Nghệ thuật sân khấu dù kê của người Khmer Nam Bộ

TẠP CHÍ NCVHVN s ổ 1 (205) NÁM 2023 69

NGHỆ THUẬT SÂN KHẤU DÙ ỂÊ CỦA NGƯỜI

KHMER NAM BỘ«

nghệ thuật

trí rất quan

VÕ VĂN SƠN

Tóm tắt:

Nghệ thuật sân khấu truyền thong Khmer nói chung và

người Khmer ở Nam Bộ nói riêng cỏ vai trò to lớn, đang giữ vị

văn hoá, xã hội của người dân. Trải qua hơn 100 năm hình thành và phát

khấu Dù kê đã được Bộ Văn hóa, Thế thao và Du lịch công nh

quốc gia vào năm 2014. Hiện nay, loại hình nghệ thuật này đa

Vĩ thế, các ngành chức năng, lãnh đạo địa phương và các ngửi' nhân yêu nghề đang nỗ lực bảo

5 ' ' ■ ■ - - - - ' Bộ. Ị

khẩu, Di sản vãn hỏa.

sân khấu Dù kê của

\rọng trong đời sống

iriên, nghệ thuật sân

ận là di sản văn hóa phi vật thế

ng đứng trước nguy cơ mai một.

tồn, phát huy giá trị của một di sản văn hoả của vùng đất Nanì

Từ khóa: Dù kê, Người Khmer Nam Bộ, Nghệ thuật sân

Mở đầu

Đồng bào Khmer là một trong những

dân tộc thiểu số có số dân đông của Việt Nam

với trên 1,3 triệu người, chủ yếu sinh sống ở

đồng bằng sông Cửu Long, nhất là ở 02 tỉnh

Trà Vinh và Sóc Trăng. Dân tộc này có lịch sử

lâu đời, với đời sống văn hóa tinh thần phong

phú và đặc sắc, bao gồm ngôn ngữ, chữ viết,

văn học, nghệ thuật, ca múa nhạc, lễ hội và

tôn giáo. Hầu hết, đồng bào Khmer vùng Tây

Nam Bộ cư trú thành những cụm dân cư gọi là

“phum”, “sóc”. Trong quá trình tồn tại và phát

triển, người Khmer đã tạo ra nền văn hóa riêng

mang bản sắc đặc trưng của dân tộc, trong đó

có nghệ thuật sân khấu Dù kê.

Nghệ thuật sân khấu Dù kê vừa phục vụ

nhu cầu vui chơi giải trí, vừa giúp người xem

hướng đến các giá trị “Chân - Thiện - M ĩ’.

Trong hơn một thế kỉ ra đời, Dù kê đã trở

thành món ăn tinh thần không thể thiếu trong

đời sống đồng bào dân tộc Khmer Nam Bộ.

Với những giá trị đặc biệt của loại hình nghệ

thuật này, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã

công nhận nghệ thuật sân khấu Dù kê là di sản

văn hóa phi vật thể quốc gia: thuộc nghệ thuật

trình diễn dâ i gian. Đây 'ià cơ sở pháp lí quan

trọng để các tigành chứcỊịnăng tiến hành thực

hiện công tác bảo tồn, phát giá trị loại hình

nghệ thuật này.

Nguồn gốc và đặc trưng của nghệ

thuật sân khấu Dù kê Nam Bộ

. |!

Người Khmer ở ỉịíam Bộ có nên văn

hóa nghệ thuật rất độc đáo. Hiện nay, sân khấu

kịch Khmer Ịoó 2 loại hình chính là Rô băm

và Dù kê. Hai loại hìnhỊínày là đại diện cho

hai giá trị: san khấu cung đình và sân khấu

dân gian. Nghệ thuật sânịkhấu Rô băm thuộc

thể loại kịch múa cổ điển, có nguồn gốc từ

biểu diễn phục vụ cung đình. Nghệ thuật Dù

kê thuộc thể J oại ca kịch^dân gian, được sinh

ra từ nhân dan lao động vùng đồng bằng sông

Cửu Long: Trà Vinh, Sóc Trăng, Kiên Giang

và An Giang... Từ những ban hát Dù kê ban

đầu, nhiều địa phương đa mở ra các đội, rồi

các đoàn lớr hon, có điều kiện dựng vở và

biếu diễn phục vụ đông đao đồng bào.

Dù kê sòn có tên gọi khác là Lakhôn

Bassắc, nghĩa là kịch hárcủa người Khmer ở