Thư viện tri thức trực tuyến
Kho tài liệu với 50,000+ tài liệu học thuật
© 2023 Siêu thị PDF - Kho tài liệu học thuật hàng đầu Việt Nam
Năng lực tài chính của các ngân hàng thương mại Việt Nam
Nội dung xem thử
Mô tả chi tiết
1
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH
PHAN THỊ HẰNG NGA
NĂNG LỰC TÀI CHÍNH CỦA CÁC
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
TP.HỒ CHÍ MINH – 2013
2
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH
PHAN THỊ HẰNG NGA
NĂNG LỰC TÀI CHÍNH CỦA CÁC
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
Chuyên ngành: Tài chính-Ngân hàng
Mã ngành: 62 34 02 01
Người hướng dẫn khoa học: PGS.,TS. Lý Hoàng Ánh
TP.HỒ CHÍ MINH - 2013
3
LỜI CAM ĐOAN
Tôi tên là: Phan Thị Hằng Nga
Sinh ngày 10 tháng 10 năm 1977
Quê quán: Nam Tân, Huyện Nam Đàn, Tỉnh Nghệ An
Hiện công tác tại: Giảng viên Trường Cao Đảng Tài chính-Hải quan. Địa chỉ:
Số 778 Nguyễn Kiệm, Quận Phú nhuận, TP. HCM
Là nghiên cứu sinh khóa: 16 của Trường Đại Học Ngân Hàng Tp. Hồ Chí Minh.
Mã số học viên: 010116110008
Cam đoan luận án: “NĂNG LỰC TÀI CHÍNH CỦA CÁC NGÂN HÀNG
THƯƠNG MẠI VIỆT NAM”
Người hướng dẫn khoa học: PGS.,TS. Lý Hoàng Ánh
Luận án được thực hiện tại Trường Đại học Ngân hàng Tp.Hồ Chí Minh
Luận án này là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu có
tính độc lập riêng, không sao chép bất kỳ tài liệu nào và chưa được công bố toàn bộ nội
dung này bất kỳ ở đâu; các số liệu, các nguồn trích dẫn trong luận văn được chú thích
nguồn gốc rõ ràng, minh bạch.
Tôi xin chịu trách nhiệm trước pháp luật về lời cam đoan danh dự của tôi.
Tp. Hồ Chí Minh, ngày 10 tháng 12 năm 2013
TÁC GIẢ LUẬN ÁN
PHAN THỊ HẰNG NGA
4
ĐIỂM MỚI CỦA LUẬN ÁN
Điểm mới trong nghiên cứu này, tác giả đã đi sâu vào nghiên cứu và đánh giá
năng lực tài chính của các NHTM Việt Nam theo khung an toàn Camel kết quả đã
đánh giá được năng lực tài chính của các NHTM Việt Nam trong giai đoạn 2003-2012,
cũng từ kết quả đánh giá đó tác giả đã đưa ra được mô hình về năng lực tài chính của
các NHTM Việt Nam bị chi phối bởi 13 yếu tố gồm: Quy mô vốn vốn chủ sở hữu; Đòn
bẩy tài chính; Tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu; Dư nợ/tổng tài sản có; Nợ xấu/ Tổng dư nợ
(noxau_duno); ROA; ROE; NIM; Chỉ số chi phí hoạt động; Tỷ lệ thanh khoản tài sản;
Hệ số đảm bảo tiền gửi; Hệ số thanh khoản ngắn hạn; Dư nợ cho vay/ Tiền gửi, tất cả
các nhân tố trên đều có sự tác động nhất định đến năng lực tài chính của các NHTM
Việt Nam. Dựa trên tình hình nghiên cứu đã đề cập, luận án đã có những đóng góp sau:
1.1 Về phương diện học thuật
(1) Hệ thống hóa những vấn đề lý luận chung về năng lực tài chính, các tiêu chí
đánh giá năng lực tài chính, các nhân tố ảnh hưởng đến năng lực tài chính trên thế giới
và tại Việt Nam. Do vậy, kết quả nghiên cứu sẽ có những đóng góp nhất định vào việc
hoàn thiện khung lý thuyết về năng lực tài chính của các NHTM.
(2) Nghiên cứa đã tiến hành đã đo lường và đánh giá được năng lực tài chính
của các NHTM Việt Nam giai đoạn 2003-2012 mà ở Việt Nam rất ít tác giả nghiên cứu
về nó. Qua đó kết quả đánh giá đã cho thấy một bức tranh khá toàn diện về năng lực tài
chính của các NHTM Việt Nam là chưa đảm bảo so với khung an toàn Camel.
(3) Nghiên cứu là một công trình thử nghiệm kết hợp giữa nghiên cứu hàn lâm
lặp lại và nghiên cứu ứng dụng, qua đó kiểm định mô hình nghiên cứu với các nhân tố
ảnh hưởng đến năng lực tài chính của hệ thống NHTM. Chính vì vậy, kết quả nghiên
cứu phản ánh độ tin cậy cũng như bổ sung và phát triển về mặt phương pháp luận trong
đánh giá năng lực tài chính và đề xuất các giải pháp khả thi.
1.2 Về phương diện thực nghiệm
(1) Kết quả nghiên cứu giúp cho các nhà nghiên cứu, các nhà quản lý trong
ngành Ngân hàng tại Việt Nam có cái nhìn đầy đủ và toàn diện hơn về một phương
pháp tiếp cận trong đo lường và đánh giá năng lực tài chính. Đồng thời nhận diện các
yếu tố cơ bản và vai trò tác động của chúng đến năng lực tài chính của các NHTM Việt
5
Nam. Đây là điều kiện để triển khai các nghiên cứu ứng dụng hoặc có những giải pháp
phù hợp để nâng cao năng lực tài chính cho hệ thống NHTM Việt Nam. Qua đó giúp
Chính phủ, NHNN thực hiện thành công Đề án tái cơ cấu các NHTM giai đoạn 2011-
2015.
(2) Nghiên cứu này là một thể nghiệm vận dụng tổng hợp nhiều phương pháp
nghiên cứu đó là phương pháp định tính như: thống kê mô tả, chuyên gia, suy diễn, sử
dụng kỹ thuật định tính… cùng với phương pháp định lượng như kiểm định sự phù hợp
của mô hình, kiểm định giả thuyết, hồi quy bằng mô hình Probit. Mỗi phương pháp
được vận dụng phù hợp theo từng nội dung nghiên cứu trong luận án. Công trình
nghiên cứu này có thể là tài liệu tham khảo cho những ai quan tâm đến năng lực tài
chính của các NHTM về phương pháp luận, về đánh giá đo lường, về kiểm định cũng
như kết quả của nghiên cứu.
6
DANH MỤC KÝ HIỆU CÁC VIẾT TẮT
Chữ viết tắt Nghĩa tiếng nước
ngoài
Nghĩa Tiếng Việt
NHTM Ngân hàng thương mại
TCTD Tổ chức tín dụng
NHNN Ngân hàng Nhà nước
NH Ngân hàng
NHTW Ngân hàng Trung ương
NHTMNN Ngân hàng thương mại Nhà nước
NHTMCP Ngân hàng thương mại cổ phần
NHTMVN Ngân hàng thương mại Việt Nam
NHLD Ngân hàng liên doanh
NHNNG Ngân hàng nước ngoài
DPRR Dự phòng rủi ro
VNĐ Việt nam đồng
NLTC Năng lực tài chính
TSCĐ Tài sản cố định
DNNN Doanh nghiệp nhà nước
TTCK Thị trường chứng khoán
BCTC Báo cáo tài chính
BĐS Bất động sản
TSĐB Tài sản đảm bảo
NHTMQD Ngân hàng thương mại quốc doanh
SX-KD Sản xuất kinh doanh
HTX Hợp tác xã
NDT Nhân dân tệ
CSH Chủ sở hữu
SPSS Phần mềm thống kê
QTDND Qũy tín dụng nhân dân
BCTC Báo cáo tài chính
WB World Bank Ngân hàng thế giới
WTO World Trade
Organization
Tổ chức thương mại thế giới
FED Federal Reserve
System – Fed
Cục dự trữ liên bang
FDIC Federal Deposit
Insurance
Corporation
Bảo hiểm tiền gửi liên bang
7
DANH MỤC CÁC BẢNG
TT Số thứ tự
bảng
Tên Bảng Trang
1 Bảng 2.1 Thống kê các ngân hàng thương mại liên doanh hiện nay 61
2 Bảng 2.2 Thống kê ngân hàng thương mại nước ngoài đang hoạt
động ở nước ta hiện nay
62
3 Bảng 2.3 Thống kê các ngân hàng thương mại Việt nam được
dùng để phân tích và đánh giá từ 2003-2012
63
4 Bảng 2.4 Nguồn vốn chủ sở hữu của NHTM Việt nam từ 2003-
2012
64
5 Bảng 2.5 Các NHTM Việt nam có quy mô vốn đạt chuẩn Camel 66
6 Bảng 2.6 Đòn bẩy của các NHTM Việt nam từ 2003- 2012 67
7 Bảng 2.7 Các NHTM sử dụng đòn bẩy vượt chuẩn quy định 68
8 Bảng 2.8 Tỷ lệ CAR của hệ thống NHTM Việt Nam từ 2003-
2012
69
9 Bảng 2.9 Thống kê một số ngân hàng không đảm bảo tỷ lệ CAR
theo quy định
70
10 Bảng 2.10 Dư nợ trên tài sản của hệ thống NHTM Việt Nam từ
2003- 2012
71
11 Bảng 2.11 Một số NHTM Việt Nam dư nợ trên tổng tài sản là quá
cao
72
12 Bảng 2.12 Thống kê tỷ lệ nợ xấu của các NHTM Việt Nam trong
giai đoạn từ 2003- 2012
73
13 Bảng 2.13 Các NHTM có tỷ lệ nợ xấu cao hơn số với mức quy
định
75
14 Bảng 2.14 Khả năng sinh lời trên tài sản của hệ thống NHTM Việt
Nam từ 2003- 2012
76
15 Bảng 2.15 Một số ngân hàng có ROA không đạt so với yêu cầu 77
16 Bảng 2.16 Khả năng sinh lời trên vốn CSH của hệ thống NHTM
Việt Nam từ 2003- 2012
78
17 Bảng 2.17 Các NHTM Việt Nam có chỉ tiêu ROE chưa đạt yêu cầu 80
18 Bảng 2.18 Thống kê tỷ lệ lãi ròng cận biên của hệ thống NHTM
Việt Nam từ 2003- 2012
81
19 Bảng 2.19 Tỷ lệ lãi ròng ngoài cận biện của hệ thống NHTM Việt
Nam từ 2003- 2012
82
20 Bảng 2.20 Tỷ lệ thanh khoản trên tổng tài sản của hệ thống NHTM
Việt Nam từ 2003- 2012
84
8
21 Bảng 2.21 Hệ số đảm bảo tiền gửi của hệ thống NHTM Việt Nam
từ 2003- 2012
86
22 Bảng 2.22 Hệ số thanh khoản ngắn hạn của hệ thống NHTM Việt
Nam từ 2003- 2012
87
23 Bảng 2.23 Tỷ lệ dư nợ cho vay trên tổng tiền gửi của hệ thống
NHTM Việt Nam từ 2003- 2012
89
24 Bảng 2.24 Chỉ số hoạt động của NHTM Việt Nam từ 2003- 2012 91
25 Bảng 2.25 Tóm tắt các biến trong mô hình 94
26 Bảng 2.26 Bảng kiểm tra đa cộng tuyến giữa các biến 96
27 Bảng 2.27 Kết quả hồi quy Probit với các hệ số hồi quy trong mô
hình
99
28 Bảng 2.28 Hệ số hồi quy riêng phần của từng yếu tố 105
29 Bảng 2.29 Thống kê thị phần của các TCTD 111
30 Bảng 2.30 So sánh nợ xấu của NHTM Việt Nam với NHLDNHNNg
113
31 Bảng 2.31 So sánh tỷ lệ trích lập dự phòng của Việt nam và một số
nước
115
32 Bảng 2.32 So sánh quy mô vốn CSH của NHTM Việt Nam với
NHLD-NHNNg
120
33 Bảng 2.33 So sánh ROE của các NHTM Việt Nam với NHTM của
một số quốc gia khác năm 2012
121
34 Bảng 2.34 So sánh ROA của các NHTM Việt Nam với NHTM của
một số quốc gia khác năm 2012
122
35 Bảng 2.35 So sánh NNIM của NHTM Việt Nam với NHLDNHNNg
122
36 Bảng 2.36 So sánh dư nợ cho vay trên tiền gửi của Việt Nam so với
một số quốc gia trên thế giới
125
37 Bảng 2.37 So sánh CAR của NHTM Việt Nam với NHLD-NHNNg 126
38 Bảng 3.1 Thống kê Ngân hàng nhóm 3 137
39 Bảng 3.2 Dự báo xác suất NLTC tăng khi vốn CSH tăng 138
40 Bảng 3.3 Mẫu thống kê chi tiết nợ xấu 140
41 Bảng 3.4 Dự báo xác suất NLTC tăng khi tỷ lệ nợ xấu giảm 141
42 Bảng 3.5 Dự báo xác suất NLTC tăng khi ROA tăng 144
43 Bảng 3.6 Bộ chỉ số đánh giá theo CAMEL 152
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
9
TT Số thứ tự
biểu đồ
Tên biểu đồ Trang
1 Biểu đồ 0.1 Mô hình nghiên cứu 8
2 Biểu đồ 2.1 Quy mô vốn chủ sở hữu các NHTM Việt Nam từ 2003-
2012
65
3 Biểu đồ 2.2 Chỉ số đòn bẩy bình quân của các NHTM Việt Nam từ
2003- 2012
67
4 Biểu đồ 2.3 Mức bình quân CAR của các NHTM Việt Nam từ 2003-
2012
69
5 Biểu đồ 2.4 - Mức bình quân dư nợ tín dụng trên tổng tài sản của các
NHTM Việt Nam từ 2003- 2012
71
6 Biểu đồ 2.5 Tỷ lệ nợ xấu trung bình của các NHTM Việt Nam từ
2003- 2012
73
7 Biểu đồ 2.6 Tỷ lệ sinh lời trên tài sản bình quân của hệ thống NHTM
Việt Nam từ 2003- 2012
76
8 Biểu đồ 2.7 Tỷ suất sinh lợi trên vốn CSH bình quân của hệ thống
NHTM Việt Nam từ 2003- 2012
79
9 Biểu đồ 2.8 Tỷ lệ lãi cận biên bình quân của các NHTM Việt Nam
từ 2003- 2012
81
10 Biểu đồ 2.9 Tỷ lệ lãi ngoài cận biên bình quân của hệ thống NHTM
Việt Nam từ 2003- 2012
83
11 Biểu đồ 2.10 Tỷ lệ thanh khoản trên tổng tài sản bình quân của hệ
thống NHTM Việt Nam từ 2003- 2012
85
12 Biểu đồ 2.11 - Hệ số đảm bảo tiền gửi bình quân của của hệ thống
NHTM Việt Nam từ 2003- 2012
86
13 Biểu đồ 2.12 Khả năng thanh toán ngắn hạn bình quân của hệ thống
NHTM Việt Nam từ 2003- 2012
88
14 Biểu đồ 2.13 Tỷ lệ cho vay trên tổng tiền gửi bình quân của hệ thống
NHTM Việt Nam từ 2003- 2012
90
15 Biểu đồ 2.14 Tỷ lệ chi phí hoạt động trên tài sản bình quân của hệ
thống NHTM Việt Nam từ 2003- 2012
92
16 Biểu đồ 2.15 Kiểm định phân phối chuẩn 97
17 Biểu đồ 2.16 So sánh nợ xấu của NHTM Việt Nam với NHLDNHNNg
114
18 Biểu đồ 2.17 So sánh VCS của NHTM Việt Nam với NHLD-NHNNg 120
19 Biểu đồ 2.18 So sánh Nnim của NHTM Việt Nam với NHLDNHNNg
123
20 Biểu đồ 2.19 So sánh Car của NHTM Việt Nam với NHLD-NHNNg 127
21 Biểu đồ 3.1 Nhóm các NHTM Việt Nam có cùng cơ cấu và kết quả
kinh doanh
135
10
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ......................................................................................................i
DANH MỤC KÝ HIỆU CÁC CHỮ VIẾT TẮT ....................................................ii
DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................................iii
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ...................................................................................v
MỤC LỤC..................................................................................................................vi
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của luận án....................................................................................1
2. Mục tiêu nghiên cứu..............................................................................................4
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu........................................................................6
3.1 Đối tượng nghiên cứu......................................................................................6
3.2 Phạm vi nghiên cứu .........................................................................................6
4. Phương pháp nghiên cứu......................................................................................7
4.1 Phương pháp nghiên cứu định tính .................................................................7
4.2 Phương pháp nghiên cứu định lượng..............................................................7
5. Tổng quan về tình hình nghiên cứu có liên quan đến luận án..........................9
5.1 Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài ................................................................9
5.2 Tình hình nghiên cứu ở Việt Nam....................................................................12
6. Kết quả nghiên cứu ............................................................................................... 15
6.1 Về phương diện học thuật................................................................................15
6.2 Về phương diện thực tiễn................................................................................. 16
7. Nội dung của đề tài................................................................................................17
CHƯƠNG 1:
CƠ CỞ KHOA HỌC VỀ NĂNG LỰC TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG VÀ CÁC YẾU
TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN NĂNG LỰC TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG....................18
1.1. Tổng quan về tài chính của Ngân hàng thương mại.......................................18
1.1.1. Khái niệm và hoạt động của Ngân hàng thương mại ..................................18
1.1.2. Tài chính của Ngân hàng thương mại .................................................................21
1.2. Năng lực tài chính của Ngân hàng thương mại......................................................25
11
1.2.1. Quan niệm về năng lực tài chính của Ngân hàng thương mại ............................25
1.2.2. Các tiêu chí phản ánh năng lực tài chính của NHTM trong xu thế hội nhập.....25
1.3. Đánh giá năng lực tài chính của NHTM .................................................................35
1.3.1. Đánh giá năng lực tài chính của NHTM Theo tiêu chuẩn Moody’s.................35
1.3.2. Đánh giá năng lực tài chính của NHTM Theo khung an toàn Camel...............36
1.3.3. Đánh giá năng lực tài chính của NHTM Theo QĐ06/2008/NHNN...................38
1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến năng lực tài chính của NHTM................................40
1.4.1. Nhóm nhân tố khách quan.......................................................................................40
1.4.2. Nhóm nhân tố chủ quan...........................................................................................42
1.4.3. Mô hình nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến năng lực tài chính của các ngân
hàng thương mại...................................................................................................................43
1.5. Sự cần thiết phải nâng cao NLTC của NHTM.......................................................45
1.5.1. Đáp ứng yêu cầu tối đa hóa lợi nhuận và đạt mục tiêu tăng trưởng....................46
1.5.2. Đáp ứng yêu cầu đảm bảo chất lượng dịch vụ .......................................................47
1.5.3. Đáp ứng yêu cầu hội nhập.........................................................................................47
1.5.4. Đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa công nghệ trong môi trường cạnh tranh...............47
1.6. Kinh nghiệm về nâng cao năng lực tài chính của một số NHTM trên thế giới
và bài học rút ra đối với Việt Nam ..........................................................................48
1.6.1. Kinh nghiệm của một số ngân hàng trên thế giới về nâng cao NLTC ................. 48
1.6.2. Bài học đối với Việt Nam..........................................................................................55
CHƯƠNG 2: ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC TÀI CHÍNH CỦA HỆ THỐNG NGÂN
HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM GIAI ĐOẠI 2003-2012 ...............................59
2.1 Tổng quan về Ngân hàng thương mại Việt Nam..............................................59
2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của NH Việt Nam....................................59
2.1.2. Hệ thống NHTM Việt Nam hiện nay ...............................................................60
2.2 ..................................................................................................................
Đánh giá Năng lực tài chính của hệ thống NHTM Việt Nam..........................62
2.2.1. Đánh giá quy mô vốn chủ sở hữu....................................................................64
2.2.2. Qui mô, tốc độ tăng trưởng và chất lượng tổng tài sản..................................70
12
2.2.3. Khả năng sinh lời ..............................................................................................75
2.2.4. Phân tích khả năng thanh khoản......................................................................83
2.2.5 Chất lượng quản lý............................................................................................90
2.3. Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến năng lực tài chính của hệ thống NHTM
Việt Nam bằng mô hình Probit................................................................................93
2.3.1.............................................................................................................. Mô
hình đánh giá .................................................................................................93
2.3.2. Kết quả nghiên cứu .........................................................................................96
2.3.3. Kiểm định các giả thuyết.................................................................................104
2.3.4. Kết quả nghiên cứu .........................................................................................108
2.4. Đánh giá chung về năng lực tài chính của NHTM Việt Nam ........................109
2.3.1. Những kết quả đạt được .................................................................................109
2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân.................................................................................112
CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC TÀI CHÍNH CHO HỆ
THỐNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI................................................................129
3.1 Mục đích xây dựng giải pháp.............................................................................129
3.2 Quan điểm đề xuất giải pháp .............................................................................129
3.2.1 Về định hướng chiến lược phát triển của ngành..............................................129
3.2.2 Về mục tiêu của ngành ......................................................................................130
3.3 Căn cứ đề xuất giải pháp....................................................................................131
3.3.1 Dựa vào định hướng và chiến lược phát triển ngành Ngân hàng giai đoạn
2011-2020 ...................................................................................................................131
3.3.2 Dựa vào các bài học kinh nghiệm rút ra ở chương ..........................................131
3.3.3 Dựa vào các tồn tại hiện nay của NHTM Việt Nam ..........................................132
3.3.4 Dựa vào dữ liệu phân tích từ SPSS và kết quả hồi quy từ mô hình Probit........133
3.4 Một số giải pháp nhằm nâng cao NLTC cho hệ thống NHTM Việt Nam giai
đoạn 2013-2020 ..........................................................................................................134
3.4.1 Giải pháp 1: Tăng vốn chủ sở hữu cho các NHTM Việt Nam.........................134
3.4.2 Giải pháp 2: Xử lý nợ xấu cho các NHTM Việt Nam ......................................139
3.4.3 Giải pháp 3: Tăng tính thanh khoản cho các NHTM Việt Nam ......................142
13
3.4.4 Giải pháp 4: Tăng hiệu quả hoạt động cho các NHTM Việt Nam ..................143
3.4.5 Giải pháp 5: Tăng chất lượng quản lý cho các NHTM Việt Nam ...................145
3.5 Kiến nghị..............................................................................................................149
3.5.1 Chính phủ .......................................................................................................150
3.5.2 NHNN..............................................................................................................151
Kết luận ......................................................................................................................158
Những công trình khoa học tác giả đã công bố ......................................................161
Tài liệu tham khảo ....................................................................................................162
Phụ lục........................................................................................................................168
14
MỞ ĐẦU
2. Tính cấp thiết của luận án
Tốc độ toàn cầu hóa và tự do hóa thương mại nhanh chóng trong những năm
vừa qua đã tạo ra nhiều thay đổi to lớn về môi trường kinh tế quốc tế. Các công ty đa
quốc gia và xuyên quốc gia đã mở rộng lãnh thổ hoạt động của mình và ngày càng có
nhiều ảnh hưởng đến các quốc gia trên thế giới, đồng thời dòng vốn quốc tế cũng đã và
đang ngày càng gia tăng mạnh.
Cũng như các thị trường khác, thị trường tài chính giờ đây cũng phải chịu
những sức ép lớn của quá trình hội nhập. Đặc biệt các Ngân hàng thương mại - tổ chức
trung gian tài chính có vai trò quan trọng trong việc kết nối giữa khu vực tiết kiệm và
đầu tư của nền kinh tế - ngày càng bị cạnh tranh bởi các trung gian tài chính phi ngân
hàng và các ngân hàng nước ngoài. Tuy nhiên sự gia tăng sức ép cạnh tranh sẽ tác
động đến ngành ngân hàng như thế nào còn phụ thuộc một phần vào khả năng thích
nghi và năng lực tài chính của chính các ngân hàng trong môi trường cạnh tranh gay
gắt này. Các ngân hàng không có khả năng cạnh tranh sẽ được thay thế bằng các ngân
hàng có hiệu quả hơn, điều này cho thấy chỉ có các ngân hàng có năng lực tài chính tốt,
kinh doanh hiệu quả nhất mới có lợi thế về cạnh tranh. Như vậy, năng lực tài chính trở
thành một tiêu chí quan trọng để đánh giá sự tồn tại của một ngân hàng trong môi
trường cạnh tranh quốc tế ngày càng gia tăng và khốc liệt.
Hội nhập kinh tế quốc tế là điều kiện thuận lợi để đưa quốc gia phát triển, bên
cạnh đó cạnh tranh trong các lĩnh vực kinh tế trở nên gay gắt hơn đặc biệt trong lĩnh
vực tài chính ngân hàng. Thực hiện cam kết mở cửa thị trường tài chính cụ thể là từ
ngày 01/04/2007 các ngân hàng nước ngoài được phép mở chi nhánh tại Việt Nam,
được phép huy động tiền gửi VNĐ. Với những kinh nghiệm lâu năm, với những công
nghệ hiện đại, với nguồn vốn hùng hậu được hậu thuẫn bởi những tập đoàn tài chính
vững mạnh và có uy tín trên thế giới. Họ tuyên bố một cách hùng hồn rằng sẽ đáp ứng
đầy đủ mọi nhu cầu về lĩnh vực tài chính cho người Việt. Ngân hàng ngoại đã dần xâm
nhập sâu vào thị trường nội địa. Các tập đoàn tài chính nước ngoài chính là thách thức
đối với ngành Ngân hàng Việt Nam.
15
Theo NHNN Việt Nam, hiện các ngân hàng ngoại có thể cung cấp rất nhiều dịch
vụ khác nhau cho khách hàng nhưng ngân hàng nội chỉ cung cấp được vài dịch vụ. Khi
họ dần đứng vững, các ngân hàng nội sẽ bị mất dần thị phần và khách hàng, vì lợi thế
của các ngân hàng Việt Nam như có nhiều khách hàng truyền thống, am hiểu địa
phương... là không còn phù hợp trong nền kinh tế hội nhập. Cùng quan điểm này, đại
diện Ngân hàng Đầu tư Phát triển cho rằng ngân hàng nội sẽ phải đối mặt với sự thu
hẹp thị phần và kênh phân phối khi Việt Nam buộc phải nới lỏng các hạn chế về tiếp
cận thị trường dịch vụ ngân hàng. Khi đó, với sự hơn hẳn về công nghệ, trình độ quản
lý, chất lượng và sự đa dạng của hệ thống sản phẩm sẽ làm nên tính vượt trội của ngân
hàng ngoại.
Sau hơn 6 năm gia nhập WTO, Ngân hàng thương mại Việt Nam đã thể hiện
nhiều sự yếu kém của mình như: Năng lực tài chính thấp, sức cạnh tranh chưa cao,
năng lực quản trị và công nghệ yếu, cải cách diễn ra chậm và thiếu tính minh bạch.
Điều này được thể hiện rõ qua cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008, cụ thể chính là
cuộc chạy đua lãi suất, làm cho lãi suất huy động có lúc lên đến 21%/ năm. Yếu tố “sân
nhà” cũng như am hiểu tâm lý người Việt thường được đưa ra như là lợi thế so sánh
duy nhất giữa ngân hàng trong nước với ngân hàng nước ngoài. Tuy nhiên, có thể thấy
rằng điều này không còn phù hợp trong nền kinh tế toàn cầu hóa.Với những hoạt động
của ngân hàng truyền thống thì tương lai không xa chúng ta sẽ bị đánh bại ngay trên
sân nhà.
Đầu năm 2011 sự biến động tăng lãi suất giữa các ngân hàng trở nên gay gắt và
chứa đựng nhiều nguy cơ - rủi ro. Các ngân hàng đã xé rào trong việc huy động vốn lãi
suất huy động thỏa thuận giữa người gửi và các ngân hàng, tùy theo mức gửi và thời
gian gửi sẽ có mức lãi suất tương ứng, với mức lãi suất cao nhất lên đến 22%/năm. Sau
đó các ngân hàng cho vay với lãi suất cao ngất ngưỡng 25%/năm cộng cho các loại phí
như: Phí quản lý tài sản; Phí định giá tài sản..., cuối năm 2012, đầu năm 2013 thì nợ
xấu gia tăng đột biến, tính thanh khoản của các Ngân hàng thương mại Việt Nam rất
thấp, có nguy cơ đổ vỡ rất cao.
Trước tình hình đó, Chính phủ ra quyết định 254/QĐ-TTg ngày 1/3/2012 về
việc phê duyệt đề án cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng giai đoạn 2011-2015. Nội