Nâng cao hiệu quả tiêu thụ hàng thủ công mỹ nghệ ở Hà Tây - Các phương hướng và giải pháp

Lêi më ®Çu

Ngµnh nghÒ truyÒn thèng ViÖt Nam nãi chung, cña Hµ T©y nãi riªng rÊt ®a

d¹ng vµ phong phó, cã lÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn tõ l©u ®êi, t¹o ra nhiÒu s¶n

phÈm phôc vô ®êi sèng con ngêi, ®ång thêi chøa ®ùng nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ nghÖ

thuËt d©n téc phong phó. MÆc dï tr¶i qua nh÷ng tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ kh¸c

nhau song c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng Êy lu«n lu«n tån t¹i trong cuéc sèng cña

mäi d©n téc ViÖt Nam.

Hµ T©y bíc vµo thêi kú ph¸t triÓn míi, thêi kú ®Èy m¹nh CNH-H§H víi

nh÷ng thuËn lîi lµ tØnh cã vÞ trÝ kinh tÕ ®Æc biÖt, liÒn kÒ víi thñ ®«. DiÖn tÝch

2.193km2

, gåm 3 vïng ®ång b»ng, trung du vµ miÒn nói, cã tµi nguyªn kho¸ng

s¶n, nhiÒu danh lam th¾ng c¶nh nh: Chïa ThÇy, chïa H¬ng,... d©n sè trªn 2,4 triÖu

ngêi, trong ®ã lùc lîng lao ®éng h¬n 1 triÖu ngêi ë 322 x·, phêng víi tæng sè 1460

th«n (lµng) lµ tØnh cã nhiÒu tiÒm n¨ng vÒ nguån nh©n lùc, ®Êt ®ai vµ tµi nguyªn ®Ó

ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp - tiÓu thñ c«ng nghiÖp vµ nh÷ng ngµnh kinh tÕ kh¸c.

Hµ T©y còng lµ ®Êt cã nhiÒu nghÒ vµ lµng nghÒ thñ c«ng cæ truyÒn næi tiÕng

®· ®îc giao lu giíi thiÖu réng kh¾p trong vµ ngoµi níc. Tõ n¨m 1997 ®Õn nay, ®i

theo ®êng lèi cña §¶ng vµ Nhµ níc t×nh h×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô hµng thñ c«ng

mü nghÖ ®· ph¸t triÓn vît bËc gãp phÇn kh«ng nhá trong sù ®i lªn cña ngµnh c«ng

nghiÖp - tiÓu thñ c«ng nghiÖp cña tØnh. Tõ ®ã thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh

tÕ, tæng s¶n phÈm trong tØnh t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m giai ®o¹n 1997-2001 lµ

7,3%.

Tuy nhiªn t×nh h×nh tiªu thô hµng thñ c«ng mü nghÖ vÉn cßn gÆp nhiÒu khã

kh¨n, ®Æc biÖt lµ vÒ thÞ trêng tiªu thô, cÇn ph¶i cã mét hÖ thèng qu¶n lý vÒ tiªu thô

lo¹i hµng ho¸ nµy. Tõ ®ã ®Ò ra c¸c chiÕn lîc, s¸ch lîc ®Ó s¶n xuÊt hµng thñ c«ng

mü nghÖ thùc sù lµ mét ngµnh c«ng nghiÖp - tiÓu thñ c«ng nghiÖp cña tØnh, thóc

®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ®i lªn.

Víi nh÷ng khã kh¨n vÒ mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ nh vËy, trong LuËn v¨n

tèt nghiÖp nµy em xin tr×nh bµy ®Ò tµi: "N©ng cao hiÖu qu¶ tiªu thô hµng thñ

c«ng mü nghÖ ë Hµ T©y - C¸c ph¬ng híng vµ gi¶i ph¸p" ®Ó gãp mét phÇn c«ng

søc nhá bÐ cña m×nh trong viÖc ph¸t triÓn c¸c mÆt hµng truyÒn thèng vµ ngµnh

c«ng nghiÖp - tiÓu thñ c«ng nghiÖp cña tØnh.

Môc tiªu cña LuËn v¨n tèt nghiÖp nµy lµ ®a ra t×nh h×nh tiªu thô s¶n phÈm

mü nghÖ cña tØnh, ®Æc biÖt quan t©m ®Õn xuÊt khÈu. Ph©n tÝch c¸c nh©n tè ¶nh h￾ëng ®Õn sù ph¸t triÓn cña mÆt hµng nµy ®Ó cã ph¬ng híng lùa chän hay thay ®æi

1

sao cho phï hîp víi t×nh h×nh kinh tÕ cña tØnh còng nh phï hîp víi xu thÕ ph¸t

triÓn cña ®Êt níc.

ë ®©y tuy chØ nghiªn cøu mét nhãm mÆt hµng song nã ph©n bè ë toµn tØnh

h¬n n÷a thêi gian nghiªn cøu kh«ng nhiÒu vµ tr×nh ®é nhËn thøc còng nh kiÕn thøc

thùc tÕ cña em cßn nhiÒu h¹n chÕ nªn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Em rÊt

mong nhËn ®îc sù híng dÉn cña c¸c gi¸o viªn híng dÉn trong ngµnh.

Néi dung ®Ò tµi:

Lêi më ®Çu

PhÇn I: Giíi thiÖu chung vÒ xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ ë Hµ T©y.

PhÇn II: Ph©n tÝch thèng kª t×nh h×nh tiªu thô hµng mü nghÖ cña tØnh

tõ 1997-2001

PhÇn III: C¸c ph¬ng híng vµ gi¶i ph¸p

KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ.

2

PhÇn I

Giíi thiÖu chung vÒ xuÊt khÈu hµng

thñ c«ng mü nghÖ ë Hµ T©y

I. Nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ xuÊt khÈu hµng thñ c«ng

mü nghÖ

1. Kh¸i niÖm hµng thñ c«ng mü nghÖ

Hµng thñ c«ng mü nghÖ lµ c¸c mÆt hµng thuéc ngµnh nghÒ truyÒn thèng, ®îc

s¶n xuÊt ra bëi c¸c nghÖ nh©n vµ thî thñ c«ng, ®îc truyÒn tõ ®êi nµy qua ®êi kh¸c.

C¸c s¶n phÈm nµy thêng rÊt tinh x¶o vµ ®éc ®¸o.

Tõ nh÷ng nguyªn liÖu nh: gç, vá trai, vá èc,... ®îc nh÷ng nghÖ nh©n khÐo lÐo

t¹o ra s¶n phÈm mü nghÖ mang ®Ëm b¶n s¾c d©n téc. C¸c s¶n phÈm mü nghÖ nh:

tñ thê, tñ ®øng, sËp gô, bé bµn ghÕ, tÊt c¶ ®Òu cã kiÓu rÊt cæ trªn ®ã cã nh÷ng ®êng

nÐt hoa v¨n mÒm m¹i, uyÓn chuyÓn. Hµng thñ c«ng mü nghÖ chøa ®ùng c¸c yÕu tè

v¨n ho¸ mét c¸ch ®Ëm nÐt v× chóng lµ s¶n phÈm truyÒn thèng cña d©n téc. Mçi

d©n téc ®Òu cã mét nÒn v¨n ho¸ riªng vµ cã c¸ch thÓ hiÖn riªng qua h×nh th¸i, s¾c

th¸i s¶n phÈm. ChÝnh ®iÓm nµy ®· t¹o nªn sù ®éc ®¸o, kh¸c biÖt gi÷a c¸c s¶n phÈm

cã cïng chÊt liÖu ë c¸c quèc gia kh¸c nhau.

Nh×n chung c¸c s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ ®Òu thÓ hiÖn m¶ng ®êi sèng

hiÖn thùc, v¨n ho¸ tinh thÇn víi s¾c mµu ®a d¹ng hoµ quyÖn, mang tÝnh nghÖ thuËt

®Æc s¾c. Do ®ã chóng kh«ng chØ lµ nh÷ng vËt phÈm ®¸p øng nhu cÇu sö dông trong

cuéc sèng hµng ngµy mµ cßn lµ nh÷ng s¶n phÈm phôc vô ®êi sèng tinh thÇn ®¸p

øng nhu cÇu thÈm mü cña c¸c d©n téc.

3

C¸c s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ ®îc t¹o ra nhê sù khÐo lÐo cña c¸c thî thñ

c«ng, s¶n xuÊt b»ng tay lµ chñ yÕu nªn c¸c s¶n phÈm cã chÊt lîng kh«ng ®Òu, khã

tiªu chuÈn ho¸.

- Víi sù ph¸t triÓn cña cuéc sèng, nhu cÇu vÒ s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ

ngµy cµng cao. MÆc dï khoa häc c«ng nghÖ cho phÐp s¶n xuÊt ra nhiÒu s¶n phÈm

®a d¹ng, phong phó vµ ®Ñp nhng c¸c s¶n phÈm nµy thêng ®îc s¶n xuÊt hµng lo¹t,

mang tÝnh ®ång nhÊt, chÝnh x¸c ®Õn tõng chi tiÕt nªn biÓu c¶m tÝnh nghÖ thuËt

cao. Bëi vËy c¸c s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ dï tinh x¶o hay méc m¹c ®Òu kh¼ng

®Þnh ®îc chç ®øng trong ®êi sèng con ngêi.

- ë ViÖt Nam, s¶n xuÊt hµng thñ c«ng mü nghÖ gÇn ®©y ®ang khëi s¾c do nhu

cÇu tiªu dïng trong níc vµ cho xuÊt khÈu ®Òu t¨ng lªn. Cïng víi sù më réng giao

lu v¨n ho¸, kinh tÕ gi÷a c¸c níc trªn thÕ giíi, hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt

Nam ®· cã mÆt trªn thÞ trêng nhiÒu níc Ch©u ¢u, §«ng ¸, Mü vµ Nam Mü. Do

vËy, quan t©m vµ cã chÝnh s¸ch tho¶ ®¸ng ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ nµy, më réng

thÞ trêng xuÊt khÈu lµ thiÕt thùc b¶o tån vµ ph¸t triÓn mét trong nh÷ng di s¶n v¨n

ho¸ quý gi¸ cña d©n téc ViÖt Nam ta. Bªn c¹nh ý nghÜa gãp phÇn truyÒn b¸, giíi

thiÖu v¨n ho¸ truyÒn thèng ra thÕ giíi, viÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu mÆt hµng nµy cßn

gãp phÇn t¹o ra mét lîng lín c«ng ¨n viÑc lµm, gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng d thõa lao

®éng, nhÊt lµ ë n«ng th«n trong thêi gian n«ng nhµn, gióp hä cã thªm thu nhËp

gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo.

- §èi víi tØnh Hµ T©y, viÖc ph¸t triÓn thÞ trêng, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng thñ

c«ng mü nghÖ kh«ng chØ mang l¹i lîi Ých kinh tÕ thiÕt thùc cho c¸c lao ®éng trong

nghÒ mµ cßn cã ý nghÜa kinh tÕ - x· héi to lín cho tØnh ®ã lµ gi¶i quyÕt c«ng ¨n

viÖc lµm, t¨ng ng©n s¸ch tØnh,...

- Tuy nhiªn víi s¶n phÈm ngµy cµng nhiÒu, nhu cÇu cña kh¸ch hµng ®ßi hái

ngµy cµng cao th× viÖc thay ®æi mÉu m·, chÊt lîng lµ viÖc lµm cùc kú quan träng

®Ó s¶n phÈm cã ®îc chç ®øng trªn thÞ trêng.

4

2. C¸c h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt.

2.1. Hé gia ®×nh.

Cã 2 lo¹i hé gia ®×nh s¶n xuÊt.

- Hé chuyªn lµm ngµnh nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp.

- Hé gia ®×nh kiªm nghiÖp (tøc lµ cßn mét nghÒ kh¸c, thêng lµ nghÒ n«ng).

H×nh thøc nµy tËn dông ®îc mäi lao ®éng trong gia ®×nh tõ cô giµ ®Õn trÎ em

®Òu cã thÓ lµm ®îc, ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt vµ qu¶n lý cho phï hîp víi tr×nh ®é cña

ngêi thî thñ c«ng hiÖn nay. Nã lµm cho ngêi thî dÔ nhËn ra kÕt qu¶ vµ cã thÓ tÝnh

to¸n ®îc hiÖu qu¶ cña s¶n xuÊt hµng ngµy. V× lµ s¶n phÈm cña gia ®×nh m×nh, nã

¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn kinh tÕ cña gia ®×nh nªn nh÷ng ngêi thî bao giê còng cè

g¾ng ®Ó cã nhiÒu s¶n phÈm vµ chÊt lîng cao. H×nh thøc nµy cßn huy ®éng ®îc tèi

®a nguån vèn nhµn rçi trong d©n (qua h×nh thøc ®i vay), tËn dông ®îc mÆt b»ng

s¶n xuÊt.

Tuy nhiªn, s¶n xuÊt theo hé gia ®×nh còng cã nh÷ng h¹n chÕ cña nã. Mçi gia

®×nh kh«ng ®ñ søc ®Ó nhËn nh÷ng hîp ®ång lín, kh«ng ®ñ m¹nh ®Ó c¶i tiÕn mÉu

m· s¶n phÈm, kh«ng ®ñ vèn cho ®Çu t trang thiÕt bÞ kü thuËt hiÖn ®¹i vµ kh«ng ®ñ

tÇm nh×n ®Ó ®Þnh híng ph¸t triÓn nghÒ nghiÖp ë tÇm xa h¬n. Lèi ®µo t¹o theo nghÒ

truyÒn thèng ë h×nh thøc nµy còng cã giíi h¹n ë ngêi häc viÖc, kh«ng ®ñ kiÕn thøc

v¨n ho¸, kü thuËt vµ x· héi ®Ó tiÕp cËn víi khoa häc kü thuËt tiªn tiÕn, kh«ng ®ñ

kh¶ n¨ng tÝnh to¸n tríc thÞ trêng tiªu thô.

Ngµy nay hé gia ®×nh lµ h×nh thøc s¶n xuÊt ph¸t triÓn nhanh víi sè lîng ®«ng

®¶o vµ ®a d¹ng cã xu híng ph¸t triÓn c¶ vÒ chÊt lîng vµ sè lîng.

2.2. Doanh nghiÖp t nh©n.

§©y lµ mét d¹ng hé ngµnh nghÒ ph¸t triÓn trë thµnh tiÓu thñ, do chñ gia ®×nh

cã mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn: cã tay nghÒ cao, cã vèn, cã n¨ng lùc kinh doanh bá

vèn mua nguyªn vËt liÖu, thuª nh©n c«ng s¶n xuÊt tËp trung hoÆc lµm gia c«ng

phÇn lín ë tõng hé gia ®×nh, sau ®ã tËp trung s¶n phÈm t×m mèi hµng tiªu thô.

5

2.3. Tæ hîp s¶n xuÊt

- §©y lµ tæ chøc cña 1 sè hé gia ®×nh cïng nghÒ tËp hîp l¹i, hïn vèn ®Ó mua

nguyªn liÖu ®a vÒ tõng hé tù s¶n xuÊt hoÆc s¶n xuÊt tËp trung. Sau khi kÕt thóc qu¸

tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm ®îc gom vÒ vµ cö ngêi ®i b¸n.

- H×nh thøc nµy lµm t¨ng thªm søc m¹nh cho tõng thµnh viªn ®Ó ph¸t triÓn

s¶n xuÊt, ph¸t triÓn kh¶ n¨ng kinh doanh, kh¾c phôc ®îc phÇn nµo nh÷ng h¹n chÕ

vÒ vèn mµ h×nh thøc hé gia ®×nh gÆp ph¶i. HiÖn nay, h×nh thøc nµy còng ®ang ph¸t

triÓn vµ rÊt thÞnh hµnh trong lµng nghÒ truyÒn thèng.

- Tuy nhiªn nã còng cã giíi h¹n riªng ®ã lµ trong tæ s¶n xuÊt th× hé gia ®×nh

vÉn lµ h×nh thøc c¬ b¶n, hä vÉn ph¶i tù chÞu tr¸ch nhiÖm toµn bé c«ng viÖc s¶n

xuÊt kinh doanh cña m×nh tríc nh÷ng biÕn ®éng cña thÞ trêng.

2.4. C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n.

- Lµ c«ng ty do c¸c cæ ®«ng gãp vèn cæ phÇn s¶n xuÊt kinh doanh mét hoÆc

nhiÒu mÆt hµng tiÓu thñ c«ng nghiÖp.

- H×nh thøc nµy lµ h¹t nh©n mµ c¸c vÖ tinh xung quanh nã lµ c¸c h×nh thøc

kh¸c. Nã lµ ®éng lùc m¹nh thóc ®Èy lµng nghÒ truyÒn thèng thµnh c¸c "phè lµng",

t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c thÞ trÊn, thÞ tø ra ®êi. Tuy nhiªn nã cã h¹n chÕ vÒ vèn ®èi víi

c¸c hé muèn tham gia.

2.5. Hîp t¸c x·

- S¶n xuÊt tiÓu thñ c«ng nghiÖp, c¬ khÝ, x©y dùng, vËn t¶i, dÞch vô kinh tÕ kü

thuËt.

- Thêi kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, hîp t¸c x· lµ h×nh thøc phæ biÕn trong c¸c lµng

nghÒ.

- Tríc hÕt, hîp t¸c x· tËp hîp ®îc n¨ng lùc cña c¶ lµng nghÒ, ®øng ra nhËn

nh÷ng hîp ®ång gia c«ng lín, ®em l¹i viÖc lµm cho c¸c gia ®×nh trong lµng. B»ng

nguån vèn gãp vµ vèn vay, hîp t¸c x· cã kh¶ n¨ng trang bÞ kü thuËt míi; c¶i tiÕn

c«ng nghÖ.

6