS. Trịnh Thùy Anh

Thành phố Hồ Chí Minh, 2014

2

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐẠI HỌC

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

BÁO CÁO TỔNG KẾT

ĐỀ TÀI KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ CẤP TRƯỜNG

NGHIÊN CỨU KHẢ NĂNG ÁP DỤNG

THẺ ĐIỂM CÂN BẰNG

TRONG CÁC DOANH NGHIỆP VIỆT NAM

Mã số:

Chủ nhiệm đề tài: TS. Trịnh Thùy Anh

Các thành viên tham gia: ThS. Bùi Thị Quỳnh Ngọc

ThS. Huỳnh Kim Tôn

ThS. Nguyễn Lê Huỳnh Trúc

Thành phố Hồ Chí Minh, 2014

3

MỤC LỤC

GIỚI THIỆU ............................................................................................................................ 5

Lý do chọn đề tài ..................................................................................................................................5

Mục tiêu ...............................................................................................................................................6

Phương pháp nghiên cứu.....................................................................................................................6

Phạm vi và đối tượng nghiên cứu ........................................................................................................7

Kết cấu của đề tài.................................................................................................................................7

Chương 1. TỔNG QUAN VỀ THẺ ĐIỂM CÂN BẰNG .................................................................. 8

1.1 KHÁI NIỆM THẺ ĐIỂM CÂN BẰNG............................................................................................8

1.1.1. Thẻ điểm cân bằng là thước đo hoạt động của doanh nghiệp...........................................8

1.1.2. Thẻ điểm cân bằng là hệ thống quản trị chiến lược ...........................................................9

1.1.3. Lợi ích của thẻ điểm cân bằng ............................................................................................9

1.2 MÔ HÌNH VÀ CÁC THÀNH PHẦN THẺ ĐIỂM CÂN BẰNG........................................................10

1.2.1. Tài chính............................................................................................................................11

1.2.2. Khách hàng........................................................................................................................13

1.2.3. Quy trình nội bộ................................................................................................................14

1.2.4. Học tập và phát triển ........................................................................................................15

1.3. TRIỂN KHAI THẺ ĐIỂM CÂN BẰNG.........................................................................................17

1.3.1. Nguyên tắc áp dụng thẻ điểm cân bằng ...........................................................................17

1.3.2. Quá trình triển khai áp dụng thẻ điểm cân bằng..............................................................19

1.4. KẾT LUẬN CHƯƠNG ..............................................................................................................21

Chương 2. ÁP DỤNG THẺ ĐIỂM CÂN BẰNG TRONG QUẢN LÝ DOANH NGHIỆP TRÊN THẾ GIỚI

........................................................................................................................................... 23

2.1 THỰC TIỄN TRIỂN KHAI ÁP DỤNG THẺ ĐIỂM CÂN BẰNG TẠI MỘT SỐ DOANH NGHIỆP TRÊN

THẾ GIỚI .............................................................................................................................................23

2.2 NHỮNG NGHIÊN CỨU TRÊN THẾ GIỚI VỀ VIỆC ÁP DỤNG THẺ ĐIỂM CÂN BẰNG .................28

2.3 KẾT LUẬN CHƯƠNG ..............................................................................................................34

Chương 3. ĐÁNH GIÁ KHẢ NĂNG ÁP DỤNG THẺ ĐIỂM CÂN BẰNG TẠI CÁC DOANH NGHIỆP

VIỆT NAM............................................................................................................................ 36

3.1 KHUNG NGHIÊN CỨU KHẢ NĂNG ÁP DỤNG THẺ ĐIỂM CÂN BẰNG TẠI CÁC DOANH NGHIỆP

36

3.1.1 Khung nghiên cứu .....................................................................................................................36

3.1.2. Xây dựng bảng hỏi....................................................................................................................37

3.1. KHẢO SÁT ĐIỀU TRA TẠI CÁC DOANH NGHIỆP ĐÃ ÁP DỤNG THẺ ĐIỂM CÂN BẰNG ............39

3.2. KHẢO SÁT ĐIỀU TRA CÁC DOANH NGHIỆP CHƯA ÁP DỤNG THẺ ĐIỂM CÂN BẰNG .............46

3.3. KẾT LUẬN CHƯƠNG ..............................................................................................................53

Chương 4. ĐỀ XUẤT CÁCH THỨC TRIỂN KHAI ÁP DỤNG THẺ ĐIỂM CÂN BẰNG TẠI CÁC DOANH

NGHIỆP VIỆT NAM............................................................................................................... 55

4.1 LÃNH ĐẠO .............................................................................................................................55

4.2 CHIẾN LƯỢC, TẦM NHÌN, CÁC GIÁ TRỊ VÀ NHIỆM VỤ ..........................................................56

4.3 PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC ...........................................................................................56

4.4 THIẾT KẾ THẺ ĐIỂM CÂN BẰNG.............................................................................................57

4.5 TỔ CHỨC THỰC HIỆN ............................................................................................................58

4

4.6 KẾT LUẬN CHƯƠNG ..............................................................................................................60

KẾT LUẬN............................................................................................................................ 62

TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................................................... 64

PHỤ LỤC 1 ........................................................................................................................... 67

Bảng khảo sát ý kiến doanh nghiệp đã áp dụng thẻ điểm cân bằng....................................... 67

PHỤ LỤC 2 ........................................................................................................................... 72

Bảng khảo sát ý kiến doanh nghiệp chưa áp dụng thẻ điểm cân bằng................................... 72

PHỤ LỤC 3 ........................................................................................................................... 77

Danh sách các công ty phỏng vấn......................................................................................... 77

5

GIỚI THIỆU

Lý do chọn đề tài

Hiện tại, để đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh, các doanh nghiệp Việt Nam chủ yếu sử

dụng các chỉ tiêu tài chính, trong khi các chỉ tiêu này không cho phép đánh giá tiềm năng phát

triển của doanh nghiệp trong tương lai, cũng không đánh giá được nội lực và giúp nhìn nhận vấn

đề liên quan đến quy trình hoạt động của doanh nghiệp. Mặt khác, chiến lược của doanh nghiệp

không được thể hiện bằng các chỉ tiêu hoạt động, thiếu sự kết nối giữa các bộ phận trong doanh

nghiệp trong việc hướng đến đạt mục tiêu chung. Những rào cản lớn mà các doanh nghiệp

thường gặp phải trong quá trình kinh doanh và phát triển gồm có: (1) Mục tiêu kinh doanh được

đề ra không tương thích với các nguồn lực hiện có; (2) Mục tiêu của nhân viên không tương

thích với mục tiêu của doanh nghiệp ; (3) Không có các công cụ để kiểm soát hành động và

đánh giá hiệu quả công việc, từ đó xây dựng chính sách lương thưởng cho phù hợp.

Thẻ điểm cân bằng (Balanced Scorecard) được các học giả và nhà quản trị đánh giá là một cách

thức hữu hiệu hỗ trợ các nhà quản lí để tạo ra hệ thống cân bằng các mục tiêu kinh doanh từ bốn

góc độ khác nhau: (1) Tài chính; (2) Khách hàng; (3) Hoạt động kinh doanh và (4) Năng lực học

hỏi phát triển nhằm giải quyết các vấn đề nêu trên; từ đó doanh nghiệp sẽ phân bổ các mục tiêu

này tới bộ phận và cá nhân trong doanh nghiệp, qua đó các chỉ số để kiểm soát và đo lường kết

quả công việc của nhân viên được thiết lập.

Theo Robert Kaplan, chỉ có khoảng 5% nhân viên trong các doanh nghiệp và tổ chức hiểu và

nắm rõ được chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp mình và những yêu cầu, kỳ vọng đặt ra đối

với họ để đạt được các mục tiêu chiến lược của công ty. Ngòai ra, theo thống kê của Forutune có

đến 70% các CEO gặp phải thất bại vì không thực hiện tốt các chiến lược kinh doanh. Thẻ điểm

cân bằng là một công cụ quản trị hiện đại, có thể giúp loại bỏ các vấn đề trên. Vì thế, sau lần giới

thiệu đầu tiên trên Harvard Business Review vào năm 1996 của Robert Kaplan và David Norton,

thẻ điểm cân bằng được nhiều công ty lớn trên thế giới triển khai ứng dụng. Thực tế đã chứng

minh thẻ điểm cân bằng là một công cụ có nhiều ưu điểm vượt trội để quản trị hiệu quả công

việc kết nối với chiến lược. Thẻ điểm cân bằng giúp quản lí hiệu quả công việc, kết nối công việc

của từng cá nhân trong một tổ chức với chiến lược và mục tiêu chung của công ty.

Có 70% số doanh nghiệp trên thế giới áp dụng thẻ điểm cân bằng đạt “kết quả đột phá” hoặc “tốt

hơn những công ty cùng nhóm”. Trong khi đó, có tới 43% doanh nghiệp không áp dụng thẻ điểm

cân bằng “đạt kết quả kém hơn công ty cùng nhóm” hoặc “hiệu quả kinh doanh không bền

vững”1

.

1Nguồn: Alan Fell, chuyên gia Thẻ điểm cân bằng được Viện Thẻ điểm cân bằng quốc tế công nhận, tại Hội thảo “Balanced

Scorecard cho phát triển bền vững” do Viện Marketing và Quản trị Việt Nam (VMI) tổ chức trong tháng 5/2011.

6

Từ “cân bằng” (balanced) trong thẻ điểm cân bằng nghĩa là doanh nghiệp cần phải thiết lập sự

cân bằng trong việc đo lường kết quả thực hiện ở trên 04 khía cạnh khác nhau để phát triển bền

vững. Doanh nghiệp không nên chỉ đo lường hiệu quả tài chính (financial), mà còn cần đo lường

một số nhóm chỉ tiêu khác trong doanh nghiệp như khách hàng (customer), quy trình nội bộ

(internal processes), học tập và phát triển (learning and growth). Thẻ điểm cân bằng đòi hỏi các

doanh nghiệp phải có tầm nhìn bao quát theo bốn khía cạnh nêu trên, thay vì chỉ đo lường hiệu

quả kinh doanh dựa trên chỉ tiêu tài chính như trước đây.

Ở Việt Nam, một số doanh nghiệp và tổ chức cũng đã bắt đầu ứng dụng thẻ điểm cân bằng để

thiết lập hệ thống chỉ tiêu nhằm đo lường và đánh giá hiệu quả hoạt động cho nhân viên, cũng

như chuyển tải và thông tin chiến lược đến mọi cấp hoạt động trong công ty. Trong bốn nhóm

chỉ tiêu cân bằng của thẻ điểm cân bằng thì các doanh nghiệp Việt Nam thường tập trung vào các

thước đo tài chính, hoặc khách hàng. Đây là những yếu tố mang tính "kết quả” hơn là các yếu tố

gốc mang tính "nguyên nhân” như quy trình nội bộ, học hỏi và phát triển.

Nhằm tìm hiểu và đánh giá các điều kiện cho việc áp dụng thẻ điểm cân bằng trong một số doanh

nghiệp Việt Nam, cũng như phân tích các nguyên nhân làm cho việc áp dụng phương pháp này

thành công tại một số doanh nghiệp, đề tài “Nghiên cứu khả năng áp dụng thẻ điểm cân bằng

trong các doanh nghiệp Việt Nam” đã được lựa chọn nghiên cứu.

Mục tiêu

Mục tiêu đề tài là nhằm tìm hiểu khả năng áp dụng phương pháp thẻ điểm cân bằng trong các

doanh nghiệp Việt Nam.

Để đạt được mục tiêu đó đề tài cần thực hiện các nội dung sau:

- Hệ thống hóa kiến thức về thẻ điểm cân bằng, các thành phần của thẻ, quy trình triển khai

xây dựng thẻ điểm cân bằng

- Khảo sát tại các doanh nghiệp đã áp dụng thẻ điểm cân bằng để đánh giá yếu tố mang lại

sự thành công cho việc triển khai áp dụng thẻ điểm cân bằng tại các doanh nghiệp Việt

Nam

- Khảo sát tại các doanh nghiệp chưa áp dụng thẻ điểm cân bằng để đánh giá khả năng áp

dụng thẻ điểm cân bằng tại các doanh nghiệp Việt Nam

- Đề xuất cách thức để áp dụng thẻ điểm cân bằng tại các doanh nghiệp Việt Nam.

Phương pháp nghiên cứu

Đề tài sử dụng các phương pháp tổng hợp, so sánh, phân tích để tiến hành nghiên cứu cơ sở lý

thuyết về thẻ điểm cân bằng. Sử dụng các số liệu thứ cấp để tổng hợp, phân tích, đánh giá, so

7

sánh về tình hình sử dụng thẻ điểm cân bằng tại một số doanh nghiệp trên thế giới. Đề tài sử

dụng phương pháp mô tả, điều tra, phân tích, tổng hợp, so sánh, thống kê, phân tích định tính

nhằm nghiên cứu, đánh giá khả năng áp dụng thẻ điểm cân bằng.

Quy trình nghiên cứu của đề tài xuất phát từ thực tế.Điều tra sẽđược nhóm nghiên cứu thực

hiệnđối với các doanh nghiệp doanh nghiệp chưa áp dụng thẻ điểm cân bằng để tìm hiểu khả

năng áp dụng thẻ điểm tại các doanh nghiệp này. Nhóm nghiên cứu cũng tiếp cận các đã bước

đầu áp dụng thẻ điểm cân bằng để phân tích được các nguyên nhân mang lại sự thành công. Từ

đó đề xuất một số biện pháp để triển khai áp dụng thẻ điểm cân bằng phù hợp với điều kiện thực

tế Việt Nam.

Phạm vi và đối tượng nghiên cứu

Doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế và hướng nhiều hơn đến các doanh nghiệp có quy

mô lớn là đối tượng của nghiên cứu này. Các nhà lãnh đạo các doanh nghiệp chưa áp dụng hoặc

đã áp dụng thẻ điểm cân bằnglà đối tượng được phỏng vấn. Nghiên cứu được thực hiện trong

khoảng thời gian từ tháng 5 năm 2013 đến tháng 2 năm 2014.

Kết cấu của đề tài

Chương 1: Tổng quan về thẻ điểm cân bằng

o Khái niệm

o Mô hình và các thành phần của thẻ điểm cân bằng

o Triển khai thẻ điểm cân bằng

o Kinh nghiệm ứng dụng thẻ điểm cân bằngtại một số doanh nghiệp trên thế giới

Chương 2: Áp dụng thẻ điểm cân bằngtrong quản lí doanh nghiệp trên thế giới

o Thực tiễn triển khai áp dụng thẻ điểm cân bằng tại một số doanh nghiệp trên thế giới

o Những nghiên cứu trên thế giới về việc áp dụng thẻ điểm cân bằng

Chương 3: Đánh giá khả năng áp dụng thẻ điểm cân bằng ở các doanh nghiệp Việt Nam

o Khung nghiên cứu khả năng áp dụng thẻ điểm cân bằng ở các doanh nghiệp Việt

Nam

o Khảo sát, điều tra các doanh nghiệp chưa áp dụng thẻ điểm cân bằng

o Khảo sát, điều tra các doanh nghiệp đã áp dụng thẻ điểm cân bằng

Chương 3: Đề xuất cách thức triển khai áp dụng thẻ điểm cân bằng tại các doanh nghiệp Việt

Nam