Nghiên cứu hiệu quả của việc trồng xen một số cây che phủ họ đậu trong canh tác cây ngô trên đất dốc tại Yên Bái

Hà Minh Tuấn và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 85(09)/1: 93 - 97

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 93 http://www.lrc-tnu.edu.vn

NGHIÊN CỨU HIỆU QUẢ CỦA VIỆC TRỒNG XEN MỘT SỐ CÂY CHE PHỦ

HỌ ĐẬU TRONG CANH TÁC CÂY NGÔ TRÊN ĐẤT DỐC TẠI YÊN BÁI

Hà Minh Tuân*

, Nguyễn Minh Tuấn, Nguyễn Viết Hưng

Trường ĐH Nông Lâm - ĐH Thái Nguyên

TÓM TẮT

Các cây họ đậu gồm lạc, đậu đen và đậu tƣơng đƣợc trồng xen trên nƣơng ngô (LVN99) tại Văn

Chấn, Yên Bái để đánh giá hiệu quả về sinh trƣởng, phát triển cây ngô, khả năng hạn chế xói mòn,

cỏ dại và cải thiện hoá tính đất so với phƣơng thức trồng ngô thuần truyền thống. Kết quả nghiên

cứu cho thấy, việc trồng xen các cây đậu đen và đậu tƣơng đều có hiệu quả hỗ trợ cây trồng chính

sinh trƣởng, đồng thời tăng năng suất, hạn chế xói mòn, cỏ dại và tăng hàm lƣợng dinh dƣỡng

trong đất so với công thức trồng ngô thuần. Trong đó, công thức trồng xen ngô với đậu tƣơng cho

hiệu quả cao nhất, làm tăng năng suất ngô lên 16,2 tạ/ha.

Từ khóa: Cây che phủ, cây ngô, xói mòn, trồng xen.

ĐẶT VẤN ĐỀ

Cây ngô (Zea mays L.) là một loại cây ngũ

cốc quan trọng trên thế giới và Việt Nam,

thuộc họ hoà thảo (Poaceae) (PBO 1994;

OGTR 2008; Phan Thị Vân 2010). Là một

trong những loại cây trồng có giá trị kinh tế,

thƣơng mại và năng suất cao, với năng suất

trung bình trên toàn thế giới khoảng trên 4,0

tấn/ha (Paliwal 2000a; Farnham et al. 2003).

Ngoài ra, ngô là một loại cây trồng có khả

năng thích ứng khá cao với các điều kiện môi

trƣờng và độ cao khác nhau, đóng vai trò

quan trọng trong việc cung cấp lƣơng thực

cho ngƣời (OGTR 2008), làm thức ăn chăn

nuôi (Paliwal 2000b; Farnham et al. 2003) và

là nguyên liệu cho chế biến (White 1994;

Hoobs 2003; McCutheon 2008).

Yên Bái là một trong những tỉnh nghèo thuộc

miền núi phía Bắc, có địa hình phức tạp, diện

tích đồi núi chiếm 67,6% diện tích toàn tỉnh.

Dân tộc thiểu số chiếm 50,4%, trong đó riêng

huyện Văn Chấn, tỷ lệ dân tộc thiểu số chiếm

đa số (66,7%) (Nguyễn Minh Tuấn 2009).

Cây ngô là một trong những loại cây trồng

nông nghiệp quan trọng tại huyện Văn Chấn,

sản lƣợng dự kiến đến 2015 trong định hƣớng

phát triển của huyện là 12.000 tấn (Phùng

Quốc Hiển 2005). Đốt nƣơng làm rẫy là một

tập quán điển hình, gắn liền với hoạt động sản

xuất của ngƣời dân tộc thiểu số ở các tỉnh

miền núi phía Bắc. Đây là nguyên nhân chính

gây ra hiện tƣợng xói mòn rửa trôi, làm đất bị



Tel: 0979759141; Email: [email protected]

bạc màu, mất sức sản xuất (Trần Lâm Đƣờng

2008; TTKNQG 2008).

Đến nay đã có một số mô hình sử dụng cây

che phủ họ đậu trồng xen với cây trồng nông

nghiệp đƣợc triển khai thành công tại các tỉnh

nhƣ Bắc Kạn, Sơn La và Hà Giang,… Các kết

quả bƣớc đầu cho thấy hiệu quả rõ rệt về khả

năng chống xói mòn, cải tạo đất, và hạn chế

cỏ dại (NOMAFSI 2006). Tuy nhiên, những

nghiên cứu sâu và hệ thống về kỹ thuật sử

dụng cây che phủ nhằm khai thác hết các tiềm

năng để khuyến cáo và áp dụng sản xuất còn

hạn chế. Do vậy, việc nghiên cứu tổng hợp

hiệu quả của một số loại cây trồng xen họ đậu

là hết sức cần thiết, góp phần xây dựng và

giới thiệu các biện pháp kỹ thuật phù hợp với

điều kiện tự nhiên và sản xuất tại địa bàn

nghiên cứu.

NỘI DUNG, PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu: Giống

ngô LVN99 là giống đƣợc trồng phổ biến ở

địa phƣơng, đƣợc bố trí là cây trồng chính

trong thí nghiệm trên đất dốc. Các cây trồng

xen gồm: đậu đen (giống địa phƣơng), đậu

tƣơng (giống địa phƣơng) và giống lạc L14.

Nội dung nghiên cứu: Nghiên cứu ảnh

hƣởng của việc trồng xen các giống cây che

phủ họ đậu đến sinh trƣởng, phát triển của

cây trồng chính; khả năng chống xói mòn,

hạn chế cỏ dại, biến động hoá tính đất và hiệu

quả kinh tế của các công thức thí nghiệm.

Phương pháp nghiên cứu: Thí nghiệm gồm:

04 công thức, đƣợc bố trí theo khối ngẫu

nhiên hoàn chỉnh với 03 lần nhắc lại, diện tích

mỗi ô thí nghiệm là 50m2

. Cây ngô đƣợc

trồng với khoảng cách 70 x 25cm (mật độ 5,7

vạn cây/ha), cây che phủ đƣợc trồng giữa hai