Nâng cao năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam: Luận văn thạc sĩ kinh tế / Đặng Ngọc Quý Phương

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

ĐẶNG NGỌC QUÝ PHƯƠNG

NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA

NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN

CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2018

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

ĐẶNG NGỌC QUÝ PHƯƠNG

NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA

NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN

CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng

Mã số: 8.34.02.01

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Hà Quang Đào

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2018

TÓM TẮT

Đề tài nghiên cứu “Nâng cao năng lực cạnh tranh của Ngân hàng Thương

mại Cổ phần Công Thương Việt Nam ” đã đạt được một số kết quả như sau:

Luận văn đã tổng hợp được nền tảng lý thuyết cơ sở và đưa ra khái niệm mới

về nâng cao năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại. Từ đó, tiến hành phân

tích và đánh giá thực trạng năng lực cạnh tranh của Ngân hàng thương mại cổ phần

Công thương Việt Nam (VietinBank) trong giai đoạn từ 2013-2017.

Kết quả nghiên cứu cho thấy thực trạng năng lực cạnh tranh của VietinBank

có xu hướng tăng trong giai đoạn nghiên cứu, tốc độ tăng trưởng của VietinBank cao

và ổn định qua các năm, chất lượng tài sản được kiểm soát tốt với mức nợ xấu thấp

nhất ngành ngân hàng, hiệu quả kinh doanh dẫn đầu hệ thống ngân hàng Việt Nam.

Với mạng lưới các chi nhánh rộng khắp các tỉnh, thành phố, VietinBank đáp ứng tối

đa mọi nhu cầu tài chính của các tổ chức, doanh nghiệp và người dân với các sản

phẩm dịch vụ hiện đại, đáp ứng yêu cầu kết nối trong hội nhập quốc tế về lĩnh vực tài

chính. Bên cạnh đó, VietinBank cũng không ngừng đổi mới, tái cơ cấu sâu rộng mô

hình kinh doanh hướng đến khách hàng, nâng cao năng lực quản trị điều hành, quản

trị rủi ro theo thông lệ và chuẩn mực quốc tế. Tuy nhiên, qua các kết quả nghiên cứu

cho thấy VietinBank cần quan tâm đến lộ trình điều chỉnh cơ cấu cổ đông, nhu cầu

sử dụng vốn trong thời gian tới. Cần thực hiện những vấn đề cấp bách trong định

hướng kinh doanh của ngân hàng như phát triển mạnh dịch vụ khu vực khách hàng

doanh nghiệp vừa và nhỏ và khách hàng bán lẻ, hiệu quả hoạt động, và kế hoạch huy

động vốn tiếp theo của VietinBank,

Dựa trên kết quả nghiên cứu, và định hướng hoạt động của VietinBank, luận

văn đã đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của VietinBank trong

thời kỳ hội nhập nhằm nâng cao uy tín, hình ảnh của Việt Nam nói chung và của

VietinBank nói riêng trên thị trường thế giới.

LỜI CAM ĐOAN

Tôi tên là: Đặng Ngọc Qúy Phương

MSHV: 020119170104

Tôi cam đoan luận văn “Nâng cao năng lực cạnh tranh của ngân hàng Thương

mại Cổ phần Công thương Việt Nam” chưa từng được trình nộp để bảo vệ học vị

thạc sĩ ở bất kỳ một trường đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu khoa

học của riêng tôi, không sao chép của bất cứ ai. Số liệu nghiên cứu là trung thực,

trong đó các nội dung công bố trước đây hoặc các nội dung do người khác thực hiện

đều được trích dẫn nguồn đầy đủ trong luận văn. Kết quả nghiên cứu trong luận văn

là do tôi tự tìm hiểu, phân tích một cách khách quan, phù hợp thực tiễn.

TP.HCM, ngày 22 tháng 10 năm 2018

Học viên

Đặng Ngọc Qúy Phương

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin trân trọng cảm ơn toàn thể Thầy Cô giáo và Cán bộ nhân viên của

Trường Đại học Ngân hàng TP. HCM đã tận tình giảng dạy, hỗ trợ và giúp đỡ tôi học

tập, tích lũy kiến thức trong suốt thời gian qua.

Đặc biệt, tôi xin chân thành cảm ơn Thầy PGS. TS. Hà Quang Đào, Thầy đã

tận tình hỗ trợ, định hướng và hướng dẫn trực tiếp tôi trong toàn bộ quá trình thực

hiện luận văn. Trong thời gian được Thầy hướng dẫn, tôi được tiếp thu những kiến

thức bổ ích, phù hợp với mục tiêu của luận văn. Sự hướng dẫn của Thầy đã giúp đề

tài nghiên cứu của tôi được sâu sắc và hoàn thiện hơn.

Đồng thời, tôi xin được gửi lời cảm ơn tới các Anh Chị, bạn bè đang làm việc

tại các ngân hàng BIDV, Vietcombank, Vietinbank, Agribank, Ngân hàng nhà

nước,... đã hỗ trợ tôi rất nhiều trong việc thu thập thông tin, số liệu thực tế và có

những góp ý xác đáng để tôi hoàn thành luận văn luận văn này.

TP. HCM, ngày 22 tháng 10 năm 2018

Học viên

Đặng Ngọc Qúy Phương

MỤC LỤC

LỜI MỞ ĐẦU

Chương 1 NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ NĂNG LỰC CẠNH TRANH VÀ

NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI

1

1.1. Năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại ..............................................1

1.1.1. Khái niệm về năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại.........................1

1.1.2.Tiêu chí đo lường năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại...................2

1.1.2.1. Năng lực tài chính ..........................................................................................2

1.1.2.2. Chất lượng tài sản ..........................................................................................3

1.1.2.3. Năng lực công nghệ .......................................................................................6

1.1.2.4. Nhân lực .........................................................................................................7

1.1.2.5. Năng lực quản lý và cơ cấu tổ chức ...............................................................8

1.1.2.6. Mức độ đa dạng hóa sản phẩm, dịch vụ và mạng lưới hoạt động..................9

1.1.2.7. Uy tín và thương hiệu...................................................................................10

1.2. Nâng cao năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại .............................11

1.2.1. Khái niệm về nâng cao năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại........11

1.2.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến nâng cao năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương

mại.............................................................................................................................11

1.2.2.1. Các nhân tố khách quan................................................................................11

1.2.2.2. Yếu tố chủ quan............................................................................................13

1.2.3. Ý nghĩa của việc nâng cao năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại ..14

1.3. Kinh nghiệm của một số quốc gia về nâng cao năng lực cạnh tranh trong lĩnh

vực ngân hàng và bài học kinh nghiệm rút ra đối với Ngân hàng TMCP Công

thương Việt Nam.......................................................................................................15

1.3.1.Kinh nghiệm của một số quốc gia về nâng cao năng lực cạnh tranh trong lĩnh

vực ngân hàng ...........................................................................................................15

1.3.1.1. Kinh nghiệm nâng cao năng lực cạnh tranh của các ngân hàng thương mại

Trung Quốc ...............................................................................................................15

1.3.1.2. Kinh nghiệm nâng cao năng lực cạnh tranh của các ngân hàng thương mại

Nhật Bản ..................................................................................................................16

1.3.2. Bài học kinh nghiệm rút ra đối với NHTMCP Công thương Việt Nam.........17

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1..........................................................................................19

Chương 2..................................................................................................................20

THỰC TRẠNG NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG

MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM 20

2.1. Tổng quan về ngân hàng Thương mại Công thương Việt Nam.........................20

2.1.1. Khái quát về sự hình thành, phát triển và cơ cấu tổ chức ...............................20

2.1.2. Tổng quan về hoạt động kinh doanh của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Công

thương Việt Nam.......................................................................................................21

2.2. Thực trạng năng lực cạnh tranh của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Công

thương Việt Nam.......................................................................................................23

2.2.1. Năng lực tài chính ...........................................................................................23

2.2.2. Chất lượng tài sản ...........................................................................................29

2.2.3. Năng lực công nghệ.........................................................................................33

2.2.4. Nhân lực ..........................................................................................................36

2.2.5. Năng lực quản lý và cơ cấu tổ chức ................................................................40

2.2.6. Mức độ đa dạng hóa sản phẩm, dịch vụ và mạng lưới hoạt động...................41

2.2.7. Uy tín và Thương hiệu ....................................................................................44

2.3. Vận dụng mô hỉnh SWOT để xác định vị thế cạnh tranh của Ngân hàng Thương

mại Cổ phần Công thương Việt Nam........................................................................46

2.3.1. Điểm mạnh (strengths)....................................................................................47

2.3.2. Điểm yếu (Weakness) .....................................................................................49

2.3.3. Cơ hội (Oppotunities)......................................................................................50

2.3.4. Thách thức (Threats).......................................................................................51

2.4. Đánh giá năng lực cạnh tranh của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Công

thương Việt Nam.......................................................................................................53

2.4.1. Thành công và nguyên nhân ...........................................................................53

2.4.2. Hạn chế và nguyên nhân .................................................................................56

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2..........................................................................................61

Chương 3 GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA NGÂN

HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM..................62

3.1. Định hướng hoạt động của NHTMCP Công thương Việt Nam đến năm 202062

3.1.1. Định hướng nhiệm vụ trọng tâm của VietinBank đến năm 2020 ...................62

3.1.2. Xu hướng nâng cao năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại Việt Nam

...................................................................................................................................63

3.2. Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của NHTMCP Công thương Việt

Nam...........................................................................................................................66

3.2.1. Gia tăng năng lực tài chính của VietinBank ...................................................66

3.2.1.1. Giải pháp tăng quy mô vốn ..........................................................................66

3.2.1.2. Giải pháp phòng ngừa rủi ro .......................................................................67

3.2.1.3. Nâng cao khả năng sinh lời .........................................................................68

3.2.2. Nhóm giải pháp gia tăng công nghệ ngân hàng..............................................69

3.2.3. Đào tạo và nâng cao chất lượng đội ngũ nguồn nhân lực của ngân hàng.......71

3.2.4. Nâng cao năng lực quản lý và tăng cường sự liên kết giữa các ngân hàng nội

địa ..............................................................................................................................72

3.2.5. Đa dạng hóa sản phẩm dịch vụ, phát triển mạng lưới hoạt động bền vững....73

3.2.6. Xây dựng chiến lược mở rộng hình ảnh, nâng cấp thương hiệu và hợp tác với

các đối tác chiến lược nước ngoài.............................................................................75

3.3. Kiến nghị............................................................................................................77

3.3.1. Kiến nghị đối với Chính phủ...........................................................................77

3.3.2. Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nước .........................................................78

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3..........................................................................................81

KẾT LUẬN 82

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

BIDV Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát

triển Việt Nam

Vietinbank Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt

Nam

Vietcombank Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương

Việt Nam

CAR

ROA

Hệ số an toàn vốn tối thiểu

Tỷ suất lợi nhận trên Tổng tài sản

ROE Tỷ suất lợi nhận trên vốn chủ sỡ hữu

NHNN Ngân hàng nhà nước

NHNNg Ngân hàng nước ngoài

NHTN Ngân hàng trong nước

NHTM

NHTW

NXB

ATM

POS

TCTD

HĐQT

ATTT

CNTT

CBNV

BCTC

ĐTĐM

ĐHĐCĐ

DNTN

DNNN

Ngân hàng thương mại

Ngân hàng trung ương

Nhà xuất bản

Máy rút tiền tự động

Máy cà thẻ

Tổ chức tín dụng

Hội đồng quản trị

An toàn thông tin

Công nghệ thông tin

Cán bộ nhân viên

Báo cáo tài chính

Điện toán đám mây

Đại hội đồng cổ đông

Doanh nghiệp tư nhân

Doanh nghiệp nhà nước

TNHH

TMCP

PGD

E - banking/

Ipay

CoreBanking

Vnpost

Bankplus

Ví mono

WIPO

NH

GDP

Trách nhiệm hữu hạn

Thương mại cổ phần

Phòng giao dịch

Dịch vụ ngân hàng điện tử

Công nghệ phần mềm lõi

Dịch vụ bưu điện

Dịch vụ ngân hàng di động hàng đầu

Giải pháp thanh toán di động

Tổ chức sỡ hữu trí tuệ thế giới

Ngân hàng

Tổng sản phẩm quốc nội

TPP Hiệp định đối tác thương mại xuyên Thái Bình

Dương

AEC Cộng đồng kinh tế Hiệp hội các quốc gia Đông

Nam Á

WTO

BTMU

PGS. TS

FDI

IFC

VAMC

ASEAN

GATS

FTA

CRM

DVNH

Tổ chức thương mại thế giới

Ngân hàng Tokyo – Mitsubishi UFJ

Phó giáo sư – Tiến sĩ

Đầu tư trực tiếp nước ngoài

Tổ chức tài chính quốc tế

Công ty TNHH Một thành viên quản lý tài sản

của các tổ chức tín dụng Việt Nam

Hiệp hội các nước Đông Nam Á

Hiệp định chung về Thương mại và Dịch vụ

Hiệp định thương mại tự do

Hệ thống quản trị khách hàng

Dịch vụ ngân hàng