Nghiên cứu hiệu trạng và đề xuất giải pháp bảo vệ môi trường từ hoạt động khai thác than tại Công ty Cổ phần than Hà Lầm - Vinacomin, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC

NGUYỄN THÀNH DUY

NGHIÊN CỨU HIỆN TRẠNG VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP

BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG TỪ HOẠT ĐỘNG KHAI THÁC THAN

TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN THAN HÀ LẦM - VINACOMIN,

THÀNH PHỐ HẠ LONG, TỈNH QUẢNG NINH

Chuyênn ngành: Quản lý Tài nguyên và Môi trƣờng

Mã số : 8 85 01 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƢỜNG

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Ngô Văn Giới

THÁI NGUYÊN – 2020

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi là Nguyễn Thành Duy, xin cam đoan luận văn này công trình nghiên cứu do

cá nhân tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS. Ngô Văn Giới không

sao chép các công trình nghiên cứu của người khác. Số liệu và kết quả của luận văn

chưa từng được công bố ở bất kì một công trình khoa học nào khác.

Các thông tin thứ cấp sử dụng trong luận văn là có nguồn gốc rõ ràng, được

trích dẫn đầy đủ, trung thực và đúng qui cách.

Tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm về tính xác thực và nguyên bản của luận văn.

Tác giả

Nguyễn Thành Duy

ii

LỜI CẢM ƠN

Lời đầu tiên, em xin bày tỏ lòng biết ơn và kính trọng đến PGS. TS. Ngô Văn

Giới, người đã tận tình hướng dẫn em trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn

tốt nghiệp.

Xin chân thành cảm ơn lãnh đạo và các cán bộ của Công ty cổ phần than Hà

Lầm - Vinacomin đã tạo điều kiện thuận lợi, dành những sự giúp đỡ nhiệt tình nhất

trong thời gian em thực hiện đề tài cũng như khi đi thực địa thực tế.

Em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Ban giám hiệu, Khoa Tài nguyên và Môi

trường – Trường Đại học Khoa học – Đại học Thái Nguyên, các thầy cô giáo, bạn bè,

đồng nghiệp và gia đình đã quan tâm giúp đỡ tác giả trong quá trình nghiên cứu và

hoàn thành luận văn.

Do điều kiện nghiên cứu còn nhiều hạn chế nên luận văn không thể tránh khỏi

những khiếm khuyết nhất định, kính mong nhận được những ý kiến đóng góp của các

thầy cô giáo, các nhà khoa học, các đồng nghiệp quan tâm đến vấn đề nghiên cứu./.

Thái Nguyên, ngày ... tháng ... năm 2020

Học viên

Nguyễn Thành Duy

iii

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU ............................................................................................................................. 1

1. Tính cấp thiết của đề tài................................................................................................ 1

2. Mục tiêu nghiên cứu ...................................................................................................... 2

3. Nội dung nghiên cứu...................................................................................................... 2

3.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của thành phố Hạ Long.............................2

3.2. Tình hình khai thác than trên địa bàn thành phố Hạ Long ................................2

3.3. Đánh giá ảnh hưởng của hoạt động khai thác than đến môi trường ..................3

3.4. Đề xuất giải pháp bảo vệ môi trường từ hoạt động khai thác than tại Công ty

cổ phần than Hà Lầm – Vinacomin, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ............3

4. Ý nghĩa khoa học của đề tài nghiên cứu ..................................................................... 3

5. Những đóng góp, ý nghĩa của đề tài ............................................................................ 3

CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU.......................................................................... 4

1.1. Cơ sở lý luận................................................................................................................ 4

1.1.1. Một số khái niệm về môi trường.....................................................................4

1.1.2. Một số khái niệm về than................................................................................7

1.3. Tình hình nghiên cứu trong và ngoài nƣớc về hoạt động khai thác và ảnh

hƣởng của khai thác, chế biến than đến môi trƣờng...................................................12

1.3.1. Tình hình khai thác than và ảnh hưởng của hoạt động khai thác, chế biến

than đến môi trường trên thế giới ...........................................................................12

1.2.2. Tình hình khai thác và ảnh hưởng của hoạt động khai thác, chế biến than

đến môi trường tại Việt Nam..................................................................................23

1.2.3. Ảnh hưởng của hoạt động khai thác và chế biến than đến môi trường ........32

1.3. Tổng quan về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của thành phố Hạ Long, tỉnh

Quảng Ninh.......................................................................................................................33

1.3.1. Điều kiện tự nhiên.........................................................................................33

1.3.2. Điều kiện kinh tế - xã hội..............................................................................36

CHƢƠNG 2. ĐỐI TƢỢNG, PHẠM VI VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .....39

2.1. Đối tƣợng nghiên cứu...............................................................................................39

2.2. Phạm vi nghiên cứu ..................................................................................................39

2.3. Phƣơng pháp nghiên cứu.........................................................................................39

iv

2.3.1. Phương pháp thu thập tài liệu, số liệu, thông tin thứ cấp..............................39

2.3.2. Phương pháp thu thập số liệu sơ cấp ............................................................40

2.3.3. Phương pháp xử lý số liệu ............................................................................43

CHƢƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN.....................................45

3.1. Tình hình khai thác than trên địa bàn thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh 45

3.1.1. Thực trạng khai thác than tại thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ...........45

3.1.2. Thực trạng quản lý khai thác, vận chuyển, kinh doanh, giải phóng mặt bằng,

bảo vệ môi trường giữa địa phương và đơn vị thuộc TKV.....................................46

3.2. Đánh giá ảnh hƣởng của hoạt động khai thác than đến môi trƣờng .................48

3.2.1. Ảnh hưởng của khai thác khoáng sản đến chất lượng môi trường đất .........48

3.2.2. Ảnh hưởng của khai thác khoáng sản đến chất lượng môi trường nước ......50

3.2.3. Ảnh hưởng của khai thác khoáng sản đến chất lượng môi trường không khí

.................................................................................................................................59

3.3. Đề xuất các biện pháp bảo vệ môi trƣờng từ hoạt động khai thác than tại Công

ty cổ phần than Hà Lầm – Vinacomin ..........................................................................63

3.3.1. Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý khai thác khoáng sản .........................63

3.3.2. Giải pháp tuyên truyền giáo dục ...................................................................64

3.3.3. Giải pháp bảo vệ môi trường trong hoạt động khai thác và chế biến than ...64

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ........................................................................................67

1. Kết luận.........................................................................................................................67

2. Kiến nghị.......................................................................................................................68

TÀI LIỆU THAM KHẢO ..............................................................................................69

v

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BOD : Nhu cầu ôxy sinh hóa

BVMT: Bảo vệ môi trường

BTNMT: Bộ Tài nguyên Môi trường

COD: Nhu cầu ôxy hóa học

CNH – HĐH : Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa

ĐMT: Đánh giá tác động Môi trường

ĐMC: Đánh giá tác động môi trường chiến lược

GHCP: Giới hạn cho phép

KLN: Kim loại nặng

LBVMT: Luật Bảo vệ Môi trường

NT: Nước thải

QCCP: Quy chuẩn cho phép

QCVN: Quy chuẩn Việt Nam

TKV: Tập đoàn Than – Khoáng sản Việt Nam

TSS: Hàm lượng chất rắn lơ lửng

vi

DANH MỤC BẢNG

Bảng 1.1. Kết quả khai thác than tại một số nước trên thế giới ............................... 16

Bảng 2.1: Vị trí lấy mẫu đất phân tích chất lượng môi trường ................................ 41

Bảng 2.2: Vị trí lấy mẫu nước phân tích chất lượng môi trường ............................. 41

Bảng 2.3: Vị trí lấy mẫu không khí phân tích chất lượng môi trường ..................... 43

Bảng 2.4. Các đơn vị sản xuất kinh doanh than tại vùng Hạ Long.......................... 46

Bảng 3.1: Chất lượng môi trường đất năm 2019, 2020............................................ 49

Bảng 3.2: Chất lượng môi trường nước mặt năm 2019, 2020.................................. 50

Bảng 3.3: Hàm lượng các chất trong nước thải sinh hoạt ........................................ 52

Bảng 3.4: Chất lượng nước thải hầm lò năm 2020................................................... 53

Bảng 3.5: Kết quả phân tích chất lượng môi trường không khí năm 2019, 2020 .... 59

Bảng 3.6. Mức phát thải bụi của máy móc thiết bị mỏ ............................................ 61

Bảng 3.7. Mức phát thải bụi của các quá trình hoạt động khai thác than, đá........... 61

Bảng 3.8. Khả năng phát thải bụi của các hoạt động khai thác than........................ 62