Nâng cao hiệu quả thu ngân sách nhà nước tại cục thuế tỉnh Bình Phước: Luận văn thạc sĩ kinh tế / Trần Hữu Ý

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

----------------

TRẦN HỮU Ý

NÂNG CAO HIỆU QUẢ THU NGÂN SÁCH NHÀ

NƢỚC TẠI CỤC THUẾ TỈNH BÌNH PHƢỚC

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2015

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

----------------

TRẦN HỮU Ý

NÂNG CAO HIỆU QUẢ THU NGÂN SÁCH NHÀ

NƢỚC TẠI CỤC THUẾ TỈNH BÌNH PHƢỚC

Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng

Mã số: 60.34.02.01

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.,TS. LÊ THỊ TUYẾT HOA

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2015

i

TÓM TẮT LUẬN VĂN

Ngân sách nhà nƣớc nói chung và thu ngân sách nhà nƣớc nói riêng có

vai trò hết sức quan trọng. Thu ngân sách nhà nƣớc nhằm đáp ứng nhu cầu chi

tiêu ngày càng cao của nhà nƣớc, góp phần điều hoà thu nhập, thực hiện công

bằng xã hội, thúc đẩy sản xuất kinh doanh phát triển. Vì vậy, nâng cao hiệu

quả thu NSNN tại Cục Thuế tỉnh Bình Phƣớc trở thành một nội dung quan

trọng trong toàn bộ hoạt động của ngành thuế Bình Phƣớc.

Đề tài nghiên cứu những vấn đề lý luận về NSNN, thu NSNN, hiêu quả

thu NSNN và các chỉ tiêu phản ánh hiệu quả thu NSNN. Trên cơ sở nền tảng

lý luận, đề tài đã phân tích thực trạng hiệu quả thu NSNN tại Cục thuế tỉnh

Bình Phƣớc từ năm 2010 đến 2014, từ đó đánh giá những kết quả đạt đƣợc,

những mặt còn tồn tại và nguyên nhân của những tồn tại đó.

Nhìn chung, hiệu quả thu NSNN tại Cục thuế tỉnh Bình Phƣớc chƣa cao,

thể hiện ở tỷ lệ nợ đọng tiền thuế cao gấp nhiều lần Tổng cục Thuế giao, số

doanh nghiệp kê khai và nộp thuế qua mạng rất thấp, tỷ lệ tổng thu nội địa

trên dự toán pháp lệnh chƣa đạt, tiêu chí về thanh tra, kiểm tra tuy đạt về mặt

số lƣợng nhƣng chất lƣợng vẫn còn nhiều hạn chế nhất là thanh tra, kiểm tra

chống chuyển giá đối với doanh nghiệp đầu tƣ nƣớc ngoài, số giờ khai thuế,

nộp thuế của ngƣời nộp thuế còn cao so với bình quân chung của cả nƣớc và

trong khu vực.

Trên cơ sở định hƣớng nhằm nâng cao hiệu quả thu NSNN tại Cục thuế tỉnh

Bình Phƣớc, đề tài đã đƣa ra đƣợc 6 nhóm giải pháp và để các giải pháp này

có thể triển khai đƣợc trong thực tiễn, đề tài đã đề xuất 2 kiến nghị với Tổng

cục Thuế và UBND tỉnh nhằm hƣớng tới mục tiêu nâng cao hiệu quả hơn nữa

công tác thu NSNN tại tỉnh nhà.

ii

LỜI CAM ĐOAN

Tôi tên là: Trần Hữu Ý

Sinh ngày 25 tháng 3 năm 1978

Quê quán: Xã Nghĩa Thành, huyện Nghĩa Hƣng, tỉnh Nam Định

Chỗ ở hiện nay: SN 69, Phƣờng Tân Phú, Thị xã Đồng Xoài, Tỉnh Bình

Phƣớc

Là học viên cao học: Khóa 14 của Trƣờng Đại Học Ngân Hàng TP. Hồ Chí

Minh

Mã học viên cao học số: 020114120242

Cam đoan luận văn: “Nâng cao hiệu quả thu ngân sách nhà nước tại Cục

thuế tỉnh Bình Phước”.

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS., TS. Lê Thị Tuyết Hoa

Luận văn đƣợc thực hiện tại Trƣờng Đại học Ngân Hàng TP. Hồ Chí Minh

Luận văn này chƣa từng đƣợc trình nộp để lấy học vị thạc sĩ tại bất cứ một

trƣờng đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tác giả,

kết quả nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã đƣợc

công bố trƣớc đây hoặc các nội dung do ngƣời khác thực hiện ngoại trừ các

trích dẫn đƣợc dẫn nguồn đầy đủ trong luận văn.

Tôi xin chịu trách nhiệm trƣớc pháp luật về lời cam đoan danh dự của tôi.

TP. Hồ Chí Minh, ngày ……tháng….năm 2015

Tác giả

Trần hữu Ý

iii

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và chân thành cảm ơn tới: Trƣờng Đại học

Ngân Hàng TP Hồ Chí Minh, Phòng đào tạo sau Đại học Trƣờng Đại học

Ngân Hàng TP Hồ Chí Minh, Cục thuế tỉnh Bình Phƣớc đã tạo điều kiện giúp

đỡ để tôi hoàn thành luận văn này.

Xin chân thành cảm ơn PGS.,TS. Lê Thị Tuyết Hoa đã trực tiếp hƣớng

dẫn, tận tình chỉ bảo, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn. Cô

đã đem đến cho tôi những kiến thức và giúp tôi có khả năng tổng hợp những

tri thức khoa học, những kiến thức thực tiễn quản lý và phƣơng pháp làm việc

khoa học trong công tác và nghiên cứu. Cô đã góp ý, chỉ bảo trong việc định

hƣớng và hoàn thiện luận văn.

Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy, cô giáo tại trƣờng Trƣờng Đại học

Ngân Hàng TP Hồ Chí Minh và các đồng nghiệp của tôi tại Cục thuế tỉnh

Bình Phƣớc đã giúp đỡ, động viên tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên

cứu.

Xin trân trọng cảm ơn./.

TP. Hồ Chí Minh, ngày…….tháng…… năm 2015

Tác giả

Trần Hữu Ý

iv

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU .................................................................................................... viii

CHƢƠNG 1:

LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ HIỆU QUẢ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC ................1

1.1. NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC ...........................................................................1

1.1.1. Khái niệm ngân sách nhà nước ............................................................1

1.1.2. Đặc điểm của ngân sách nhà nƣớc .........................................................3

1.1.3.Vai trò của ngân sách nhà nƣớc .............................................................5

1.2. THU NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC ..................................................................7

1.2.1. Khái niệm thu ngân sách nhà nƣớc .......................................................7

1.2.2. Nguyên tắc thu ngân sách nhà nƣớc ......................................................8

1.2.3. Nguồn thu ngân sách nhà nƣớc .............................................................9

1.2.3.1.Thuế: ...........................................................................................10

1.2.3.2. Phí và lệ phí: ..............................................................................11

1.2.3.3.Phân biệt thuế với phí, lệ phí: .....................................................12

1.3. HIỆU QUẢ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC ...........................................14

1.3.1. Khái niệm hiệu quả thu ngân sách nhà nƣớc ......................................14

1.3.1.1.Khái niệm hiệu quả .....................................................................14

1.3.1.2. Khái niệm hiệu quả thu NSNN ..................................................15

1.3.2. Chỉ tiêu phản ánh hiệu quả thu ngân sách nhà nƣớc ...........................16

1.3.2.1. Tỷ lệ thu ngân sách trên GDP ....................................................16

1.3.2.2. Tỷ lệ thu nội địa trên dự toán .....................................................17

1.3.2.3. Tỷ lệ nợ đọng tiền thuế ..............................................................17

1.3.2.4. Tỷ lệ doanh nghiệp khai thuế qua mạng ....................................18

1.3.2.5. Tỷ lệ thu ngân sách trên chi phí................................................. 18

1.3.2.6. Tỷ lệ số tờ khai thuế nộp đúng hạn ............................................19

1.3.2.7. Tỷ lệ doanh nghiệp đã tiến hành thanh tra, kiểm tra .................19

v

1.3.2.8. Tỷ lệ số thuế truy thu bình quân qua một cuộc thanh tra, kiểm tra

.................................................................................................................19

1.3.2.9. Tỷ lệ số giờ khai thuế, nộp thuế bình quân của NNT ................20

1.3.3. Sự cần thiết nâng cao hiệu quả thu ngân sách nhà nƣớc .....................20

1.3.4. Nhân tố ảnh hƣởng đến hiệu quả thu ngân sách nhà nƣớc ..................21

1.3.4.1.Nhóm nhân tố từ ngành thuế ......................................................21

1.3.4.2. Nhóm nhân tố từ ngƣời nộp thuế ...............................................23

1.3.4.3. Nhóm nhân tố từ cơ chế, chính sách ..........................................24

CHƢƠNG 2:

THỰC TRẠNG HIỆU QUẢ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TẠI CỤC THUẾ

TỈNH BÌNH PHƢỚC ...............................................................................................26

2.1. TỔNG QUAN VỀ CỤC THUẾ TỈNH BÌNH PHƢỚC ...............................26

2.1.1. Quá trình hình thành, phát triển và cơ cấu tổ chức .............................26

2.1.2. Kết quả thực hiện nhiệm vụ thu NSNN ..............................................27

2.2. TÌNH HÌNH THU NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TẠI CỤC THUẾ TỈNH

BÌNH PHƢỚC .....................................................................................................29

2.2.1. Kết quả chung...................................................................................... 29

2.2.2. Kết quả thu thuế tại các địa bàn cụ thể ................................................31

2.3. THỰC TRẠNG HIỆU QUẢ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TẠI CỤC

THUẾ TỈNH BÌNH PHƢỚC ...............................................................................33

2.3.1. Thực trạng chung ................................................................................33

2.3.2. Phân tích các chỉ tiêu cụ thể ................................................................35

2.3.2.1.Tỷ lệ và cơ cấu nợ đọng ..............................................................35

2.3.2.2. Chi phí cho công tác thu ngân sách nhà nƣớc ...........................37

2.3.2.3. Công tác thanh tra, kiểm tra doanh nghiệp ................................42

2.3.2.4. Công tác khai thuế và nộp thuế qua mạng của doanh nghiệp ...52

2.3.2.5. Công tác tuyên truyền hệ thống chính sách thuế và ban hành các

văn bản hƣớng dẫn ..................................................................................52

2.3.2.6. Bộ máy thu ngân sách tỉnh Bình Phƣớc ....................................58

2.3.2.7. Về năng lực đội ngũ cán bộ thuế ...............................................59

vi

2.3.2.8. Về kết quả thanh tra, giám sát của các cấp, các ngành ..............61

2.3.2.9.Về công tác quản lý kê khai, nộp thuế ........................................62

2.3.2.10. Công tác đăng ký, cấp mã số thuế ...........................................65

2.4. ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ THU NSNN TẠI CỤC THUẾ BÌNH PHƢỚC ...66

2.4.1. Kết quả đạt đƣợc .................................................................................66

2.4.2. Hạn chế ................................................................................................67

2.4.3. Nguyên nhân .......................................................................................68

2.4.3.1.Nguyên nhân từ phía cơ quan thuế .............................................68

2.4.3.2. Nguyên nhân từ phía ngƣời nộp thuế ........................................71

2.4.3.3. Nguyên nhân từ cơ chế chính sách ............................................71

CHƢƠNG 3:

GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TẠI CỤC

THUẾ TỈNH BÌNH PHƢỚC ...................................................................................73

3.1. QUAN ĐIỂM VÀ ĐỊNH HƢỚNG NÂNG CAO HIỆU QUẢ THU NGÂN

SÁCH NHÀ NƢỚC TẠI CỤC THUẾ TỈNH BÌNH PHƢỚC ............................73

3.1.1. Quan điểm nâng cao hiệu quả thu ngân sách nhà nƣớc ......................73

3.1.2. Định hƣớng nâng cao hiệu quả thu NSNN đến năm 2020 ..................74

3.2. GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC

TẠI CỤC THUẾ TỈNH BÌNH PHƢỚC ..............................................................75

3.2.1. Hoàn thiện cơ sở vật chất, tài chính phục vụ công tác thu NSNN 75

3.2.1.1. Hoàn thiện hệ thống cơ sở hạ tầng ............................................75

3.2.1.2 Tăng cƣờng ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác thu

NSNN .....................................................................................................76

3.2.1.3. Sử dụng hiệu quả nguồn tài chính phục vụ công tác thu NSNN 77

3.2.2. Nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy thu ngân sách nhà nƣớc.... 78

3.2.2.1. Tăng cƣờng quản lý thu nợ tiền thuế, tiền phạt .........................78

3.2.2.2. Tăng cƣờng công tác thanh tra, kiểm tra chấp hành pháp luật

thuế ......................................................................................................... 79

3.2.3. Đẩy mạnh cải cách hành chính, hiện đại hoá ngành thuế ...................83

3.2.4. Tăng cƣờng công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách thuế ............83

vii

3.2.5. Nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của NNT ..................................85

3.2.6. Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ, công chức thuế ............................86

3.3. Kiến nghị .......................................................................................................88

3.3.1. Kiến nghị với Tổng cục Thuế .............................................................88

3.3.1.1. Hoàn thiện chính sách thu NSNN và các luật thuế chuyên

ngành....................................................................................................... 88

3.3.1.2. Đơn giản hoá quy trình quản lý thuế .........................................89

3.3.1.3. Hoàn thiện cơ cấu tổ chức quản lý thuế ....................................90

3.3.2. Kiến nghị với cấp uỷ, chính quyền địa phƣơng ..................................90

KẾT LUẬN ..............................................................................................................92

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................94

Phụ lục số 1: Mô hình tổ chức bộ máy Cục Thuế tỉnh Bình Phƣớc ........................97

Phụ lục số 2: Cơ cấu cán bộ, công chức ngành thuế tỉnh Bình Phƣớc ....................98

viii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

ASEAN : Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á

BTC: : Bộ Tài chính

CT: : Cục thuế

CCT : Chi cục Thuế

CQT : Cơ quan thuế

CTN-NQD : Công thƣơng nghiệp ngoài quốc doanh

DN : Doanh Nghiệp

DNNN : Doanh nghiệp nhà nƣớc

DNNN-TW : Doanh nghiệp nhà nƣớc trung ƣơng

DNNN-ĐP : Doanh nghiệp nhà nƣớc địa phƣơng

DNTN : Doanh nghiệp tƣ nhân

ĐTNN : Đầu tƣ nƣớc ngoài

GDP : Tổng sản phẩm quốc nội

GTGT : Giá trị gia tăng

HĐND : Hội đồng nhân dân

HKD : Hộ kinh doanh

MTV : Một thành viên

MST : Mã số thuế

NS : Ngân sách

NSNN : Ngân sách nhà nƣớc

ix

NNT : Ngƣời nộp thuế

NQD : Ngoài quốc doanh

TCT: : Tổng cục Thuế

TNHH : Trách nhiệm hữu hạn

TMS : Phần mềm quản lý thuế tập trung

TTĐB : Tiêu thụ đặc biệt

TNDN : Thu nhập doanh nghiệp

TNCN : Thu nhập cá nhân

UBND : Ủy ban nhân dân

XSKT : Xổ số kiến thiết