Năng lực ứng dụng Công nghệ thông tin trong hoạt động dạy học của giảng viên Trường Đại học sư phạm - Đại học Huế

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ ỘI

VIỆ ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢG GIÁO DỤC

GUYỄ VĂ HÒA

ĂG LỰC ỨG DỤG CÔG GHỆ THÔG TI

TROG HOẠT ĐỘG DẠY HỌC CỦA GIẢG VIÊ

TRƯỜG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM - ĐẠI HỌC HUẾ

Chuyên ngành: Đo lường và Đánh giá trong Giáo dục

(Chuyên ngành đào tạo thí điểm)

LUẬ VĂ THẠC SĨ

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. NGUYỄN PHƯƠNG NGA

HÀ ỘI-2010

1

MỤC LỤC

MỤC LỤC ................................................................................................................ 1

LỜI CAM ĐOAN....................................................................................................... 3

LỜI CẢM ƠN............................................................................................................. 4

CÁC CHỮ VIẾT TẮT ............................................................................................... 5

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU .............................................................................. 6

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ ...................................................................... 7

MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 8

1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI..................................................................................... 8

2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI...................................................... 9

3. GIỚI HẠN, PHẠM VI NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI................................... 10

4. CÂU HỎI VÀ GIẢ THIẾT NGHIÊN CỨU ................................................... 10

5. KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU .......................................... 10

6. PHƯƠNG PHÁP VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU ....................................... 10

7. CẤU TRÚC CỦA LUẬN VĂN...................................................................... 11

CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ TỔNG QUAN CHUNG............................... 13

1.1. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN ................................................................. 13

1.2.1. Công nghệ thông tin và ứng dụng CNTT .............................................. 13

1.2.2. Hoạt động dạy học và ứng dụng CNTT trong HĐDH .......................... 14

1.2.3. Năng lực và năng lực ứng dụng CNTT trong HĐDH ........................... 15

1.2. TỔNG QUAN CHUNG................................................................................ 16

1.2.1. Sơ lược tình hình ứng dụng CNTT trong HĐDH.................................. 16

1.2.2. Một số nghiên cứu của nước ngoài về nội dung NLUD CNTT trong

HĐDH ......................................................................................................... 19

1.2.3. Một số nghiên cứu ở Việt Nam về nội dung NLUD CNTT trong

HĐDH ......................................................................................................... 20

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 .................................................................................... 24

CHƯƠNG 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU...................................................... 25

2.1. NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM TÌNH HÌNH CỦA TRƯỜNG ĐHSP HUẾ ... 25

2.1.1. Một số thông tin cơ bản về Trường ĐHSP Huế .................................... 25

2

2.1.2. Năng lực CNTT ..................................................................................... 26

2.2. KHUNG LÝ THUYẾT................................................................................. 27

2.3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU................................................................. 29

2.3.1. Phương pháp nghiên cứu các yếu tố liên quan ảnh hưởng đến

NLUD CNTT trong HĐDH của GV (Phiếu số 1)....................................... 30

2.3.2. Phương pháp nghiên cứu tính cần thiết và tính khả thi của các biện

pháp (Phiếu số 2)......................................................................................... 36

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 .................................................................................... 38

CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ KHẢO SÁT VÀ PHÂN TÍCH SỐ LIỆU........................ 39

3.1. KẾT QUẢ KHẢO SÁT GV (Phiếu số 1)..................................................... 39

3.1.1. Kết quả khảo sát nhân tố khách quan (NTKQ) ..................................... 40

3.1.2. Kết quả khảo sát nhân tố chủ quan (NTCQ) ......................................... 51

3.2. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU BIỆN PHÁP NHẰM NÂNG CAO NLUD

CNTT TRONG HĐDH CỦA GV TRƯỜNG ĐHSP HUẾ............................. 65

3.2.1. Các biện pháp nâng cao NLUD CNTT trong HĐDH của GV

Trường Đại học Sư phạm Huế .................................................................... 65

3.2.2. Kết quả khảo sát mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp

(Phiếu số 2).................................................................................................. 77

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 .................................................................................... 79

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN N GHN .......................................................................... 81

1. Về lý luận......................................................................................................... 81

2. Về kết quả nghiên cứu ..................................................................................... 81

3. N hững điểm còn hạn chế của luận văn............................................................ 83

4. Các định hướng nghiên cứu tiếp theo.............................................................. 84

5. Khuyến nghị..................................................................................................... 84

TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................................ 86

PHỤ LỤC

3

LỜI CAM ĐOA

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của

riêng tôi, các số liệu và kết quả nghiên cứu trình bày

trong luận văn là trung thực và chưa từng được công

bố trong bất kỳ một công trình khác.

Tôi xin chịu trách nghiệm về nghiên cứu của mình.

Tác giả

guyễn Văn Hòa

4

LỜI CẢM Ơ

Trong quá trình học tập, nghiên cứu, hoàn thành luận văn, tôi đã nhận được sự

chỉ báo, hướng dẫn, giúp đỡ, động viên chân tình của quý Thầy Cô, bạn bè và đồng

nghiệp.

Tôi xin chân thành tỏ lòng cảm ơn sâu sắc đến tập thể cán bộ, giảng viên và

Lãnh đạo Viện Đảm bảo Chất lượng Giáo dục, quý Thầy Cô đã tận tâm giảng dạy,

hướng dẫn giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận

văn này. Tôi cũng xin tỏ lòng biết ơn đến Ban Giám hiệu, lãnh đạo Khoa/Phòng ban

chuyên môn và cán bộ giảng viên trường ĐHSP Huế đã nhiệt tình ủng hộ, giúp đỡ,

tạo điều kiện cho tôi hoàn thành công trình nghiên cứu.

Đặc biệt, tôi xin bảy tỏ lòng cảm ơn chân thành, sâu sắc đến PGS.TS N guyễn

Phương N ga - giảng viên, người hướng dẫn khoa học đã tận tình hướng dẫn, giúp

đỡ tôi trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn này.

Mặc dầu đã rất nỗ lực, nhưng chắc chắn trong luận văn này vẫn không thể tránh

khỏi những thiếu sót, rất mong nhận được sự góp ý, chỉ dẫn của quý Thầy Cô, bạn

bè và đồng nghiệp.

Tác giả luận văn

guyễn Văn Hòa

5

CÁC CHỮ VIẾT TẮT

CN TT Công nghệ thông tin (và truyền thông)

CSVC Cơ sở vật chất

ĐHSP Đại học Sư phạm

ĐHQG Đại học Quốc gia

GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo

GV Giảng viên

HĐDH Hoạt động dạy học

MĐAH Mức độ ảnh hưởng

MĐCT Mức độ cần thiết

MĐĐĐ Mức độ đạt được

MĐTH Mức độ thực hiện

N CKH N ghiên cứu khoa học

N L N ăng lực

N LUD N ăng lực ứng dụng

N TCQ N hân tố chủ quan

N TKQ N hân tố khách quan

PPDH Phương pháp dạy học

SD Độ lệch chuNn

SV Sinh viên

UDCN TT Ứng dụng CN TT trong HĐDH

X Giá trị trung bình

6

DAH MỤC CÁC BẢG BIỂU

Bảng 3.1. Phân loại phiếu khảo sát theo số năm công tác và thông tin đào tạo....... 39

Bảng 3.2. Kết quả khảo sát mức độ thực hiện N TKQ.............................................. 43

Bảng 3.3. Phân loại MÐTH N TKQ theo thang đo 3 mức........................................ 44

Bảng 3.4. Tương quan giữa thâm niên công tác với việc đánh giá mức độ thực

hiện N TKQ ........................................................................................... 45

Bảng 3.5. Tương quan giữa yếu tố về thông tin đào tạo với việc đánh giá mức

độ thực hiện N TKQ .............................................................................. 46

Bảng 3.6. Kết quả khảo sát mức độ ảnh hưởng của N TKQ..................................... 49

Bảng 3.7. Phân loại MÐAH của N TKQ theo thang đo 3 mức................................. 50

Bảng 3.8. Tương quan giữa đánh giá MĐAH với đánh giá MĐTH N TKQ ........... 50

Bảng 3.9. Kết quả khảo sát mức độ đạt được N TCQ............................................... 53

Bảng 3.10. Thống kê điểm trung bình MĐĐĐ N TCQ theo yếu tố và toàn bộ ........ 55

Bảng 3.11. Tương quan giữa Yếu tố 1 với Yếu tố 2 của MĐĐĐ N TCQ ................ 56

Bảng 3.12. Tương quan giữa yếu tố thâm niên công tác với MĐĐĐ N TCQ .......... 58

Bảng 3.13. Tương quan giữa yếu tố thông tin đào tạo với MĐĐĐ N TCQ.............. 60

Bảng 3.14. Kết quả khảo sát mức độ cần thiết của các yếu tố trong thang đo

N TCQ.................................................................................................... 64

Bảng 3.15. Kết quả khảo sát mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ... 77

7

DAH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ

Sơ đồ 2.1. Khung lý thuyết nghiên cứu.................................................................... 29

Sơ đồ 2.2. Cấu trúc phiếu khảo sát các yếu tố liên quan ảnh hướng đến N LUD

CN TT trong HĐDH của GV (Phiếu số 1) .............................................. 34

Sơ đồ 2.3. Cấu trúc phiếu khảo sát mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện

pháp (Phiếu số 2)..................................................................................... 37

Biểu đồ 3.1. Biểu diễn độ phù hợp các item của thang đo MĐTH N TKQ.............. 41

Biểu đồ 3.2. Biểu diễn khả năng đánh giá MĐTH của thang đo N TKQ ................. 42

Biểu đồ 3.3. Biểu diễn độ phù hợp các item của thang đo MĐAH N TKQ.............. 47

Biểu đồ 3.4. Biểu diễn khả năng đánh giá MĐAH của thang đo N TKQ................. 48

Biểu đồ 3.5. Biểu diễn độ phù hợp các item của thang đo MĐĐĐ N TCQ.............. 51

Biểu đồ 3.6. Biểu diễn khả năng đánh giá MĐĐĐ của thang đo N TCQ ................. 52

Biểu đồ 3.7. Tương quan giữa các yếu tố trong MĐĐĐ N TCQ .............................. 57

Biểu đồ 3.8. So sánh trung bình MĐĐĐ N TCQ theo thâm niên công tác............... 59

Biểu đồ 3.9. So sánh trung bình MĐĐĐ N TCQ theo thông tin đào tạo .................. 61

Biểu đồ 3.10. Biểu diễn độ phù hợp các item của thang đo MĐCT N TCQ ............ 62

Biểu đồ 3.11. Biểu diễn khả năng đánh giá MĐCT của thang đo N TCQ................ 63

8

MỞ ĐẦU

1. LÝ DO CHỌ ĐỀ TÀI

Đảm bảo chất lượng giáo dục, đặc biệt trong lĩnh vực giáo dục đại học, được

xác định là một trong những mục tiêu chiến lược hiện nay.

Đổi mới phương pháp dạy học (PPDH), với xu hướng đưa công nghệ thông tin

(CN TT) vào hoạt động dạy học (HĐDH), là một trong những biện pháp nhằm thực

hiện mục tiêu đảm bảo chất lượng giáo dục.

Rõ ràng tính hiệu quả của việc đổi mới PPDH theo hướng ứng dụng CN TT chịu

tác động rất lớn bởi chính năng lực ứng dụng CN TT của giảng viên - cụ thể là kiến

thức, kỹ năng CN TT; quá trình tiếp nhận; động lực đối với việc ứng dụng CN TT

của giảng viên; và các yếu tố tác động khác, như chính sách hỗ trợ, khuyến khích

của lãnh đạo nhà trường… là những vấn đề đã và đang được quan tâm nghiên cứu.

Đã có nhiều chương trình, dự án, đề tài ở nhiều cấp độ khác nhau đánh giá về

việc ứng dụng CN TT và truyền thông – ICT, vào trong hoạt động dạy và học (chẳng

hạn, “Educating Teacher in the use of ICTs in Mathematics and Science

Education”, AEI, 2002 [31]; "Đánh giá năng lực ứng dụng công nghệ thông tin và

truyền thông vào giảng dạy (ICT) của giáo viên các trường chuyên nghiệp, trường

đào tạo nghề ở thành phố Hồ chí Minh và xây dựng chương trình bồi dưỡng theo

hướng tiếp nhận công nghệ dạy học", 2006 [21].) cũng như thông qua các hội nghị,

hội thảo đề cập đến nội dung đánh giá năng lực giảng dạy của giảng viên đại học

(“Đánh giá hoạt động dạy học và ICKH của giảng viên: Phương pháp và công cụ”,

Hội thảo quốc gia, N inh Thuận, 2007 [14]).

Tuy nhiên, việc xem xét thực trạng tình hình ứng dụng CN TT, kết hợp với điều

tra khảo sát cũng như phân tích những yếu tố tác động đến năng lực của giảng viên

trong lĩnh vực này ở bậc đại học đã chưa được tiến hành một cách có hệ thống.

Trong bối cảnh chung, Trường ĐHSP Huế với nhiều năm thực hiện việc đổi

mới PPDH đã rất quan tâm và hỗ trợ GV tiếp nhận CN TT, thúc đNy việc ứng dụng

CN TT vào HĐDH. Vấn đề này càng trở nên cấp thiết hơn khi thực hiện chủ trương

9

của Bộ GD&ĐT, từ năm học 2008-2009, nhà trường đã áp dụng hệ thống tín chỉ

trong đào tạo. Bước đầu đã có những chuyển biến tích cực trong nhận thức, cũng

như trong việc triển khai từ phía người dạy lẫn người học. Trong Hội nghị Tổng kết

5 năm thực hiện đổi mới PPDH (tháng 8/2005), báo cáo về thực trạng ứng dụng

CN TT đã chỉ ra một số điểm còn tồn tại, chẳng hạn việc thực hiện chưa được triển

khai đồng đều giữa các khoa, một số còn mang tính hình thức... Thực tế cho đến

nay vẫn chưa có nghiên cứu nào liên quan đến việc đánh giá năng lực ứng dụng

CN TT, xác định thực trạng, hay nghiên cứu các yếu tố tác động. Trong khi đó, chỉ

thông qua những nội dung này chúng ta mới có thể hy vọng phát hiện những

nguyên nhân dẫn đến các điểm còn tồn tại, đề ra các giải pháp phù hợp nhằm giải

quyết vấn đề.

Trên cơ sở nghiên cứu tình hình chung, cũng như năng lực CN TT của Trường

ĐHSP Huế, nhằm làm rõ thực trạng, khảo sát việc ứng dụng CN TT trong hoạt động

dạy học; bên cạnh đó tìm kiếm, phát hiện những nhân tố nào có thể đảm bảo năng

lực ứng dụng CN TT trong hoạt động dạy học, tác giả đã chọn đề tài: “Iăng lực ứng

dụng công nghệ thông tin trong hoạt động dạy học của giảng viên Trường ĐHSP -

ĐH Huế”.

Qua đề tài này, tác giả hy vọng sẽ xác định được một hướng tiếp cận trong việc

khắc phục những điểm còn tồn tại nêu trên, góp phần duy trì mục tiêu đảm bảo và

nâng cao chất lượng giáo dục của trường ĐHSP Huế; cũng như có thể xác lập một

số đề xuất ở mức khái quát về các yếu tố có thể ảnh hưởng đến năng lực ứng dụng

CN TT trong hoạt động dạy học của giảng viên đại học.

2. MỤC ĐÍCH GHIÊ CỨU CỦA ĐỀ TÀI

N ghiên cứu cơ sở lý luận về việc ứng dụng CN TT và năng lực ứng dụng CN TT,

từ đó đi sâu nghiên cứu các yếu tố cơ bản ảnh hưởng và xác lập một số biện pháp

nhằm nâng cao N LUD CN TT trong HĐDH của GV góp phần đảm bảo chất lượng

giáo dục của Trường ĐHSP – Đại học Huế.